प्रहरीको गोली लागेका घाइते : कसको पृष्ठभूमि के ?

२१ चैत, काठमाडौं । चैत १५ गते तीनकुनेमा भएको राजावादीको प्रदर्शनमा प्रहरीको गोली लागेर मृत्यु भएका कीर्तिपुर नगरपालिका–४ गाम्चाका २९ वर्षीय सविन महर्जनको मंगलबार पोस्टमार्टम भयो ।

त्रिवि शिक्षण अस्पताल महाराजगञ्जमा भएको पोस्टमार्टममा उनको शरीरमा एक गोली लागेको खुल्यो । अस्पताल स्रोतका अनुसार दायाँ हातको कुहिना नजिकको भागबाट कोख हुँदै ढाडबाट गोली निस्केको पोस्टमार्टम रिपोर्टमा उल्लेख छ । पोस्टमार्टमपछि मंगलबार नै पशुपति आर्यघाटमा उनको दाहसंस्कार गरियो ।

काठमाडौं–हेडौंडा रुटमा सुमो गाडी चलाउने सविन १५ चैतको बिहानै गाडी बनाउन भनेर घरबाट निस्केका थिए । परिवारलाई थाहै नदिई उनी राजावादी प्रदर्शन भएको स्थल तीनकुने पुगेका थिए । तीनकुनेमै उनलाई गोली लागेको भिडिओहरु सार्वजनिक भए ।

भिडिओमा सविनसहितको एक टोली आन्दोलनबाट फर्कँदै गरेजस्तो देखिन्छ । यो समूह प्रहरीभन्दा निकै टाढा देखिन्छ । शान्त भएर फर्कँदै गरेको अवस्थामा प्रहरीबाट चलेको गोली लागेर सविन सडकमै ढल्छन् । उनी ढलेको भिडिओ बाहिरिएपछि सुरक्षाका जानकारहरुले गोली चलाउनुपर्ने अवस्था नहुँदै प्रहरीले गोली चलाएको बताउँदै आएका छन् ।

प्रहरीले गोली चलाएको समयमा कुनै आगजनी, तोडफोड र ढुंगामुढा गरेको जस्तो देखिँदैन । प्रहरी आन्दोलनकारीबाट असुरक्षित भएको जस्तो पनि देखिँदैन । तर यस्तो अवस्थामा प्रहरीको गोली लागेर सविन ढलेका थिए ।

सविनका काका किरण महर्जन प्रश्न गर्छन्, ‘राज्य पक्षले एउटा मजदूरको छोरालाई यसरी गोली हानेर मार्न मिल्छ ?’

०००

राजावादी आन्दोलनमा आवश्यकता नै नपरी प्रहरीले गोली चलाउँदा निर्दोष व्यक्तिलाई समेत गोली लागेको पाइएको छ ।

आन्दोलनमा सहभागी नै नभएका दाजु-बहिनी कोटेश्वरमा प्रहरीले चलाएको गोली लागेर घाइते भए । उदयपुरकी २२ वर्षीया रेविका खत्री र उनका दाजु २४ वर्षीय दिनेश खत्री आन्दोलनमा सहभागी नै भएका थिएनन् । रेविका शुक्रबार अपराह्न ४ बजेतिर जडिबुटीमा रहेको खाद्य गोदाममा काम सकेर डेरातिर फर्कँदै थिइन् । कोटेश्वर आइपुगेपछि राजावादी प्रदर्शननबाट तनाव सिर्जना भएको थाहा पाएर उनले दाजु दिनेशलाई बोलाइन् ।

उनीरुको डेरा कोटेश्वरको एसओएस क्षेत्र पछाडि शंकरमार्गमा छ । बहिनीलाई लिएर दिनेश एसओएस बालग्राम क्षेत्र हुँदै गल्ली छिरेर कोठा जाँदै थिए । कोठा पुग्नै लाग्दा उनीहरुमाथि गोली लाग्यो ।

‘म बहिनीलाई लिएर कोठा छिर्नै लागेको थिएँ । प्रहरीहरु यताउता कुदाकुद गरिरहेका थिए, डुङ्ङ गरेको आवाज सुन्यौं,’ दिनेशले अनलाइनखबरसँग भने, ‘कोठा छिर्नै लागेका बेला एक्कासि गोली लाग्यो ।’

यो पनि पढ्नुहोस

तीनकुने प्रदर्शन : कोठा फर्किंदै गरेका रेविका र दिनेशलाई हानियो गोली

प्रहरीको गम्भीर लापरबाहीका कारण अनाहकमा दाजु-बहिनीले गोली खानुपर्‍यो । अहिले बहिनीको उपचार नयाँ बानेश्वरस्थित सिभिल अस्पतालमा भइरहेको छ भने दाजु डिस्चार्ज भएका छन् ।

