भ्रममुक्त भएर माओवादी नेतृत्वले अब हिंड्नुपर्ने बाटो

राजनीतिक शक्ति अंकगणितले मात्र होइन बीजगणितले समेत तय हुन्छ भन्ने मान्यता भुल्दा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष एवम् प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ बुमर्‍याङमा पर्नुभएको छ । र, फत्तेमान राजभण्डारीले गाएको गीतको संयोगमा पर्नुभएको छ– ‘यस्तो पनि हुँदो रै’छ जिन्दगीमा कहिले–कहिले; कसैलाई माया गर्नु एउटा भूल गरें मैले … !’

खासमा आफ्नो पार्टीको ३२ अंकमा सधैं जादुमयी तरिकाले अरू अंक पनि जोडिने र नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी एमालेको समर्थन निरन्तर रहने प्रधानमन्त्री प्रचण्डको विश्वासको धरातल नै कमजोर थियो । एमाले र नेपाली कांग्रेसमा कडा प्रतिद्वन्द्विता छ, यसै कारण उनीहरू मिल्नै सक्दैनन् भन्ने विश्वास एक हदसम्म ठिकै हो । तर, यिनको मूल मान्यता, कर्पोरेट र अन्तर्राष्ट्रिय प्रभावको स्वार्थ जुनसुकै बेला एकठाउँमा आउन सक्छ भन्ने सामान्य मार्क्सवादी विश्लेषण पनि प्रचण्ड र उहाँका सहयोगीहरूले किन हो भुल्नुभयो !

नेपाली कांग्रेस चिढिए एमालेको काँध चढ्छु, एमालेले विश्वास तोडे कांग्रेसको काँध चढ्छु भन्नेमा नै अध्यक्ष प्रचण्डको ध्यान गयो । उहाँ अहिले पनि संसद्को अंकगणितमा केन्द्रित हुनुहुन्छ । कांग्रेसलाई सत्ता समीकरणमा ल्याउन सकिन्छ कि भन्ने आशा राखिरहनुभएको छ । यो स्पष्ट देखिइसकेको छ कि उहाँको अंकगणितलाई बीजगणितले पाखा पारिसकेको छ ।

डेढ वर्ष बढीदेखि माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष प्रचण्डले नेतृत्व गरेको वर्तमान सरकारलाई पछिल्लो समीकरणको मूल पार्टी एमालेले साथ नदिएपछि र ऊ नेपाली कांग्रेससँगको गठबन्धनमा गएपछि राजनीतिले नयाँ मोड लिएको छ । मुख्यतः कांग्रेस प्रारूप यो मोडले एमाले अध्यक्ष ओलीलाई प्रधानमन्त्री बनाउने र समकालमा उपस्थित सुशासन लगायत कैयौं मुद्दालाई देखावटीमा मिलेर सल्ट्याउने भन्दै मूलतः ढाकछोप गर्ने उद्देश्य लिएको देखिन्छ ।

प्रधानमन्त्री प्रचण्डले भ्रष्टाचारका अनगिन्ती सन्दर्भलाई बास्केटमै राखेर खोज–अनुसन्धान गर्न निर्देशन गरेपछि र त्यसनिम्ति गृहमन्त्री रवि लामिछाने समेतले पहल बढाएपछि कांग्रेस–एमालेमा छटपटी सुरु भएको सतहमा देखिएको विषय हो । जबकि स्वयं रवि लामिछाने पनि सहकारी घोटालाको अनुसन्धान दायरामा हुनुहुन्छ भने माओवादी केन्द्रका नेताहरू समेत सुन लगायत अन्य प्रकरणमा मुछिनुभएको छ ।

