गुल्मीमा लिची उत्पादन घट्यो

१२ असार, गुल्मी । गुल्मीमा लिची उत्पादनमा कमी आएको छ ।

गत वर्षभन्दा यो वर्ष करिब १७ प्रतिशतले लिची उत्पादन घटेको हो । यस वर्ष ५३७ मेट्रिक टन लिची उत्पादन भएको कृषि ज्ञानकेन्द्र गुल्मीले जनाएको छ ।

गत वर्ष ६९७ मेट्रिक टन लिची उत्पादन भएको थियो । यसवर्ष लामो समयसम्म खडेरी परेकाले कमी आएको कृषि ज्ञानकेन्द्र गुल्मीका प्रमुख नवराज भण्डारीले बताए ।

यहाँको रुरुक्षेत्र गाउँपालिका वडानम्बर १ र ३ को च्यूरेक, थोर्गा थानपती र रेसुङ्गा नगरपालिकाको वडानम्बर-४ सेउघामा लिची खेती हुने गरेको छ ।

बगैचा व्यवस्थापनको अभावमा उत्पादन घटिरहेको कृषि ज्ञानकेन्द्र गुल्मीले जनाएको छ । बगैचा व्यवस्थापन अभियान सञ्चालन गर्ने र यो वर्ष कृषकहरुलाई निःशुल्क ३.५ मेट्रिक टन प्राङ्गारिक मल वितरण गरेको कृषि ज्ञानकेन्द्र गुल्मीका प्रमुख भण्डारीले बताए ।

कृषि ज्ञानकेन्द्र गुल्मीको टोलीले निःशुल्क भर्याङ, विषादी तथा सूक्ष्म तत्वलगायत प्राविधिक सेवा दिइरहेको छ । फलमा लाग्ने गवारो किरा नियन्त्रणका लागि निःशुल्क विषादी वितरण गरेको छ ।

यस वर्ष १ करोड ४ लाख बराबरको उत्पादन भएको अनुमान कृषि ज्ञानकेन्द्र गुल्मीले गरेको छ । जिल्लाभर १४३ जना कृषकले व्यवसायिक रुपमा लिची खेती गर्दै आएका छन् ।

लिची खेती मकै, गहुँ खेतीमाभन्दा सहज हुने र आम्दानी पनि बढी हुने कृषक बताउँछन् ।

च्यूरेक र थोर्गामा प्रत्येक घरमा न्यूनतम १० बोटदेखि १५० बोटसम्म लिचीका बोट छन् ।

च्यूरेक थोर्गामा २०१८ सालमा सामान्य रुपमा गरिदैं आए पनि धेरै संख्यामा ०३६ सालबाट लिची खेती गरिंदै आएको हो । अहिले यसक्षेत्रमा उत्पादन भएको लिची किसानले सरदर प्रतिकेजी १०० रुपैयाँदेखि १५० रुपैयाँमा बिक्री गर्दै आएका छन् ।

तर, बजारमा भने २५० सम्म प्रति किलो बेच्ने गरेका छन् । यसक्षेत्रमा उत्पादन भएको लिची गुल्मी जिल्लासँगै, पाल्पा र बुटवलमा बिक्री हुने गर्दछ ।

यहाँका कृषकले अन्य बाली उत्पादनलाई विस्थापित गर्दै लिची खेतीलाई मुख्य प्रथामिकता लिएर आम्दानी गरिरहेका छन् ।

लिचीमा किरा लाग्ने समस्या हुन्छ । यसको उपचारको लागि काठमाडौंस्थित बागबानी अनुसन्धान केन्द्र मालेपाटनबाट कृषि विज्ञको टोलीले अनुसन्धान गर्न थालेको छ ।

एक वर्षसम्म लिचीमा लाग्ने किराबारे अध्ययन गरेर त्यही अनुसार उपचार गरेर लिची उत्पादनलाई बढाउने लक्ष्य कृषि ज्ञानकेन्द्रले लिएको छ ।

पाकेको तुरुन्तै नबेच्ने हो भने झर्ने, कुहिने, अरिङगाल खाने गर्दछ । लिची पानी पर्न थालेपछि कुहिएर झर्दछ ।

लिची उत्पादनलाई सघाउन च्यूरेमा हरेक असार २ गते लिची महोत्सव गरिंदै आएको थियो । पछिल्ला केही वर्षयता लिची उत्पादन नै घटेपछि महोत्सव गर्न छोडिएको छ ।

नेपालको तराईदेखि भित्री मधेश तथा मध्य पहाडका जिल्लाहरुको तल्लो भू-भाग, खोंच, नदी किनार तथा टार आदि क्षेत्रमा लिचीको खेतीको सम्भावना हरहेको छ ।

सामुन्द्रिक सतहदेखि १ हजार मिटर उचाइसम्म सजिलैसँग यसको उत्पादन गर्न सकिन्छ ।