युवापुस्ताको मनोदसा : अधैर्य र महत्वकांक्षी

अहिलेका युवापुस्ता वा भनौं हाम्रो पुस्ता सानो कुरामा पनि धेरै घोत्लिने गर्छन् । हदभन्दा बढी नै सोच्ने प्रवृत्ति छ । कुनै समस्या आइलागेमा एक्लै बसेर सोच्न थाल्छन् । आफ्नो कुरा अरुलाई सुनाउँदैनन् । यही कारण उनीहरुको मनोदशा विग्रदो छ ।

कुनैपनि कुरा एकोहोरो सोचेर मात्र त्यसको समाधान खोज्न सकिदैन । कतिपय कुरा साथीभाई, आफन्त, आमाबुवा, दाजुभाईसँग साझेदार गर्नु उत्तम हुन्छ । यसरी खुलेर कुरा गर्दा आफुलाई पनि हल्का एवं सहज हुन्छ ।

यसैगरी अहिलेका पुस्ता हडबडे र हतारमा छन् । कुनै काम गरेपछि तुरुन्तै त्यसको नतिजा खोज्नतर्फ लाग्छन् । अर्थात उनीहरुमा धैर्यता छैन । सानै अप्ठ्यारासँग जुध्न परेमा वा सानोतिनो असफलतामा भोग्नु परेमा विस्मयको सुस्केरा हाल्छन् । यो युवाका लागि सुहाउने कुरा होइन ।

सही चिन्तन, सार्थक कर्म, अविछिन्न मिहेनत, दीर्घ धैर्यता एक अनिवार्य गुण हो, युवाका लागि ।

युवाहरुमा महत्वकांक्षा पनि एकदमै उच्च देखिन्छ । युवासँग पुरा हुनै नसक्ने चाहनाहरु छन् । व्यावहारिक ज्ञानको कमी छ । अझ साझा समस्याको कुरा गर्ने हो भने अरुसँग तुलना गर्ने चर्काे होडबाजी छ । अरुले गरेको कार्य राम्रो देख्ने र ‘उसले त कति छिटो प्रगति ग¥यो, मैले केही गर्न सकेकी-सकेको छैन’ भन्ने सोच्न थाल्छन् । यतिबेला उनीहरुले आफुलाई कमजोर, अभागी ठान्छन् । आफैलाई दोषी देख्न थाल्छन् । यही मनोवृत्तिको कारण कुनै पनि नयाँ प्रयास नगर्ने, नयाँ काम नगर्ने र बाहाना बनाउने प्रवृत्तिको विकास हुनपुग्छ । अतः केही गर्नुपर्छ भनियो भने ‘मैले त कति गर्दा पनि भएन’ भन्दै पन्छिन थाल्छन् ।

जब आफ्नो कार्यलाई दृढतापूर्वक निरन्तरता दिन नसक्ने बानी बस्छ र अनावश्यक कुराहरुको लत लाग्दै जान्छ, तब मान्छे आफु अझ कमजोर हुँदै गएको महसुस गर्छ ।

म को हुँ, मेरो रुची र क्षमता के हो, मेरो खुबी के हो, मेरो लक्ष्य के हो ? यस्ता कुरामा युवाहरु घोत्लिदैनन् । आफुसँग जे छ त्यसैमा सन्तोष मान्ने र रमाउने अभ्यास पनि छैन । उनीहरु आफुलाई भन्दा अरुलाई बढी देख्छन् । अरुलाई हेरेर आफुसँग तुलना गर्छन् । अनि देखासेखीमा केही गर्न खोज्छन् । यसरी आफुलाई हेरेर होइन अरुलाई हेरेर केही गर्न खोज्दा त्यो राम्रो नतिजा दिदैन ।

एकले अर्कालाई सहयोग गर्ने, सम्मान गर्ने गुण अहिलेका युवापुस्ताले गुमाइसके । उनीहरु आफु केन्द्रित भए र सबै कुराको विश्लेषण आफुलाई केन्द्रमा राखेर गर्ने बानी बस्यो । युवाहरु यही बानीले गर्दा अहिले बढी खिचातानी, अनावश्यक होडबाजी, देखासेखी चलेको छ ।

