२०८१ असोज १६ गते १९:१७ 
बिहीबार सुरु हुने महिला टी-२० विश्वकप २०२४ को तयारीले संसारभरका क्रिकेट प्रेमीहरूलाई उत्साहित बनाएको छ ।
यस वर्षको प्रतियोगिता संयुक्त अरब इमिरेट्स (यूएई) मा आयोजना हुँदैछ । जुन पहिले बंगलादेशमा आयोजना हुने भनिएको थियो ।
बंगलादेशको पछिल्लो राजनीतिक अस्थिरताका कारण, अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट परिषद (ICC) ले यस प्रतियोगितालाई यूएईमा सारेको हो ।
यूएईले आफ्नो उत्कृष्ट क्रिकेट स्टेडियम र आधुनिक सुविधाहरूको कारण यस महत्त्वपूर्ण प्रतियोगिताको आयोजनाको जिम्मेवारी पाएको छ ।
विश्वकपको विकास र महिलाको योगदान:
महिला टी-२० विश्वकपको पहिलो संस्करण सन् २००९ मा भएको थियो र त्यतिबेलादेखि महिला क्रिकेटले कयौं बाधा पार गर्दै विश्वभर लोकप्रियता हासिल गरेको छ ।
आज, महिला क्रिकेटको विश्वमञ्चमा महिलाहरूले समान रूपमा सशक्त प्रदर्शन गर्दै आइरहेका छन् । टी-२० क्रिकेटको छोटो, तीव्र र रोमाञ्चक स्वरूपले महिला क्रिकेटलाई व्यापक दर्शक तान्न सफल बनाएको छ ।
टी-२० विश्वकपको इतिहासमा अष्ट्रेलियाले आफ्नो प्रभुत्व जमाउँदै छ, तर अन्य राष्ट्रहरूको खेलमा सुधार र बलियो प्रदर्शनले प्रतियोगितालाई अझ रोमाञ्चक बनाएको छ ।
क्रिकेटको यो मञ्चले केवल खेलाडीहरूलाई मात्र होइन, महिला खेलहरूको विकासमा रुचि राख्ने प्रशिक्षक, व्यवस्थापक र प्रशंसकहरूलाई पनि प्रेरित गरेको छ ।
प्रतियोगितामा १० टोली
महिला टी-२० विश्वकपको पहिलो तीन संस्करणमा ८ टोलीको मात्र सहभागिता रहे पनि सन् २०१४ देखिको संस्करणमा यो संख्या बढाएर १० पुर्याइएको थियो ।
यो वर्षको विश्वकपमा पनि १० वटा टोलीहरू सहभागी हुनेछन्, जसले २०२४ को महिला टी-२० विश्वकप उपाधिका लागि प्रतिस्पर्धा गर्नेछन् । सन् २०३० देखिको विश्वकपमा भने १६ टोली सहभागी गराउने आइसीसीको योजना रहेको छ ।
अष्ट्रेलिया पूर्व विश्वविजेता हो र उसले यसअघि ८ संस्करणमध्ये ६ पटक उपाधि जितेको छ । यस पटक पनि अष्ट्रेलिया प्रमुख दाबेदारको रूपमा देखा परिरहेको छ । उनीहरूको ऐतिहासिक प्रदर्शनले गर्दा उनीहरू उपाधि जित्ने प्रमुख दाबेदार मानिएका छन् ।
तर, यो प्रतियोगिता केवल अष्ट्रेलियाको प्रभुत्वमा सीमित छैन । भारत, इंग्ल्याण्ड, दक्षिण अफ्रिका जस्ता टोलीहरू पनि बलिया प्रतिस्पर्धीका रूपमा रहेका छन् ।
यी टोलीहरूको पछिल्लो प्रदर्शन र अनुभवका आधारमा उपाधि जित्नका लागि उनीहरूले पनि प्रबल सम्भावना भएको मानिन्छ । भारत र इंग्ल्याण्डको नयाँ रणनीति र दक्षिण अफ्रिकाको खेल कौशलले प्रतियोगितालाई थप रोमाञ्चक बनाउने अपेक्षा गरिएको छ ।