नेपालीसँग करोडौं असुलेर गैरनागरिक बनाई भुटानी शरणार्थीका रूपमा अमेरिका पठाउने गिरोहका मूल नाइके बेचन झालाई प्रहरीले पक्राउ गरेपछिको सन्दर्भपछि नै राजनीतिक समीकरणले अलि तीव्रतामा नयाँ मोड लिएको हो । बेचनको नेपाल, भारत र अमेरिकामा समेत राम्रो सम्बन्ध भएको तथा खासगरी कांग्रेस सभापति परिवारसँगको सम्बन्धको सुइँको पाएपछि यसलाई टार्न नयाँ समीकरण भएको धेरैले महसुस गरेका छन्, जुन सामाजिक मिडियामा समेत छ्याप्छ्याप्ती आएका छन् । अहिलेको राजनीतिक समीकरणलाई तीव्रतामा ल्याउन यसले एक हदसम्म काम गरेकै हो तर मुख्य पक्ष यो होइन । मुख्य पक्ष त परिवर्तनको एजेन्डालाई विसर्जन गर्ने नै हो ।

कांग्रेस–एमालेले संविधान संशोधन सहित स्थिरताको नारा दिएर समीकरण गरेका छन् । हालका राजकीय संरचनाहरू भद्दा भए भन्नुको अर्थ तिनलाई अझै लोककल्याणकारी बनाएर पुनर्संरचना गर्नु हो । तर, माओवादी युद्ध र जनआन्दोलनले स्थापित गरेका संघीय एवम् समावेशिताका आधारभूत मर्ममा प्रहार गर्ने छाँट देखिंदैछ । राप्रपा जस्तो राजावादी शक्तिले समेत स्वागत गरिसकेको कांग्रेस–एमालेको संविधान संशोधन प्याकेजलाई वर्तमान संविधान विरुद्धको प्रतिगामी षड्यन्त्र भन्न मिल्ने ठाउँ प्रशस्त छ ।

माओवादी आन्दोलनले नेपाली राजनीतिमा स्थापित गरेका मुद्दाहरू अहिले पनि राजनीतिको केन्द्रमै छन् । गणतन्त्र, संघीयता, धर्मनिरपेक्षता र विशेषतः समावेशी लोकतन्त्र कम्युनिस्टहरूका निम्ति मात्र होइन विश्वका तमाम अग्रगामी राजनीतिक शक्तिहरूको मूल मुद्दा बन्ने गरेको छ ।

यी मुद्दालाई व्यवहारमा अनुवाद गर्न नभई नहुने मूल्य र नैतिक आचरण भने माओवादी आन्दोलनले वा जनयुद्ध/जनआन्दोलनपछि सधैं वा प्रायःजसो सत्ताको केन्द्रमा भएको माओवादी केन्द्रले नै राख्नुपर्थ्यो ।

लोककल्याणकारी सामाजिक मुद्दालाई लागू गर्ने कार्यक्रम र योजना माओवादीले पेश गर्न सकेको भए आजका प्रतिद्वन्द्वी राजनीतिक शक्तिहरू प्रतिद्वन्द्विता गर्ने अवस्थामै हुने थिएनन् । माओवादीको नैतिक प्राधिकार गुम्दै जानुको मूल अर्थ के हो भने उसले आफ्ना राजनीतिक मुद्दा अनुकूलका रणनीतिक एवम् कार्यनीतिक कार्यक्रम र योजनाको प्राथमिकता बिर्सनु ।

जनतहबाट स्थापित भइसकेका मुद्दालाई प्रतिस्पर्धी राजनीतिक शक्तिले गिज्याउने वातावरण निर्माण हुनु माओवादी आन्दोलन–शक्तिको क्षय हो । माओवादीले सिद्धान्ततः आफ्ना एजेन्डा त त्यागेको छैन तर, आमजनताको तथा सिंगो देशको नेतृत्वकर्ता बन्नुपर्ने उसले कैयौं गैरमार्क्सवादी दृष्टिभ्रम राख्दा त्यसलाई पूँजीवादी संसारले खासै महत्व नदिएको अवस्था पनि जगजाहेर भइसकेको छ ।

माओवादीले दोहोर्‍याइरहने मुद्दाहरू पूँजीवादी संसारलाई काउसो सावित भएका छन् । माओवादी मुद्दाहरू कायम रहे भोलिको राजनीतिक शक्तिले समेत यिनै मुद्दा वरिपरि आफ्नो राजनीति केन्द्रित गर्न सक्छन् भन्ने त्रास पूँजीवादी शिविरमा छ ।

