पदमुक्त कुलमान : सरकारप्रति आक्रोश, उद्योगीलाई कटाक्ष

२२ चैत, काठमाडौं । कार्यकाल सकिन ४ महिनामात्र बाँकी रहेका बेला सरकारबाट पदमुक्त बनाइएका नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङले शुक्रबार पत्रकार सम्मेलन गरे ।

साविक झैं नम्र शैलीमा बोलेका कुलमान सरकारप्रति भने आक्रोशित सुनिए । बक्यौता नतिरेका उद्योगीलाई कटाक्ष गरे  ।

सरकारले मन्त्रिपरिषद् बैठकबाट उनलाई बर्खास्त गर्ने निर्णय गरेपछि कुलमान सर्वोच्च अदालत गएका थिए । अदालतले अन्तरिम आदेश दिन अस्विकार गरेसँगै बाँकी कार्यकाल प्राधिकरणमै रहने उनको योजना असफल बन्यो । त्यसपछि उनले पत्रकार सम्मेलन आयोजना गरे । उनी २५ साउन २०७८ मा प्राधिकरणमा दोस्रो कार्यकाल नियुक्त भएका थिए ।

आफूलाई हटाउन ११ चैत २०८१ का मन्त्रिपरिषद् बैठकको तयारी भइरहेको दिन मकवानपुरको दुर्गम क्षेत्रमा सिमान्तकृत, विपन्न चेपाङ समुदायको बस्तीमा बत्ती बाल्ने काममा खटिएको उनले स्मरण गरे । ‘नेपाली जनतालाई भरपर्दो, गुणस्तरीय, पर्याप्त र सुरक्षित विद्युत् आपूर्ति उपलब्ध गराउने मुख्य उद्देश्यलाई इमान्दारीपूर्वक पूरा गर्ने क्रममा खटिरहेको राष्ट्रसेवक कर्मचारीलाई हतोत्साही एवं अपमानित बनाउने दुराशय सफल भएकोमा कतिपय व्यक्ति, समूह वा शक्तिले आफूलाई सफल ठाने होलान्,’ उनले भने ।

र, नेपाली जनताले दिएको स्नेह र आशिर्वादले आफूलाई हार्न नदिने उनको भनाइ छ । ‘म विद्युत् प्राधिकरणको कार्यकारी निर्देशकबाट मात्र बिदा भएको हुँ, एक जिम्मेवार नागरिकका रूपमा मेरो काम, कर्तव्य र अभिभारा कहिल्यै कम हुने छैन,’ उनले भने ।

सरकार र मन्त्रीको नियतमाथि प्रश्न

कुलमानले पत्रकार सम्मेलन मार्फत वर्तमान सरकार र ऊर्जामन्त्री दीपक खड्काको नियतमाथि प्रश्न उठाए । ‘नेपालको कानुनले निर्दिष्ट गरेको काममा खटिएको एक कर्मचारीमाथि राज्यको सम्पूर्ण शक्ति कसरी खनिएको थियो ?,’ उनले प्रश्न गरे ।

यो कसैको स्वार्थ र सेवाका लागि जाइलागेको समेत उनको आरोप छ । ‘प्राधिकरणको कार्यकारी निर्देशकलाई गाली गर्न राज्यका जिम्मेवार व्यक्तिले नै सार्वभौम संसदको रोस्ट्रम कसरी सदुपयोग वा दुरुपयोग गरे भन्नेबारे नेपाली जनता आफैं प्रत्यक्षदर्शी हुनुहुन्छ,’ उनले भने ।

यसले आफूलाई उत्तेजित वा हतोत्साहित भने नबनाएको उनको भनाइ छ । ‘एक इमानदार राष्ट्रसेवकका रूपमा मैले आफ्नो कार्यकाल समीक्षा गर्दा पछुतो गर्नुपर्ने कुनै काम गरेको छैन, अवसर र अधिकारलाई सदुपयोग गर्ने एक क्षण पनि खेर फालेको छैन,’ उनले थपे ।

