भोजन गृह : लोकभाकासँगै मौलिक खानाको स्वाद 

काठमाडौं । साँझ ढल्किंदै जाँदा मादल र हारमोनियमको पार्श्व धुनसँगै मारुनी भाका गुञ्जिन्छ । डिल्लीबजार हाइटस्थित एक राणाकालीन भवनको कुनै कक्ष संगीतमय हुँदैछ । प्रवेशद्वारबाट अगाडि बढ्दै जाँदा यस्तो लाग्छ, हामी प्राचीन युगमा छौं । र, एउटा राजसी शैलीको संरचनाले हामीलाई न्यानो आतिथ्य दिइरहेका छन् ।

त्यहाँ एउटा बैठक कोठा जस्तो छ, जसको भित्तामा जंगबहादुर राणाको पूर्ण कदको चित्र छ । ढोका आसपासमा फलामे सन्दुक । फराकिलो काठे भर्‍याङबाट एक तला उक्लिएपछि भेटिन्छ, भोजनालय ।

त्यहाँ स्वदेशी-विदेशी आगन्तुकहरुले कुर्सी भरिएका छन् । उनीहरुको अघिल्तिर बाद्यवादक छन्, नर्तक छन् । नेपाली लोकलयमा नाचगान भइरहेको छ । १५० वर्ष पुरानो भवनमा बसेर मौलिक नाचगान हेर्दै र सुन्दै रैथाने स्वाद लिनुको फरक आनन्द छ । त्यसमाथि क्यान्डिलको लाइटमा ।

धीमा प्रकाशमा हाम्रो टेबल अनेक व्यञ्जनले भरिन थाल्छ । सुरुमा मकै भटमास । त्यसपछि तारेको आलु, मःम, क्वाँटीको झोल । यी मौलिक परिकारले मुखको स्वाद फेरिरहँदा अय्लाको प्याला भरिन्छ । अय्ला अर्थात् परम्परागत नेवारी रक्सी ।

अब पालो पूर्ण थालीको । भात, तीनथरी मौसमी तरकारी, खसीको झोलमासु, कुखुरा तारेको मासु, झानेको दाल, साग र अचार । यतिले पेट भरेपछि गुलियो दही र अन्त्यमा इलामको चिया । यहाँका अधिकांश परिकार त्यसरी नै तयार गरिन्छ, जुन परम्परागत भान्सामा पाक्ने गर्छ । त्यसैले खसीको झोल खानुहोस् वा झानेको दाल, मौलिक स्वाद भेट्नुहुनेछ ।

भोजन गृहमा तपाईं पारिवारिक जमघट गर्न सक्नुहुनेछ वा कुनै पारिवारिक समारोह आयोजना गर्न सक्नुहुनेछ । साथीभाइसँग भलाकुसारी गर्दै बस्न सक्नुहुनेछ । वा आफन्त, इष्टमित्र, साथीभाइका लागि विशेष समय व्यतीत गर्न सक्नुहुनेछ । भोजन गृहले तपाईंलाई हार्दिक आतिथ्य दिनेछ । यहाँ एकसाथ २०० जनाले खान, बस्न सक्छन् । यहाँको साजसज्जा, रंग र प्रकाशले तपाईंलाई फरक महसुस गराउन सक्छ ।

यो यस्तो रेस्टुरेन्ट हो, जहाँ विशुद्ध नेपाली खाना मात्र पाइन्छ । खासगरी साँझको खानाका लागि यहाँको माहोल विशेष लाग्न सक्छ । किनभने साँझ ७ बजेपछि भोजन गृहमा लोक परम्परा झल्किने गीत प्रस्तुत गरिन्छ ।

कसरी सुरु भयो भोजन गृह ?

भोजनगृहका सञ्चालक हुन्, भरत बस्नेत । खासमा उनी लामो समयदेखि ट्राभल व्यवसायमा आबद्ध थिए । यद्यपि होटल, रेस्टुरेन्ट सञ्चालन गर्नेबारे खास योजना थिएन ।

सन् १९९७ मा सरकारले नेपाललाई पर्यटन वर्षको रुपमा मनाउने निधो गर्‍यो । यसका लागि केही तयारी गर्नुपर्ने भयो । जस्तो कि, प्राचीन सम्पदाहरु यथावत् राख्ने, प्रदूषण न्यूनीकरण गर्ने । सोही क्रममा भरतले हाल भोजनगृह रहेको घर फेला पारे । १०० वर्ष पुरानो यो संरचना आफैंमा एउटा संग्रहालय जस्तो थियो ।

त्यसबेला त्यस घरमा गार्मेन्ट फ्याक्ट्री सञ्चालनमा थियो । पछि मान्छेहरु बस्न नसकेपछि घर खाली भयो र भत्काउने सुरसार गरियो । ठीक यही बेला बस्नेतले यो पुरानो संरचनालाई सग्लो राख्नुपर्छ भन्नेमा जोड दिए । अन्ततः उनैले २० वर्षका लागि घर भाडामा लिए ।

अब यस घरलाई कसरी चलायमान बनाउने ?

बस्नेत खानाका पारखी । पहिले पहिले नेपाली खाना पाइने रेस्टुरेन्ट धाउने गर्थे । त्यसबेला होटल याक एण्ड यतीको एउटा भवनमा मौलिक खानपान गर्न पाइन्थ्यो । त्यसको मूल आकर्षण भनेको सांस्कृतिक नाचगान पनि थियो ।

त्यस्तै कमलादीमा भान्साघर भन्ने रेस्टुरेन्ट थियो, जहाँको मौलिक नेपाली खाना पाइन्थ्यो । खाना मीठो भएपनि त्यहाँ बस्ने ठाउँ विदेशी शैलीको थियो । त्यसअघि दरबारमार्गमा सुनकोसी नामक रेस्टुरेन्ट थियो, विशुद्ध नेपाली खाना पाइने ।

बस्नेतलाई लागेको थियो, लोकगीत र नाचसँगै नेपाली स्वादको खाना पाइने ठाउँ भए कस्तो गजब हुन्थ्यो ?

आखिरमा त्यही पुरानो घरलाई भोजनगृहमा रुपान्तरण गर्ने योजना बनाए, जुन उनले कल्पेका थिए । उनले भवनलाई जस्ताको तस्तै राखेर भित्री साजसज्जामा सामान्य परिवर्तन गरे । र, २०५७ सालदेखि नेपाली मौलिक थाली पस्किने भोजनालय सुरु गरे । कोरोना महाव्याधिको बेला बन्द भएको यो भोजनालय पुनः सञ्चालनमा छ । प्राचीन शैलीको भवन, तिक्खर नेपाली स्वादको भोजन, खानपानसँगै सांस्कृतिक नाचगानले यहाँ आगन्तुकलाई लोभ्याउँछ । पर्याप्त पार्किङको व्यवस्थासहितको यो भोजनगृह डिल्लीबजार हाइटमा अवस्थित छ ।

तस्वीर, भिडियो : विकास श्रेष्ठ/अनलाइनखबर