दाजु-बहिनीमाथि गोली लागेको विषयमा प्रहरीले पनि आफ्नो कमजोरी स्वीकार गरेको छ । घटना भएको ६ दिनपछि बुधबार नेपाल प्रहरीका केन्द्रीय प्रवक्ता तथा डीआईजी दिनेश आचार्यले भने, ‘भाटभटेनी सुपरमार्केटमा भएको लुटपाट नियन्त्रणमा लिन बल प्रयोग गर्दा त्यसको असर दाजु-बहिनीमा देखियो । उहाँहरुलाई झुक्किएर गोली लागेको हुनुपर्छ ।’

दिनेशका दाजु-बहिनी बाहेक अन्य १८ जनालाई पनि प्रहरीको गोली लागेको छ । आन्दोलनको करिब एक सातापछि पुलिस क्लब भृकुटीमण्डमा पत्रकार सम्मलेन गर्दै प्रहरी प्रवक्ता आचार्यले २० जनालाई गोली लागेको स्वीकारेका छन् ।

उनका अनुसार गोली लाग्नेहरुमा १८ पुरुष र २ महिला छन् । तीमध्ये बिहीबार साँझसम्म १३ जना अस्पतालमा उपचाररत छन् भने बाँकी डिस्चार्ज भइसकेका छन् ।

प्रवक्ता आचार्यले भनेका दुई महिलामा रेविका र झापाकी ४० वर्षीया इन्द्रमाया लिम्बु हुन् । इन्द्रमाया थेरापीका लागि बालकुमारीस्थित एचवान सेन्टर गएकी थिइन् । थेरापी गरेर नरेफाँटमा रहेको डेरामा फर्कँदै गर्दा उनको देब्रे खुट्टामा गोली लाग्यो । उनी उपचारपछि डिस्चार्ज भइसकेकी छिन् ।

भारतीयलाई पनि लाग्यो गोली

आन्दोलनमा नगएका भारतीय १८ वर्षीय किशोर प्रिन्स कुमार पोद्दारलाई पनि प्रहरीको गोली लागेको पाइएको छ । यद्यपी, यसबारे प्रहरीले केही बोलेको छैन ।

उनको अहिले लगनखेलस्थित पाटन अस्पतालमा उपचार भइरहेको छ । प्रिन्स बाबुआमासँग भक्तपुरमा बस्दै आएका थिए । आन्दोलनका दिन उनी कोटेश्वरतर्फ आउँदै थिए । आन्दोलनका बारेमा आफूलाई जानकारीसमेत नभएको उनको दाबी छ ।

कोटेश्वर आइपुगेपछि उनलाई प्रहरीले चलाएको गोली लाग्यो । हिपबाट लागेको गोलीले अण्डकोषसम्म असर गरेको छ । पाटन अस्पतालमा उपचाररत पोद्दारको अपरेसन भइसकेको छ । अपरेसनका क्रममा सीसीका कणजस्ता टुक्राहरु भेटिएको चिकित्सकको भनाइ छ ।

यो पनि पढ्नुहोस

अस्पतालमा गुन्जिन्छ राजावादी आन्दोलनका घाइतेको आर्तनाद

ललितपुरको ग्वार्कोस्थित बीएन्डबी अस्पतालमा गोली लागेका अन्य दुई व्यक्तिको उपचार भइरहेको छ ।

गोली लाग्नेमा रामहरि श्रेष्ठ र राजेन्द्र रावल छन् । रामहरिको कुर्कुचाको पूरै भाग धुलोपिठो भएको छ । गोली लागेर राजेन्द्रको दायाँ पाखुराको हड्डी टुक्रा–टुक्रा भएको छ ।

बीएन्डबीमै उपचार गराएका अर्का घाइते राज हुमागार्इँको भने डिस्चार्ज भइसकेको छ ।

१९ गते कतार उड्नुपर्ने व्यक्ति ट्रमामा

प्रहरीको गोली लागेका भोजपुर ट्याम्केमैयुङ गाउँपालिका–९ का २७ वर्षीय डिल्लीप्रसाद लुइँटेल र भोजपुरकै रामप्रसाद राई गाउँपालिका–१ का ३० वर्षीय शम्भु दर्जीको राष्ट्रिय ट्रमा सेन्टरमा उपचार भइरहेको छ ।

आईसीयूमा रहेका लुइँटेलको कम्मरमा लागेको गोली पछाडिबाट निस्किएको थियो । दर्जी भने जनरल वार्डमा छन् । उनको दाहिने पाखुरा छेड्दै गोली बाहिरिएको थियो ।

