युरिक एसिड भएकाले कस्ता खानेकुरा खानै हुन्न ?

काठमाडौं । जोर्नी तथा हड्डी दुखाइको समस्याले प्रायः मानिसलाई सताइरहेको हुन्छ । कहिलेकाहीं यसको कारण अत्यधिक थकान वा हड्डी कमजोर भएर हुन्छ । तर यो समस्या बारम्बार दोहोरिन्छ भने त्यसको कारण शरीरमा युरिक एसिडको मात्रा बढेर पनि हुन सक्छ  ।

युरिक एसिड हाम्रो शरीरमा पाइने प्राकृतिक रसायन हो । शरीरमा प्रोटिनको मेटाबोलिज्म भएर निस्कने तत्त्वलाई युरिक एसिड भनिने बाथरोग विशेषज्ञ डा. श्वेता नकर्मी बताउँछिन्  ।

‘न्युक्लिक एसिड र प्युरिन ग्रुपको प्रोटिनबाट मात्र युरिक एसिड बन्छ । मिर्गौलाले युरिक एसिडलाई फिल्टर गर्ने काम गर्छ, त्यसपछि यो पिसाबको माध्यमबाट शरीरबाट बाहिर निस्कन्छ,’ उनी भन्छिन्, ‘जब मिर्गौलाको छान्ने क्षमता कम हुन्छ र युरिक एसिड रहन्छ, तब त्यो हड्डीको जोर्नीमा गएर जम्मा हुन्छ ।’

मिर्गौला युरिक एसिड कम उत्सर्जन गर्दा पनि त्यो रगतमा जम्मा हुन पुग्छ । जसकारण धेरै किसिमका समस्या आउन थाल्छन् ।

के कारण हुन्छ युरिक एसिड ? 

हामीले खाएको सामान्य खानालाई मिर्गौलाले छान्न नसकेर युरिक एसिड हुन्छ । यस्तो समस्या वंशाणुगत कारणले हुने नकर्मी बताउँछन् । ‘शरीरमा युरिक एसिडको उत्पादन बढी भएर युरिक एसिडको समस्या निम्तिन्छ,’ उनी भन्छिन् ।

ट्युमर, रगतको क्यान्सर, टीभीको औषधिको सेवन गर्दा, रक्सीको सेवनले र धेरै प्युरिन भएका खानेकुरा रातो मासु, बट्टामा प्याक भएको खाना खाँदा पनि शरीरमा युरिक एसिड बढेर समस्या निम्तिने नकर्मी बताउँछिन् ।

युरिक एसिड लामो समयसम्म जम्मा भइरह्यो भने ‘गठिया’ जोर्नी सुन्निने समस्या हुन्छ । नकर्मी भन्छिन्, ‘जोर्नीहरू अचानक रातो भए सुन्निने दुख्ने हुन्छ । बिस्तारै जोर्नीहरू कमजोर हुने हड्डी खिइने  समस्या देखिन्छ । त्यसपछि छालाको मुनि सेतो सेतो दाना जस्तो भएर जम्मा हुन्छ ।’

युरिक एसिड मिर्गौलामा जम्मा भयो भने पत्थरी हुने र मिर्गौला नै खराब हुन सक्छ । यसले मुटुको भल्बहरूमा समस्या पनि निम्त्याउन सक्ने उनी बताउँछिन् ।

युरिक एसिडको संकेत 

जोर्नी दुख्ने, जोर्नी सुन्निने, रातो हुने, जोर्नी चलाउन नसकिने, मिर्गौलामा पत्थरी र बिहान उठ्ने बेलामा दुखाइ धेरै हुने युरिक एसिडका संकेत हुन् । युरिक एसिडको समस्या ४० वर्षको उमेरपछि पुरुषहरूमा बढी देखापर्छ । महिलामा चाहिं महिनावारी सुकेपछि यो समस्या बढी देखिन्छ ।

‘तर युवाहरूमा पनि यो समस्या बढ्दै गएको छ,’ नकर्मी भन्छिन्, ‘अहिलेको खानपान र जीवनशैलीले उच्च रक्तचाप, मधुमेहजस्तै युरिक एसिडको समस्या पनि बढाएको छ ।’

युरिक एसिड भएकाले कस्ता खानेकुरा खानै हुन्न ?

युरिक एसिड भएकाले खानपानमा विशेष ध्यान दिनुपर्छ । मासु खाँदा जनावरको भित्री अंग कलेजो, फोक्सो, गिदी, आन्द्रा खानै नहुने नकर्मी सुझाउँछिन् । प्युरिन बढी भएका खानेकुरा, रातो मासु, बट्टामा प्याक भएको पेय पदार्थ, सामुन्द्रिक माछा, नुन र चिनी बढी प्रयोग भएका जंकफुडबाट सकेसम्म टाढा रहनुपर्छ ।

‘गेडागुडी, अमिलो खानेकुरा बार्नु पर्दैन । गेडागुडी अमिलो दही खानै हुन्न भन्नु भ्रम मात्र हो,’ नकर्मी भन्छिन्, ‘दूध, फलफूल, हरियो तरकारी, दही र सलाद खान हुन्छ । प्रशस्त पानी पनि पिउनुपर्छ ।’

युरिक एसिड भएका व्यक्तिले रातो मासु भने कम गर्नुपर्छ । त्यसको साटो कुखुराको मासु, माछा खान मिल्छ । अण्डा, दूध, माछा, गेडागुडीमा राम्रो प्रोटिनको मात्रा मिल्ने नकर्मी बताउँछिन् । ‘साथै हरियो सागपात फलफूललगायत खानेकुरा खाँदा पोषणको अभाव हुने त कुरै भएन,’ नकर्मी भन्छिन् ।

नियमित व्यायाम गर्ने, स्वास्थ्य खानपान र जीवनशैली अपनाएमा युरिक एसिड हुने सम्भावना कम हुने नकर्मी बताउँछिन् ।