समाजको कथा : जसले अध्ययन गरे

१८ फागुन, काठमाडौं । हिमालको आकृति छ । मिथिलाको प्रतिविम्ब छ । मूर्तिको चित्र छ । लुङ्दरले झकिझकाउ छ । समाजको व्यथा छ । दुःखको साथी र लुकेका कथाहरू छन् । यी कथाहरू नेपाल कम्युनिभर्सिटीका विद्यार्थीहरूले दुई महिना हिमाल, पहाड र तराई पुगी अध्ययन गरेर तयार पारिएका हुन् । विद्यार्थीहरूले समाजको कथालाई जस्ताको तस्तै किङ्स कलेजमा आइतबार प्रस्तुत गरे ।

‘भौगोलिक स्थितिमा फरक फरक समस्या छन् ? ती समस्यालाई कसरी समाधान गर्ने भनेर समुदायमै गएर विद्यार्थीले सिकेका छन्,’ कम्युनिभर्सिटीका सदस्य सन्देश पौडेलले भने । काठमाडौंमा छलफल गरेर विद्यार्थीको टोली तराई गएको थियो ।

जनकपुरको राजर्षी जनक विश्वविद्यालयको कक्षामा बसेर विद्यार्थीहरूले पढेँ। त्यहीँबाट समाजभित्र पनि उनीहरू छिरेर मधेशको अध्ययन गरे । ‘मानिससँग कुरा गर्‍यौं । त्यहाँको आर्थिक, सामाजिक, राजनीतिक, यौनिक अल्पसंख्यक समुदायको समाजमा गएर अध्ययन गर्‍यौं । मधेशलाई बुझ्न पायौं,’ मिलन श्रेष्ठ र किरण चन्दले सामूहिक रुपमा अध्ययनको अनुभव सुनाए। जनकपुरबाट विद्यार्थीको टोली काभ्रेको पाँचखाल पुग्यो।

‘पाँचखालमा तरकारीको लागि राम्रो छ । त्यहाँ के समस्या छ ? कसरी तराकारीको उत्पादनदेखि बजारसम्म पुग्छ । यसलाई थप व्यवस्थित गर्न के गर्न सकिन्छ भनेर विद्यार्थीले अध्ययन गरे,’ कम्युनिभर्सिटीका सदस्य उद्गम खड्गाले भने, ‘समग्रमा विद्यार्थीले पहिचानको कुरा, सामाजिक उद्याशीलता र प्रोजेक्टको म्यानेज कसरी गर्ने भनेर सिकेका छन् ।’ विद्यार्थीले सिकेर तयार पारेको अध्ययनलाई मास्टर्स लेभलको कोर्समा समेत समावेश गर्ने योजना छ ।

‘शिक्षालाई समुदायमा जोड्न सकिएको छैन। समुदाय आफैंमा एउटा विश्वविद्यालय हो। समुदायको सीपलाई पाठ्यक्रममा जोड्न खोजिएको हो,’ कम्युनिभर्सिटीका सदस्य पौडेलले भने ।

१७ सयको अवेदन परेकोमा १५ जना विद्यार्थी छानिएर अध्ययनका लागि समुदायमा गएका हुन् । स्नातकमा अध्ययनरत र अध्ययन पूरा गरेका विद्यार्थीलाई छनोट गरिएको थियो। किङ्ग्स कलेज र नेपाल कम्युनिभर्सिटीको संयुक्त पहलमा ‘सामाजिक नव–प्रवर्तन फेलोसिप–२०२५’ नामक एक शैक्षिक कार्यक्रम हो ।

कार्यक्रममा नेपाली कांग्रेसका महामन्त्री गगन थापा र काठमाडौं विश्वविद्यालयका कामु उपकुलपति अच्युत वाग्लेले विद्यार्थीले समाजमा सिकेका कुरालाई व्यवहारमा लागू गर्नुपर्नेमा जोड दिए। कामु उपकुलपति वाग्लेले यो विषयलाई कोर्समा समेटेर जानसकिने बताएका थिए ।

यसअघि कम्युनिभर्सिटीले गत वर्ष ‘समर प्रोग्राम’ र ‘विन्टर प्रोग्राम’ पाँचखालस्थित सर्वमंगाला बहुमुखी क्याम्पसमा गरेको थियो । समुदाय नै विश्वविद्यालय हो भन्ने अवधाराण अनुसार ‘कम्युनिटी’ र ‘युनिभर्सिटी’ को संयोजन गरेर कम्युनिभर्सिटी नाम दिएर यो कार्यक्रम गरिएको हो ।

हेर्नुहोस् थप तस्वीरहरू :