दर्जी १८ चैतमा वैदेशिक रोजगारीका लागि कतार जाँदै थिए । यतिबेला कतार पुगेर काम गर्नुपर्ने उनी ट्रमाको बेडमा गोलीको घाउ लिएर बसिरहेका छन् ।

दर्जी घरबाट बिदा भएर काठमाडौं आएका थिए । दाइ नाता पर्ने व्यक्तिसँग पैसा लिन निस्केका उनी गाडी बन्द भएकाले हिँड्दै कोटेश्वर आएका थिए । कोटेश्वरमै उनलाई गोली लागेको दिदी बिनाले बताइन् । यसअघि उनी साउदी बसेर फर्किएका थिए ।

ट्रमामा उपचार भइरहेका लुइँटेल भने कोटेश्वरमै टिकट काउन्टरमा काम गर्ने व्यक्ति हुन् । उनी आन्दोलनको रमाइलो हेर्न भन्दै तीनकुने पुगेका थिए ।

काम सकेर घर फर्केकालाई पनि लाग्यो गोली

सिनामंगलस्थित केएमसी अस्पतालमा उपचाररत २४ वर्षीय आशिष बोहोरा पनि राजावादी आन्दोलनका घाइते हुन् । आन्दोलनमै सहभागी नभएका आशिषको शरीरमा गोली लागेको परिवारको दाबी छ ।

काठमाडौं बानेश्वरमा बस्ने आशिष फार्मेसीमा मार्केटिङको काम गर्दै आएका थिए । भाइ अमृतका अनुसार उनी आन्दोलनको दिन पनि ड्युटीमै थिए । बाफल अफिस भए पनि फिल्डमा घुमिरहनुपर्ने भएकाले उनी फिल्डमै थिए ।

भक्तपुरतर्फबाट मार्केटिङको काम सकेर उनी साढे ३ बजेतिर घर फर्कने तयारीमा थिए । कोटेश्वरबाट अघि बढ्ने रुट बन्द भएकाले इमाडोल टीकाथलीको रुट हुँदै उनी मोटरसाइकलमा घर फर्किंदै थिए । जडिबुटी–मनोहरा पुल नजिक टायर बालिरहेका आन्दोलनकारी देखेपछि आशिष पनि मोटरसाइकल साइड लगाउँदै आन्दोलन हेर्न थाले । ‘त्यही बेला दाइको हिपमा गोली लागेछ,’ अमृतले सुनाए ।

घटनापछि आशिषले अफिसमा जानकारी गराए । यतिन्जेलमा उनका भाइ पनि घटनास्थल पुगिसेकका थिए । सुरुमा स्कोर्पियोमा हालेर नजिकैको एक अस्पतालमा लगे ।

त्यहाँबाट एम्बुलेन्समार्फत केएमसी अस्पताल पुर्याउँदा साढे ५ भइसकेको थियो । अपरेसनपछि उनको शरीरबाट गोली निकालिएको छ ।

७६ राउन्ड चलेको थियो गोली

राजावादी आन्दोलनमा ठूलो संख्यामा गोली चलेको पाइएको छ । प्रहरी प्रवक्ता आचार्यले प्रहरीको ५८ राउन्ड गोली चलेको बताएको बताए । जसमध्ये २ राउन्ड गोली पेस्तोलबाट चलेको थियो ।

सशस्त्र प्रहरी बलका प्रवक्ता तथा डीआईजी कुमार न्यौपानेले पनि सशस्त्रको तर्फबाट १८ राउन्ड गोली चलेको बताए । नेपाल प्रहरी र सशस्त्र प्रहरीको तर्फबाट गरी ७६ राउन्ड गोली चलेको पाइएको छ ।

दुवै प्रहरी संगठनले यसलाई हवाई फायर भनिरहेका छन् । तर यही गोली लागेर व्यक्तिको मृत्यु हुनेदेखि घाइते हुनेसम्मको अवस्था आएको छ ।

त्यसैगरी प्रहरीले ७४६ राउन्ड अश्रुग्यास प्रहार गरेको पाइएको छ । सशस्त्रले भने १०४ राउन्ड अश्रुग्यास प्रहार गरेको थियो । दुवै प्रहरीतर्फबाट साढे ८ सय राउन्ड अश्रुग्यास प्रहार भएको थियो ।

प्रहरीले १०२ राउन्ड ब्ल्यांक राउन्ड चलेको बताएको छ । ब्ल्यांक राउन्डमा गोलीको जस्तो आवाज मात्रै आउने प्रहरी अधिकारीहरु बताउँछन् । कार्टिज (छर्रा) भने २३९ पटक प्रहार भएको पाइएको छ ।