समूह विभाजन र प्रारम्भिक खेल
प्रतियोगितामा सहभागी १० टोलीहरूलाई दुई समूहमा विभाजन गरिएको छ । समूह ‘ए’ मा अष्ट्रेलिया, भारत, न्यूजिल्याण्ड, श्रीलंका, र पाकिस्तान रहेका छन् ।
समूह ‘बी’ मा बंगलादेश, इंग्ल्याण्ड, स्कटल्यान्ड, दक्षिण अफ्रिका, र वेस्ट इन्डिज प्रतिस्पर्धा गर्दैछन् । हरेक समूहको शीर्ष दुई टोली सेमिफाइनलमा पुग्नेछन् र अन्ततः फाइनल खेल अक्टोबर २० मा हुनेछ ।
विश्वकपको पहिलो खेल बंगलादेश र स्कटल्यान्डको महिला टोलीबीच आगामी बिहीबार सारजाह क्रिकेट स्टेडियममा हुनेछ । नेपाली समय अनुसार यो खेल दिउँसो ३:४५ बजे सुरु हुनेछ । कुल २३ खेलहरू खेलिने यो प्रतियोगितामा उत्कृष्ट खेल कौशल, रणनीति, र टीमवर्कको प्रदर्शनी हुने अपेक्षा गरिएको छ ।
अष्ट्रेलिया: उपाधि बचाउने मुख्य दाबेदार
अष्ट्रेलिया महिला क्रिकेट टोलीले अहिलेसम्म ८ टी-२० विश्वकपमध्ये ६ पटक जितेर महिला क्रिकेटमा आफ्नो प्रभुत्व देखाइसकेको छ । २०२४ को संस्करणमा पनि अष्ट्रेलिया उपाधि जित्ने प्रमुख दाबेदार हो ।
उनीहरूको सन्तुलित टोली र अनुभवी खेलाडीहरूको कारण उनीहरूलाई पराजित गर्न कठिन हुनेछ । कप्तान एलिसा हेलीको कुशल नेतृत्व र टोलीको एकताले अष्ट्रेलियालाई फेरि एकपटक विश्वकपको शिखरमा पुर्याउन सक्छ ।
तर, अष्ट्रेलियाको यो यात्रा सहज भने पक्कै हुनेछैन । भारतको युवा टोली, इंग्ल्याण्डको अनुभवयुक्त खेलाडीहरू र दक्षिण अफ्रिकाको बलियो रणनीतिले अष्ट्रेलियालाई कडा चुनौती दिन सक्नेछन् ।
भारत, इंग्ल्याण्ड, र दक्षिण अफ्रिका : चुनौती दिने टोलीहरू
भारत महिला टोली पछिल्ला वर्षहरूमा निकै सशक्त देखिएको छ । हरमनप्रित कौरको कप्तानीमा रहेको यो टोलीले उत्कृष्ट युवा खेलाडीहरूलाई मौका दिएको छ, जसले गर्दा उनीहरूलाई उपाधि जित्ने बलियो सम्भावनाका रूपमा हेरिएको छ ।
भारतीय महिला क्रिकेटले पछिल्लो समयमा गरेको प्रगति उल्लेखनीय छ र उनीहरूको युवा जोशले अष्ट्रेलिया जस्ता बलिया टोलीहरूलाई पनि चुनौती दिन सक्छ ।
इंग्ल्याण्ड, जसले एकपटक महिला टी-२० विश्वकप जितेको छ, यो पटक पनि प्रबल दाबेदार हो । इंग्ल्याण्डको बलियो ब्याटिङ र अनुभवले उनीहरूलाई सेमिफाइनलमा पुर्याउने प्रबल सम्भावना रहेको छ । कप्तान हेदर नाइटको अनुभवले इंग्ल्याण्डलाई कठिन परिस्थितिमा बलियो बनाएर राखेको छ ।
दक्षिण अफ्रिका, जसले पछिल्ला प्रतियोगिताहरूमा उत्कृष्ट प्रदर्शन गरेको छ, यस पटक पनि सेमिफाइनलमा पुग्ने दाबेदार मानिन्छ । उनीहरूको बलियो खेल रणनीति र शारीरिक क्षमताले अन्य टोलीहरूलाई पनि कडा चुनौती दिनेछ ।