डेडिकेटेड र ट्रंक लाइनको प्रिमियम महसुल प्राधिकरणले लहडमा उठाउन खोजेको भन्ने आरोपको उनले खण्डन गरे । ‘यसलाई सम्मानित अदालतबाट पनि स्वीकृति मिलेको हो । तर, महसुल उठाउने काममा सक्रिय मलाई ६ पटकसम्म अर्थहीन विषयमा विवरण तथा स्पष्टीकरण माग गर्ने र हजारौं पृष्ठका कागजात संग्रह गरी विवरण पेस गर्न लगाइ मुख्य कामबाट अलमलाउने प्रयास भइरहेको थियो,’ उनले सम्झिए ।

प्राधिकरणले पटक–पटक गरी ४ पटकसम्म लाइन विच्छेद तथा अन्य विकल्प समेत अवलम्बन गरी बक्यौता असुली प्रयास गरेको भन्दै उनले पटक–पटक माथिल्लो निकायबाटै अवरोध सिर्जना भएको आरोप लगाए ।

लाइन विच्छेद गरी बक्यौता असुली गर्ने सहमतिका लागि विद्युत् नियमन आयोगलार्ई ११ चैत २०८१ मा पत्राचार गरेको स्मरण उनले गरे । तर, लगत्तै आफूलाई बर्खास्त गर्ने निर्णय मन्त्रिपरिषद्बाट भएको उनको भनाइ छ ।

‘बक्यौता उठाउने मेरो प्रयास नै म पदबाट हट्नुपर्ने मुख्य कारण बन्यो,’ उनले प्रश्न गरे, ‘सार्वजनिक संस्थाको बक्यौता उठाउन खोज्ने मेरो प्रयास राज्यविरुद्धको अपराध हो ?’

यसको जवाफ पनि नेपाली जनता र इतिहासले आगामी दिनमा माग्ने उनी बताउँछन् । ऊर्जामा मुलुकलाई आत्मनिर्भर बनाउँदै छिमेकी भारत र बंगलादेशसम्म विद्युत् व्यापार विस्तार गर्ने लगायत अभियानमा सक्रिय भएकोमा गत असारमा वर्तमान सरकार र ऊर्जा जलस्रोत तथा सिँचाइमन्त्री आएपछि अनावश्यक र गैरकानुनी दबाब सिर्जना भएको उनले बताए ।

उनले सरकारका नेतृत्वदायी जिम्मेवारीमा रहेका पदाधिकारीबाट प्राधिकरणको संस्थागत विकास, उन्नतिका काम कारबाही प्रभावकारी बनाउन परिपक्व सल्लाह, मार्गदर्शन र संरक्षकत्व प्राप्त हुनुको सट्टा तेजोबध गर्न, मनोबल गिराउन सुनियोजित आक्रमण भएको आरोप समेत लगाए ।

बक्यौता नतिर्ने उद्योगीलाई कटाक्ष

उनले विगतमा आमउपभोक्तालाई १८ घण्टासम्मको लोडसेडिङमा राखी उद्योग र उत्पादनका लागि भनेर अनुचित रूपमा डेडिकेटेड र ट्रंक लाइनबाट निरन्तर विद्युत् आपूर्ति लिएका सीमित उद्योगबाट प्रिमियम विद्युत् महसुल बक्यौता उठाउन नदिन प्राधिकरणमाथि निरन्तर हस्तक्षेप भइरहेको बताए ।

‘मैले व्यक्ति विशेषको निर्देशन मान्ने कि नियम कानुन पालना गर्ने ?,’ उनको प्रश्न छ । सार्वजनिक निकायको कार्यकारी निर्देशकका रूपमा सार्वजनिक कोषको उक्त बक्यौता रकम असुल गर्ने बाटो लिएको उनको स्पष्टीकरण छ । मन्त्री र मन्त्रिपरिषद् स्तरीय निर्णयबाट स्पष्टीकरण सोध्ने, थकाउने, गलाउने प्रयास भइरहेको समेत उनले बताए ।

महसुलमा चित्त नबुझे प्राधिकरणको पुनरावलोकन समिति, विद्युत् नियमन आयोग जान सक्ने अधिकार सदुयोग गर्नुको सट्टा शक्तिकेन्द्रमा धाइरहेका व्यक्तिले अहिले केही समय न्यानो महसुुस गरेको समेत उनको आरोप छ ।