त्यसैले अहिले नेपाली कांग्रेस र एमाले मार्फत यी मुद्दाको विसर्जन गर्ने अभिप्राय देखिंदैछ र यसले राजनीतिलाई ध्रुवीकृत गरेको छ । प्रचण्ड नेतृत्वको सरकारले यी मुद्दा बढार्ने दुष्कर्म रोक्ने सामथ्र्य राख्ला वा सरकार बाहिर भएको अवस्थामा यी मुद्दामा आन्दोलन गर्ला भन्नेमा कोही पनि श्रमवर्गीयहरू विश्वस्त छैनन् ।

सत्ता साझेदारीका नाममा कतिपय अनैतिक र कतिपय दुष्कार्यका कुण्डमा माओवादीहरू आफैं चोबलिएकै हुन् । तर, नेपालमा करिब संस्थागत नै भएको भ्रष्टाचार काण्डहरूको जरा माओवादी नेतृत्वकै शासनकालमा जनताले देख्न सक्ने गरी उदाङ्गियो ।

कांग्रेस, एमाले, कर्मचारी, व्यापारी र स्वयं माओवादीभित्रैका समेत छोप्नै नसकिने भ्रष्टाचारीको उजागर गर्नुको दण्ड माओवादी नेतृत्वको सरकारले पाउनैपर्छ भन्नेमा भ्रष्टाचारका संरक्षकहरू सहमत भएका जस्ता देखिन्छन् आज । त्यस आधारमै अहिले कांग्रेस–एमालेका वैयक्तिक सहमतिलाई राष्ट्रिय सरकारको साइनबोर्डद्वारा सजाउने क्रियाकलाप सुरु भएको छ ।

आफ्ना कमजोरी र सम्भावनाबारे गम्भीर र निर्मम आत्मसमीक्षा गर्ने साहस माओवादीको मूल नेतृत्वदेखि गाउँ–टोलसम्मका नेतृत्वले अब व्यवहारमै देखाउन सक्नुपर्छ । हरेक तहका नेतृत्वले आफ्नो सम्पत्ति विवरण कमसेकम पार्टी पंक्तिभित्र पारदर्शी ढंगले प्रस्तुत गर्न सक्नुपर्छ ।

पञ्च, कांग्रेस, एमालेको देखासिकी गरी माओवादी सम्बद्धले आर्जन गरेका अवैध सम्पत्ति पार्टीकरण र पार्टी मार्फत राष्ट्रियकरण गरिनुपर्छ । अतीतमा भएका वैचारिक, राजनीतिक, सांगठनिक, सैनिक र आर्थिक भूलहरू विना संकोच कबुल गरिनुपर्छ । भूलको प्रकृति अनुसार दण्ड भोग्न र प्रायश्चित गर्न तयार रहनुपर्छ । जघन्य अपराध बाहेकका गल्तीका निम्ति प्रायश्चितको व्यवस्था गरिनुपर्छ ।

जघन्य अपराध र अपराधीको मिसिललाई भने पार्टीले नै आवश्यकता अनुसार सरकार वा न्यायालयलाई सुम्पिनुपर्छ । सांगठनिक नीति निर्माणको कामलाई उच्च तहमा रहेका नेताको बपौती सम्झने रोगबाट मुक्त हुनुपर्छ । नीति निर्माणमा कार्यकर्ता र जनतालाई समेत सहभागी गराउनुपर्छ ।

पार्टीको तहबाट निर्वाचित विभिन्न निकायका पदाधिकारीले नवउदारवादी प्रणालीसँग सम्बन्धविच्छेद गर्दै समाजवादद्वारा निर्देशित नीति र कार्यक्रम लागू गर्ने भगीरथ प्रयत्न गर्नुपर्छ । तिमी गाई, बाख्रा, सुँगुर पाल, हामी तस्कर र दलाल पाल्छौं भन्ने नेतृत्व संस्कृतिलाई अब धूलिसात् पार्नुपर्छ ।