यूएई : विश्वस्तरीय क्रिकेट मञ्च
यो प्रतियोगिता यूएईका तीन प्रमुख स्टेडियमहरूमा आयोजना हुनेछ – सारजाह, अबुधाबी र दुबई । यी स्टेडियमहरू विश्वभरका उत्कृष्ट खेल मञ्चहरूमा गनिन्छन् । सारजाह क्रिकेट स्टेडियम ऐतिहासिक खेलहरूको मञ्च बनिसकेको छ ।
अबुधाबीको शेख जायद क्रिकेट स्टेडियम र दुबई इन्टरनेसनल क्रिकेट स्टेडियममा हुने खेलहरूले प्रतियोगितालाई भव्य बनाउनेछन् । यूएईको मौसम र खेल सुविधाले खेलाडीहरूलाई राम्रो अनुभव प्रदान गर्ने अपेक्षा गरिएको छ ।
महिला क्रिकेटको सशक्तिकरण र प्रविधिको प्रयोग
महिला टी-२० विश्वकपले केवल खेलप्रेमीहरूलाई रोमाञ्चकता प्रदान गर्ने मात्र नभई, महिला सशक्तीकरणको एक ठूलो सन्देश पनि दिन्छ । महिला खेलाडीहरूलाई विश्वमञ्चमा समान अवसर र सम्मान दिन यो प्रतियोगिता एक प्रमुख उदाहरण हो ।
साथै, यस पटकको प्रतियोगितामा अत्याधुनिक प्रविधिको प्रयोग गरिनेछ । हक-आई, डीआरएस (निर्णय पुनरावलोकन प्रणाली), र डिजिटल स्कोरबोर्डहरू जस्ता प्रविधिहरूले खेललाई थप रोमाञ्चक बनाउनेछन् ।
दर्शकहरूले पनि उत्कृष्ट प्रसारण प्रविधिहरूको मजा लिँदै खेल हेर्नेछन् । ड्रोन फुटेज र वर्चुअल रियालिटीले खेललाई अझ नजिकबाट अनुभव गराउनेछन् ।
महिला टी-२० विश्वकप २०२४ केवल खेलकुदको प्रतियोगिता मात्र नभई, महिला क्रिकेटको वृद्धि र सशक्तीकरणको एउटा महत्त्वपूर्ण मञ्च हो ।
यूएईमा हुने यो विश्वकपले संसारभरका क्रिकेट प्रेमीहरूलाई आकर्षित गर्नेछ । उत्कृष्ट खेलाडीहरूको प्रदर्शन, बलिया टोलीहरू बीचको प्रतिस्पर्धा, र प्रविधिको प्रयोगले यो प्रतियोगिता अविस्मरणीय बन्नेछ ।
संसारभरका महिला खेलाडीहरूले आफ्नो राष्ट्रको शानको लागि यो प्रतियोगितामा आफ्नो सम्पूर्ण क्षमता प्रयोग गर्नेछन् । खेलको पहिलो खेलदेखि अन्तिम फाइनलसम्म, हरेक खेल रोमाञ्चक हुनेछ । अन्ततः, अक्टोबर २० मा हुने फाइनल खेलले महिला टी-२० विश्वकपको नयाँ विजेता निर्धारण गर्नेछ ।
हालसम्मका विश्वकप विजेता र उपविजेता टोलीहरु
२००९- विजेता इङ्गल्याण्ड, उपविजेता न्युजिल्याण्ड
२०१०- विजेता अष्ट्रेलिया, उपविजेता न्युजिल्याण्ड
२०१२- विजेता अष्ट्रेलिया, उपविजेता इङ्ल्याण्ड
२०१४- विजेता अष्ट्रेलिया, उपविजेता इङ्ल्याण्ड
२०१६- विजेता वेष्ट इण्डिज, उपविजेता अष्ट्रेलिया
२०१८- विजेता अष्ट्रेलिया, उपविजेता इङ्ल्याण्ड
२०२०- विजेता अष्ट्रेलिया, उपविजेता भारत
२०२३- विजेता अष्ट्रेलिया, उपविजेता दक्षिण अफ्रिका
टी-२० विश्वकपमा सर्वाधिक रन बनाउने पाँच ब्याटरहरु
१. सुजी बेट्स (न्यूजिल्याण्ड) – १०६६ रन
