थ्रीडी म्युजियम : जहाँ कोठाबाटै विश्व भ्रमणको अनुभव लिन सकिन्छ

१ माघ, काठमाडौं । शहरको बढ्दो दौडधुप र प्रतिस्पर्धाको दुनियाँमा मान्छेलाई एकैछिन सुस्ताउने ठाउँको अभाव छ । तर, यस्तो तनाव र भीडभाडबाट कहाँ भाग्ने ? विकल्प सजिलो छैन । मान्छे तनावबाट मुक्ति त चाहन्छ तर शहर छाडेर भाग्न सक्दैन । शहरकै भूगोलभित्र मन बहलाउने ठाउँको अभाव त छँदैछ नै ।

यसको समाधानका लागि शहरमा धेरै विकल्प दिने प्रयास भइरहेका हुन्छन् । आर्थिक स्तर सुधार्दै मध्यम वर्ग बढिरहेको छ । उनीहरूको क्रयशक्ति पनि बढेसँगै पारिवारिक रूपमा मनोरञ्जन लिने प्रवृत्ति बढेको छ । कंक्रिटीकरण भइरहेको शहरमा मनोरञ्जनको लागि जाने थलोहरू कम हुँदै गइरहेको छ । यसले हजुरआमादेखि नातिपुस्तासम्मले एकैपटक मनोरञ्जन लिन सक्ने ठाउँको पनि कमी हुँदै गएको छ । यही बढ्दो व्यस्तताका बीच पारिवारिक मनोरञ्जन मार्फत तनाव कम गर्ने उद्देश्यले इमाडोलमा खुलेको छ- थ्रीडी आर्ट म्युजियम ।

कुनै जमाना थियो, समुद्रको किनारामा बसेर खिचेको फोटोले आफ्ना साथीभाइहरूको बीचमा छुट्टै खाले शान हुन्थ्यो । भूपरिवेष्ठित मुलुकका मान्छे समुद्रको किनाराको फोटो हाल्दा विदेश गएको प्रमाण हुन्थ्यो । अन्तर्राष्ट्रिय उडान, विदेशी चर्चित ठाउँको फोटो एवं त्यस्ता व्यवस्थित ठाउँको तस्वीरले विदेश एवं स्वदेशको समेत चर्चित ठाउँको प्रमाण दिन्थ्यो । तर कलाकारको जादूमयी कलाले मान्छेलाई काठमाडौंमै बसेर समुद्रभित्रको तस्वीर लिन सकिन्छ भने चार पर्खालको बीचमै बसेर लुम्बिनीदेखि जनकपुरसम्म घुम्न सकिन्छ, यो थ्रीडी आर्टले भरिएको इमाडोलको थ्रीडी आर्ट म्युजियममा पाइन्छ ।

ललितपुरको महालक्ष्मी नगरपालिकामा पर्ने इमाडोल वचु हाइटमा एउटा भव्य कम्पाउण्ड सहितको तीनतले घर छ । बाहिर इन्टरेक्टिभ थ्रीडी आर्ट म्युजियम लेखिएको बोर्डले सबैलाई त्यति आकषिर्त नगर्न सक्छ । तर गेटबाट भित्र पसेपछि उपलब्ध मन भुलाउने कलात्मक दृश्यले मान्छेलाई दैनिक भोगिने मानसिक तनावको दुनियाँबाट केही समयको लागि भए पनि उद्धार गर्न सक्छ ।

यहाँ सिनेमा घरमा जस्तो काल्पनिक दुनियाँमा पुगेको भान हुँदैन । नेपालकै कलात्मक पशुपति भेटिन्छ, लुम्बिनी भेटिन्छ । तर चारभित्ता भित्रै बसेर विश्व घुमेको भान गराउने कलासँग साक्षात्कार गर्न सकिन्छ ।

यो घरको मूल द्वारबाट प्रवेश गर्नेबित्तिकै एउटा ठूलो खाली गाउँमा ताल माथि तैरिएको भर्‍याङको आकृति छ । त्यसैको बायाँतर्फ स्वीमिङ पुलमा हुने चिप्लेटी खेलेर हामी दायाँतिर रहेको कोठामा छिर्छाैं । भित्तामा चर्चित फूटबल खेलाडीसँग बल खेल्न मिल्ने तस्वीर राखिएको छ । सँगै स्फाइडर म्यानको पोज छ । त्यहाँभित्र साँढेसँगको मुकाविला होस् या त मोनालिसाको तस्वीर बनाइरहेको तस्वीरलाई प्राकृतिक हिसाबले क्यामेरामा कैद गर्न सकिन्छ । त्यसपछि हामी गुडिरहेको रेलको लिगको अनुभव गर्न बाहिर निस्किन्छौं ।

यस्तै कैयौं कोठा छन्, जसभित्र ३०० भन्दा धेरै तस्वीर लिन सकिन्छ । यहाँ पसेपछि तपाईं ‘अर्कै संसार’मा पुग्न सक्नुहुन्छ, भर्चुअल्ली । यो दुनियाँमा अरूलाई समेत अनौठो अनुभव शेयर गरेर अचम्मित पार्न सक्छौं । जहाँ समुद्रको शयरदेखि मरुभूमिको यात्रासम्म एउटै कोठाभित्र बसेर गर्न सक्छौं ।

यो कला केवल तस्वीर र भिडियो लिनको लागि मात्रै विशेष छैन । भाव पक्षलाई मनन गर्ने हो भने यो एउटा कुशल कलाकारको अद्वितीय कलाको संग्रह पनि हो । यसले कलाकारितामा लाग्ने बाहेक अरूलाई धेरै ज्ञान दिंदैन, तर मनलाई प्रचुर रञ्जित भने गर्ने गर्छ ।

