दैलेखमा पेट्रोलियम अन्वेषण गर्न २ सय ट्रक उपकरण लगिंदै, ‘ड्रिल’ छिट्टै

१६ चैत, काठमाडौं । दैलेखमा पेट्रोलियम पदार्थ अन्वेषणको कामले गति लिने भएको छ ।

पेट्रोलियम पदार्थ अन्वेषणको काम अन्तर्गत ‘ड्रिल’ गर्ने मेसिन दैलेखस्थित आयोजनाको साइटमा पुर्‍याउने क्रम सुरु भएको खानी तथा भूगर्भ विभागका महानिर्देशक रामप्रसाद घिमिरेले जानकारी दिए । दैलेखको भैरवी गाउँपालिकामा अन्वेषण साइट छनोट भएको छ ।

महानिर्देशक घिमिरेका अनुसार केही ट्रक शुक्रबार सुर्खेत पुगिसकेका छन् । चीनबाट आएका यी उपकरण २ सयभन्दा धेरै ट्रकमा लोड गरिएको छ । उपकरण पुगिसकेपछि ड्रिल गर्ने काम सुरु हुने उनले जानकारी दिए ।

काम सुरु भएको चार महिनामा ड्रिल गर्ने काम सम्पन्न हुने र यसले यो भेगमा कति मात्रामा पेट्रोलियम पदार्थको भण्डार रहेको छ भन्ने यकिन हुने महानिर्देशक घिमिरेले जानकारी दिए ।

चैत २०७२ मा नेपाल र चीनबीच पेट्रोलियम पदार्थ अन्वेषण तथा उत्खननमा सहकार्य गर्ने सहमति भएको थियो । माघ २०७५ मा चीनलाई नेपालका दुई क्षेत्रमा पेट्रोलियम तथा ग्याँस खानीबारे विस्तृत अन्वेषण गर्न दिनेसम्बन्धी परियोजना स्वीकृत गरेको थियो ।

उक्त सहमतिअनुसार २०७६ फागुनमा खानी तथा भूगर्भ विभाग र चिनियाँ सरकारको जिओलोजिकल सर्भे कम्पनीबीच दैलेखमा रहेको पेट्रोलियम पदार्थ अन्वेषण तथा उत्खनन गर्न २ अर्ब ४० करोड रुपैयाँ बराबरको आर्थिक तथा प्राविधिक सहयोग सम्झौता भएको थियो ।

यस समझदारीलाई कार्यान्वयन गर्न चीन र नेपालले संयुक्त कार्ययोजना बनाएका थिए । पहिलो चरण (१० महिना) मा चीनको विज्ञ टोलीले दैलेख क्षेत्रमा भौगर्भिक तथा पेट्रोलियम सर्भेसहित दैलेखमा ड्रिलिङ साइट पहिचानको काम गर्ने समझदारी भएको थियो । दोस्रो चरणमा ड्रिल गर्ने र तेस्रो चरणमा सर्भे प्रतिवेदन बुझाउने सहमति भएको थियो ।

कोभिड महामारीका कारण सम्झौता अनुसार काम अगाडि बढ्न सकेन । पछिल्लो समय कामले गति लिने देखिएको छ ।

‘उपकरण आइसकेपछि कामले गति लिन्छ,’ महानिर्देशक घिमिरे भन्छन्, ‘चिनियाँ सरकारसँग जीटूजी सम्झौता अनुसार अगाडि भएको यो आयोजना नेपाली अर्थतन्त्रकै लागि कोसेढुंगा सावित हुनेछ ।’ जमिनबाट ४ हजार ५ सय मिटरसम्म गहिराइमा पुगेर अन्वेषण गरिने भएको छ ।

यसअघि चीनले असोज २०७९ मै पेट्रोलियम पदार्थ अन्वेषणका लागि ड्रिल गर्ने स्थान छनोट गरिसकेको छ । चीनबाट आएको प्राविधिक टोलीले ड्रिलिङका लागि १५ मिटरसम्म लामा फलामे पाइप कन्टेनरमार्फत साइटमा लैजानुपर्ने बताएको थियो ।

चीनबाट भारत हुँदै नेपालगञ्ज नाकामा आएका ड्रिलिङ उपकरण अब सुर्खेत हुँदै दैलेख लैजान थालिएको हो । चीनले स्थान छनोट भइसकेपछि ती स्थानको जग्गा अधिग्रहण गरी सरकारले मुआब्जा दिइसकेको छ ।

ड्रिलपछि पत्ता लाग्ने छ व्यावसायिक उत्खनन सम्भावना टुंगो

पेट्रोलियम पदार्थ अन्वेषण अन्तर्गत ड्रिलको काम सकिएपछि दैलेखका यी क्षेत्रमा पेट्रोलियम खानीको अवस्था र व्यावसायिक उत्खनन सम्भावना टुंगो लाग्ने छ ।

हालसम्म गरिएका अध्ययनले यो क्षेत्रमा पेट्रोलियम पदार्थ उत्खनन सम्भावना रहेको देखिएको छ । दैलेखको नाभिस्थान, श्रीस्थान, पादुका लगायत क्षेत्रलाई आधार मानेर ४ सय वर्गकिलोमिटर क्षेत्रफल समेट्ने गरी सर्वेक्षण भइसकेको छ ।

पहिलो चरणको सर्वेक्षणले सकारात्मक नतिजा दिएसँगै दोस्रो चरणमा ड्रिल नै गरेर अन्वेषण गर्न लागिएको हो । कात्तिक २०७६ मा तत्कालीन उद्योगमन्त्री मात्रिका यादवले दैलेख नाभिस्थानमा पेट्रोलियम पदार्थ अन्वेषण उद्घाटन गरेका थिए । यो आयोजनामा साइट क्लियरेन्स र स्थानीय तयारीबाहेक खर्च चीनले बेहोरिरहेको छ ।

तस्वीर सौजन्य : दिनेश नापित