२. मेग ल्यानिङ्ग (अष्ट्रेलिया) – ९९२ रन
३. एलिशा हेली (अष्ट्रेलिया) – ९४१ रन
४. स्टाफेनी टेलर (वेष्ट इण्डिज) – ९२६ रन
५. चार्लोट इडवार्ड (इङ्गल्याण्ड) – ७६८ रन
एकै संस्करणमा सर्वाधिक रन बनाउने पाँच ब्याटरहरु
१. बेथ मुने (अष्ट्रेलिया) – २५९ रन – २०१९/२०
२. मेग ल्यानिङ्ग (अष्ट्रेलिया) – २५७ रन – २०१३/१४
३. स्टाफेनी टेलर (वेष्ट इण्डिज) – २४६ रन – २०१५/१६
४. एलिशा हेली (अष्ट्रेलिया) – २३६ रन – २०१९/२०
५. लौरा उलभार्ड्ट (दक्षिण अफ्रीका) – २३० रन – २०२२/२३
सर्वाधिक अर्धशतक बनाउने प्रमुख पाँच ब्याटरहरु
१. सुजी बेट्स (न्यूजिल्याण्ड) – ८
२. एलिशा हेली (अष्ट्रेलिया) – ७
३. बेथ मुने (अष्ट्रेलिया) – ६
४. नाट सिभर ब्रन्ट (इङ्गल्याण्ड) – ६
५. स्टाफेनी टेलर (वेष्ट इण्डिज) – ६
सर्वाधिक उच्च स्कोर बनाउने पाँच ब्याटरहरु:
१. मेग ल्यानिङ (अष्ट्रेलिया) – १२६ रन
२. डेन्ड्रा डोट्टिन (वेष्ट इण्डिज) – ११२* रन
३. हिदर नाइट (इङ्गल्याण्ड) – १०८* रन
४. हर्मनप्रीत कौर (भारत) – १०३ रन
५. मुनीबा अलि (पाकिस्तान) – १०२ रन
विश्वकपमा सर्वाधिक विकेट लिने पाँच बलरहरु
१. शब्निम इस्मेल (दक्षिण अफ्रीका) – ४३ विकेट
२. अन्या स्रबसोल (इङ्गल्याण्ड) – ४१ विकेट
३. मेगन स्कट (अष्ट्रेलिया) – ४० विकेट
४. एलिश पेरी (अष्ट्रेलिया) – ४० विकेट
५. स्टाफेनी टेलर (वेष्ट इण्डिज) – ३३ विकेट
एकै संस्करणमा सर्वाधिक विकेट लिने पाँच बलरहरु:
१. अन्या स्रबसोल (इङ्गल्याण्ड) – १३ विकेट – २०१३/१४
२. मेगन स्कट (अष्ट्रेलिया) – १३ विकेट – २०१९/२०
३. सोफी एक्लेस्टोन (इङ्गल्याण्ड) – ११ विकेट – २०२२/२३
४. जुली हन्टर (अष्ट्रेलिया) – ११ विकेट – २०१२/१३
५. डेन्ड्रा डोट्टिन (वेष्ट इण्डिज) – १० विकेट – २०१८/१९
एकै इनिङमा उत्कृष्ट बलिङ्ग गर्ने प्रमुख पाँच बलरहरु
१. डेण्ड्राण्ड्रा डोट्टिन (वेष्ट इण्डिज) – ५/५ – ५ रन, ५ विकेट
२. सुने लुस (दक्षिण अफ्रीका) – ५/८ – ८ रन, ५ विकेट
३. एशलिघ गार्ड्नर (अष्ट्रेलिया) – ५/१२ – १२ रन, ५ विकेट
४. रेनुका सिंह (भारत) – ५/१५ – १५ रन, ५ विकेट
५. प्रियंका रोय (भारत) – ५/१६ – १६ रन, ५ विकेट
हालसम्मको विश्वकपमा ‘म्यान अफ दि सिरिज’ उपाधि पाउने खेलाडीहरु
२००९ – क्लारी टेलर (इङ्ल्याण्ड)
२०१० – निकोला ब्राउन (न्युजिल्याण्ड)
२०१२ – चार्लोट इडवार्ड (इङ्ल्याण्ड)
२०१४ – अन्या स्रबसोल (इङ्ल्याण्ड)
२०१६ – स्टाफेनी टेलर (वेष्ट इण्डिज)
२०१८ – एलिशा हेली (अष्ट्रेलिया)
२०२० – बेथ मुने (अष्ट्रेलिया)
२०२३ – एश्लिघ गार्डनर (अष्ट्रेलिया)
प्रतिक्रिया 4