‘सार्वजनिक कोषप्रति उनीहरूको दायित्वबाट कसैले पनि उन्मुक्ति पाउने छैन, तिनलाई संरक्षण गर्ने शक्ति र समूहले पनि राष्ट्रको सामुन्ने यसको हिसाबकिताब बुझाउनुपर्ने छ,’ कुलमानले भने, ‘देशको जिम्मेवार नागरिकका रूपमा खबरदारी गरिरहने छु ।’

लोडसेडिङ हट्नु चमत्कार होइन

आठ वर्ष अघिसम्म हिँउदमा १५/१६ घण्टा र बर्खामा पनि ९ घण्टा लोडसेडिङ भएको सन्दर्भ उनले उठाए । लोडसेडिङ सदाका लागि बिदा गरी ‘उज्यालो नेपाल’ बनाउने अभियानसँगै घर र कार्यालय मात्र होइन, वैशाख २०७५ देखि औद्योगिक ग्राहकका लागि पनि लोडसेडिङ अन्त्य गरिएको उनले बताए । ‘लोडसेडिङ अन्त्य कुनै चमत्कार होइन, एउटा इमानदार प्रयास थियो,’ कुलमानले भने ।

प्राधिकरणका लागि लोडसेडिङ अन्त्य अन्तिम अभिष्ट नभएको भन्दै उनले त्यसबेला ४२ प्रतिशत परिवारमा मात्र विद्युत् सेवा पुगेको बताए । यो बीचमा ९९ प्रतिशतभन्दा बढी परिवारमा विद्युत्को उज्यालो पुर्‍याउन प्राधिकरण सफल भएको उनले सुनाए ।

विगतमा विद्युत् सेवा माग गर्दै उपभोक्ता प्राधिकरण धाउने अवस्था रहेकोमा अहिले फेरिएर प्राधिकरण आफैं विद्युत् नपुगेका घर खोज्दै विकट बस्तीबस्ती पुगिरहेको उनले बताए ।

‘लोडसेडिङ हटाउँदा घर–घरमा उज्यालो मात्र छाएन, करिब ३० लाख विद्यार्थीको भविष्य सुनिश्चित भयो, उनीहरूले निर्वाध पढ्न पाए । अस्पतालका सुत्केरी वार्ड र अपरेसन थिएटरमा बत्ती ननिभ्दा सयौं नेपालीको जीवन सुरक्षामा हामी सहयोगी बन्न सक्यौं,’ कुलमानले थपे, ‘यो मेरो जीवनको सबैभन्दा ठूलो सन्तुष्टि हो । यसले हजारौं नेपालीलाई रोजगारीका नयाँ अवसर सिर्जना गर्न आशा जगायो ।’

उनले आफ्नो कार्यकालमा भएका कामको फेहरिस्त समेत पत्रकार सम्मेलनमा सुनाए । यसबीच विश्वसनीय बिजुली आपूर्ति, राष्ट्रको आर्थिक र जनताको जीवनस्तर उकास्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको उनको भनाइ छ ।

प्रभावकारी नेतृत्व, स्पष्ट भिजन र पारदर्शी विधिबाट प्राप्त यो सफलताको नमुना अब देशका अन्य क्षेत्रमा पनि लागु गर्न सकिन्छ भन्दै उनले मन्त्री खड्कामाथि पुनः प्रश्न उठाए ।

‘एउटा मन्त्री र संस्थाको नेतृत्वको गलत नियत र निणर्यले क्षण भरमा संस्था लथालिङ्ग र भताभुङ्ग हुन सक्ने अवस्था विद्यमान् छ । यसका लागि सदैव खबरदारी गर्नु आवश्यक हुन्छ,’ उनले भने ।

कुलमानले पत्रकार सम्मेलन दौरान अबको यात्राबारे भने स्पष्ट खुलाएनन् । तर, आफ्नो मन्तव्यमा उनले जनतामा अधिक भरोसा गरेको विषय दोहो¥याइरहे । यसले उनी आफूमाथिको जनसमर्थनको बलमा राजनीतितर्फ मोडिने सम्भावना भने नकार्न नसकिने बताए ।