थ्रीडी म्युजियम : विश्वदेखि नेपालसम्म

विश्वमा थ्रीडी म्युजियमको इतिहास हेर्दा २०१० को दशकको अन्तिमतिर विश्वमा थ्रीडी म्युजियमहरू विभिन्न देशमा खुले । विश्वको सबैभन्दा ठूलो थ्रीडी म्युजियम दुबईमा छ । कुनैबेला यस्तो कलालाई हेर्नको लागि दुबई होस् या थाइल्याण्ड पुग्नुपर्ने हुन्थ्यो । तर त्यो अन्तर्राष्ट्रिय कलालाई नेपाली कलाकारकै प्रस्तुतिमा नेपालमै थ्रीडी म्युजियम बनाएका छन् भक्तपुरका सुन्दर विष्ट नेतृत्वको समूहले ।

गत चैत २५ गते चर्चित कलाकार मदनकृष्ण श्रेष्ठ, किरण केसी, सन्दीप क्षेत्री, अन्जु पन्त लगायत कलाकारले एउटा टिकटक बनाए । साझा बसमा यात्रा गर्नै लागेको देखिने श्रेष्ठ, क्षेत्री र केसीले ‘फुलबुट्टे सारी, सपक्क पारी’ बोलको गीतमा टिकटक बनाएका थिए । तर त्यो साझा बस साँच्चिकैको नभएर यही थ्रीडी म्युजियमको उद्घाटनको क्रममा बनाएको टिकटक थियो ।

तीनतले घरमा सिर्जना गरिएको यो कलाका लागि कलाकारको ठूलो मिहिनेत र श्रम खर्च भएको छ । वन डे थ्रीडी आर्टका प्रबन्ध निर्देशक सुन्दर विष्टका अनुसार यो कला १४ जना नेपाली कलाकारले ८ महीनामा तयार पारेको कलाको संग्रह हो । यहाँ भित्ता, भुइँदेखि सिलिङ हुँदै भर्‍याङमा समेत आकर्षक कला देख्न सकिन्छ ।

यसरी जन्मियो थ्रीडी म्युजियमको सोच

‘यस्तै पेन्टिङ गर्ने वन डे पेन्टिङ आर्टका कर्मचारीलाई नेपाल भ्रमण वर्ष २०२० को अवसरमा सामाजिक उत्तरदायित्व अन्तर्गत थाइल्याण्डमा त्यहाँको नेपाली दूतावास बाहिरको भित्तामा चित्र कोर्न पठाइएको थियो’ प्रबन्ध निर्देशक बिष्ट भन्छन्, ‘त्यही बेलामा त्यहाँको थ्रीडी कलाको बारेमा पनि कलाकारले सिक्ने अवसर पाए ।’

थाइल्याण्ड जानेमा विष्टसँगै म्यूजियमका अर्का सञ्चालक एवं कलाकार ओमप्रकाश क्षितिज लगायत कलाकारको टोली थियो । उनीहरूले आफ्नो सिकाइलाई नेपालमा कार्यान्वयन गर्न सकिन्छ कि भन्ने हुटहुटी चल्न थाल्यो । त्यही हुटहुटीले नै नेपालमा थ्रीडी म्युजियम स्थापनाको यात्रा तय गरेको विष्ट बताउँछन् ।

म्युजियमसँग थ्रीडी रेस्टुरेन्टको साइनो

यही टोलीले ललितपुरको कुमारीपाटीमा पनि थ्रीडी आर्ट रेस्टुरेन्ट सञ्चालनमा ल्याएको छ । त्यसो त रेस्टुरेन्ट म्युजियमभन्दा पहिले खुलेको हो । तर यी दुवैमा धेरै समानता पाइन्छ ।

यो रेस्टुरेन्टमा पाइने केही विशेष परिकारबाहेक अरू परिकारहरू अन्यत्र जस्तै सामान्य हुन् । तर यहाँको बस्ने कोठाहरू आफैंमा थ्रीडी आर्टले भरिपूर्ण छन् । ध्यान मुद्रामा बसेका बुद्धको कला होस् या त जानै डरलाग्दो लाग्ने हरर कक्ष होस् ।

फरक विशेषताले भरिएका झण्डै एक दर्जन कोठाका भित्तामा कोरिएको कलासँग मिल्दोजुल्दो संगीतको समेत प्रयोग गरिएको छ । त्यसैले इमाडोलको म्युजियमसँगै यो रेस्टुरेन्टको पनि महत्व विशेष छ ।

कति पर्छ शुल्क ?

विष्टका अनुसार, अहिले म्युजियम प्रवेश गर्नको लागि प्रतिव्यक्ति ४०० रुपैयाँ तोकिएको छ । तर बालबालिका, ज्येष्ठ नागरिक, सीमान्तकृत र शारीरिक रूपमा भिन्न क्षमता भएकाहरूको लागि छूटको व्यवस्था गरिएको छ । यस अनुसार ज्येष्ठ नागरिक, सीमान्तकृत, फरक क्षमता भएका र अभिभावकविहीनहरूलाई १५-२० प्रतिशतसम्म छूट व्यवस्था गरिएको छ । त्यस्तै, एक वर्षभन्दा माथि १० कक्षासम्म अध्ययन गर्ने विद्यार्थीलाई ३०० रुपैयाँ शुल्क तोकिएको विष्टले जानकारी दिए ।