कामले मात्र होइन रोगले पनि दुख्छ हात

जुनसुकै कामका लागि पनि हातको भूमिका महत्वपूर्ण हुन्छ । धेरै काम गर्ने भएकाले अन्य अंगको तुलनामा हातमा दुखाइ पनि बढी हुने गर्छ । लामो समय मोबाइल चलाउँदा, कम्प्युटरमा काम गर्दा होस् वा सवारीसाधन चलाउँदा, लुगा धुँदा, भान्साको काम गर्दा हात दुख्ने समस्या धेरै हुन्छ ।

विभिन्न रोग वा चोटपटकका कारण पनि हात दुख्छ । नसा च्यापिएर, ट्युमर भएमा, बाथरोग, युरिक एसिड बढेमा, हड्डी खिइएमा हात दुख्ने गर्छ । त्यस्तै क्याल्सियम र भिटामिन डीको कमीले पनि हा दुख्छ ।

हात दुखाइका लक्षण

हात दुख्दा रोग र अवस्थाअनुसार फरक-फरक लक्षण देखिन्छन् ।

नसा च्यापिएमा : घाँटीदेखि हातसम्म पूरै दुख्ने, हात झर्लाजस्तो हुने, हातको औंलाको टुप्पोमा आगोले पोलेजस्तो महसुस हुने, हात झमझम हुने हुन्छ ।

बाथ रोग : हातको जोर्नी लगातार दुख्ने, बिहान उठ्नेबित्तिकै हात साह्रो हुने, चलाउन गाह्रो हुने हुन्छ ।

हातको हड्डी वा मांसपेशीमा ट्युमर पलाएमा : लगातार सहन नसक्ने गरी दुख्ने, हातमा मासुको फोका वा पानीको डल्लोजस्तो देखिने हुन्छ । हात लाटोजस्तो हुन्छ ।

उपचार र रोकथाम

हात दुख्ने समस्याको उपचार गर्दा सबैभन्दा पहिले त यसको कारण पत्ता लगाउनुपर्छ । यदि कामको भारले दुखेको भए समय-समयमा हातलाई विश्राम दिंदै काम गर्ने, युरिक एसिडको कारणले हो भने खानपानमा ध्यान दिने, भिटामिन डीको कमीले भएमा घाम ताप्ने वा भिटामिन डीयुक्त खानेकुरा खाने गर्नुपर्छ । यस्तो बेला भिटामिन डीको सप्लिमेन्ट समेत खानुपर्ने हुन सक्छ । बाथ रोगका कारण हात दुखेको भए चिकित्सकको सल्लाहअनुसार औषधि, खानपान र व्यायाम गर्नुपर्छ ।

यदि कामको भारले हात दुखेको खण्डमा हातलाई आराम दिंदा, मालिस गर्दा वा धेरै दुखेमा नदुख्ने औषधि खाँदा दुखाइ कम हुन्छ । हातमा भार पर्ने काम दैनिक गर्नुपर्ने व्यक्तिले बेलुका सुत्नु अगाडि हातलाई तातोपानीमा १५-२० मिनेट डुबाउने गरे राहत मिल्छ ।

हातको व्यायाम

बिहान हातको व्यायाम गर्न सकिन्छ । हात मुठ्ठी पारेर काउन्ट गर्ने, हातका जोर्नीहरु चलाउने, हातलाई तलमाथि दायाँबायाँ चलाउने गर्न सकिन्छ । हातको व्यायाम वृद्ध उमेरका व्यक्तिलाई अझ बढी महत्वपूर्ण छ । किनभने उनीहरु खासै बाहिर नहिंड्ने भएकाले यस्तो व्यायामले मांसपेशी र हड्डी बलियो हुन्छ ।

(हाडजोर्नी तथा नसारोग विशेषज्ञ डा. सुवाल भक्तपुरस्थित मध्यपुर अस्पतालमा कार्यरत छन् । उनीसँग अनलाइनखबरकर्मी रेणु त्वानाबासुले गरेको कुराकानीमा आधारित)