उनीहरु छिटै सफल हुन चाहन्छन् । छिटै धनी बन्न चाहन्छन् । छिटै लोकप्रिय बन्न चाहन्छन् । छिटै प्रतिष्ठित हुन चाहन्छन् । त्यो सफलता, प्रतिष्ठा, धन र लोकप्रियता आर्जन गर्न कति कठिन संघर्ष गर्नुपर्छ भन्ने कुरामा कुनै हेक्का छैन । फगत उनीहरुलाई आफु सफल, धनी हुनुपरेको छ ।

यही किमिसको मनोविज्ञानले गर्दा अहिले युवाहरु मनरोगी पनि हुँदैछन् ।

जे पनि छिटो छिटो पाउने चाहानाले यो पुस्ताका युवाहरु दुःखी, निराश र अधैर्य छन् । जसको परिणाम मानसिक रोग र आत्महत्या हो । विश्व स्वास्थ्य संगठनको अध्ययनलाई हेर्ने हो भने प्रत्येक वर्ष विश्वव्यापी रूपमा आठ लाख भन्दा बढी मानिसहरुले आत्महत्या गर्दा रहेछन् । आठ लाख मानिसहरु मध्ये युवाहरु सबैभन्दा धेरै पर्दछन् । र, विश्वमा ४० सेकेन्डमा एउटा व्यक्तिले आत्महत्या गर्ने रहेछ ।

अहिलेको पुस्तालाई हुर्काउँदै गर्दा कुनै पनि समस्या आयो भने कसरी समाधान गर्ने, त्यस्तो समयमा नआत्तिने भन्ने कुरा सिकाइएको छैन । त्यसकारण सानो समस्यामा पनि एकदमै आत्तिने गर्दछन् ।

हामीले प्रायःजसो देख्न र सुन्न सक्छौं । परीक्षामा फेल भएर आत्महत्या गर्ने, गलफ्रेन्ड ब्वाइफ्रेन्डसँग ब्रेकअप भए आत्महत्या गर्ने, घरकोले भनेको चिज नकिनिदिए आत्महत्या गर्ने यसैका दृष्टान्त हुन् । यसरी हेर्दा सजिलै आंकलन लगाउन सकिन्छ, अहिलेको पुस्तामा धैर्यता कुन हदसम्म छ ।

कुनै पनि समस्या आयो भने कसरी समाधान गर्ने भनी सिकाउने पहिलो कर्तव्य परिवारको हो । तर, तैले गल्ती गरिस् भनेर परिवारमा उल्टै हप्काउने, गाली गर्ने, समस्या नबुझ्ने जस्ता क्रियाकलापहरु परिवारबाटै भएका पाईन्छन् । यसरी गाली गर्ने भन्दा पनि त्यो समस्यासँग लडेर कसरी अगाडि बढ्ने भन्ने कुरा सिकाउनु परिवारको दायित्व हो । जिम्मेवारी हो । हरेक आमाबाबाले आफ्ना छोराछोरीको बारेमा समयमै यो सोच्नुपर्छ कि भोली गएर ठूला समस्याहरु र चुनौतीको सामना गर्न लायक मेरा छोराछोरी भएकी भएनन् ।

बच्चाहरूलाई यो गर्नु पर्छ, त्यो गर्नु पर्छ, भन्दा पनि यसलाई यसरी गर्नु पर्छ, यसलाई यसरी लैजानुपर्छ भनी सिकाउन जरुरी हुन्छ । कुनै पनि व्यक्ति दुःखी हुनु, तनावग्रस्त हुनुमा सो व्यक्तिको मात्र हात हुन्छ भन्ने हुँदैन । यसमा परिवार, समाज, साथीभाई र आफूसँग जोडिएका विभिन्न सम्बन्धको पनि ठूलो हात हुने गर्दछ ।

प्राकृतिक रुपमा व्यक्तिगत जीवनमा आउने समस्याहरुसँग पनि हाम्रो पुस्ता जुध्न गर्न सकिरहेको छैन । साच्चीकै यो पुस्ता सबैभन्दा बढी निराश, दुःखी र पीडित किन छ ? यो जटिल प्रश्न बन्न पुगेको छ । खोज्नुस्, आफैै भित्रको त्यो निराश, दुःखी र पिडित मान्छेलाई र बिदाई गरिदिनुस् सधैं सधैंका लागि ।

लेखक मध्यपश्चिम विश्वविद्यालय कानुन संकायमा अध्ययरत छिन् ।