पृथ्वी तात्दै गएको छ तर अमेरिकातिर अहिले कठाङ्ग्रिने जाडो किन छ ?

११ फागुन, काठमाडौं । अमेरिका र क्यानडाका धेरै भागहरूमा भारी हिमपात भइरहेको छ । तर, अर्कोतर्फ, पृथ्वी लगातार न्यानो बन्दै गएको छ । यस्तो अवस्थामा किन तातिँदो पृथ्वीमा पनि यति धेरै चिसो भइरहेको छ ?

अमेरिका र क्यानडाका धेरै भागहरू कठ्याङ्ग्रिने चिसोको चपेटामा परेका छन् । ध्रुवीय हावाका तीव्र झोक्काले तापक्रम शून्यभन्दा तल झरेको छ । उत्तर अमेरिका अधिकांश क्षेत्रमा भारी हिमपात भइरहेको छ ।

अमेरिकी मौसम विभाग (यूएस नेशनल वेदर सर्भिस)ले देशका विभिन्न भागहरूमा भारी हिमपातको सम्भावना रहेको जनाएको छ । त्यसैले यस हप्ता धेरै राज्यहरूमा अत्यधिक चिसो हुने र त्यो चिसोले जनजीवन जोखिममा पार्न सक्ने चेतावनी दिएको छ ।

किन अत्यधिक चिसो भइरहेको छ ?

जलवायु वैज्ञानिकहरूका अनुसार पृथ्वीको वायुमण्डलमा ग्रीनहाउस ग्यासहरू अत्यधिक मात्रामा बढेका कारण तापक्रम लगातार बढिरहेको छ । यी ग्यासहरू मानव गतिविधिहरू जस्तै– यातायात, कृषि, घर न्यानो बनाउने प्रणाली आदिबाट उत्सर्जित हुन्छन् ।

तर, तापक्रम बढ्दै जाँदा पनि अत्यधिक चिसो हुनुको कारण ‘ध्रुवीय भँवर’ (पृथ्वीका उत्तर र दक्षिण ध्रुवमा घुम्ने हावाको प्रणाली) कमजोर हुनु हो ।

ध्रुवीय भँवरको असर

वैज्ञानिक अनुसन्धान अनुसार आर्कटिक क्षेत्र अन्य भागहरूभन्दा चार गुणा छिटो तातिरहेको छ । यसकारण, आर्कटिकको अत्यधिक तापक्रम वृद्धिले दुई ध्रुवीय भँवरहरू (एक– तल्लो भागमा जेट स्ट्रीम र अर्को– माथिल्लो भागमा समताप मण्डलमा) कमजोर बनाइरहेको छ ।

जब यो कमजोर हुन्छ, चिसो हावा दक्षिणतिर बग्न थाल्छ, जसले गर्दा अमेरिका, क्यानडा र अन्य क्षेत्रमा कठ्याङ्ग्रिने जाडो हुन्छ ।

मैसाचुसेट्स इन्स्टिच्युट अफ टेक्नोलोजीका वैज्ञानिक वानिङ काङका अनुसार, ‘जसरी पृथ्वी तात्दै जान्छ, आर्कटिक र मध्य अक्षांशहरूबीचको तापक्रमको भिन्नता घट्छ । यसले जेट स्ट्रीमलाई कमजोर बनाउँछ र यसको बहाव दक्षिणतर्फ मोडिन्छ, जसले चिसो हावालाई तलतिर ल्याउँछ ।’

बढ्दो जलवायु परिवर्तन र अस्थिर चिसो

जलवायु परिवर्तनको असरले अत्यधिक चिसो मौसमी घटनालाई अझ जटिल बनाइरहेको छ । अमेरिकी जलवायु अनुसन्धानकर्ता जुडा कोहेनका अनुसार, ‘जलवायु परिवर्तनले विशेष गरी आर्कटिक क्षेत्रको तापक्रम वृद्धिले जेट स्ट्रीममा असर पार्दै अत्यधिक चिसोको परिस्थिति सिर्जना गर्न सक्छ ।’

यद्यपि, वैज्ञानिकहरू अझै पनि अनुसन्धानकै चरणमा जुटिरहेकाले यी परिवर्तनहरू प्राकृतिक हुन् वा जलवायु परिवर्तनका असर हुन् भन्ने पूर्णरूपमा स्पष्ट भइसकेको छैन ।

अन्तमा

ध्रुवीय भँवर भनेको उत्तरी ध्रुवमा रहेको चिसो हावाको एक ठुलो घुम्ने चक्र हो, जुन कहिलेकाहीं कमजोर भएर चिसो हावा दक्षिणतिर ल्याउँछ, जसले गर्दा अमेरिका, युरोप र एशियामा अत्यधिक जाडो महसुस गरिन्छ ।

ध्रुवीय भँवर कमजोर हुँदा एकैचोटि धेरै चिसो अनुभव हुन सक्छ, तर यो लामो समयसम्म रहँदैन । अमेरिकी मौसमविद्हरूका अनुसार, आगामी हप्ताहरूमा भने तापक्रम फेरि बढ्ने सम्भावना छ ।

– एजेन्सीहरुको सहयोगमा

यो पनि पढ्नुहोस

सन् २०२४ को गर्मी यो युगकै उच्च