के-कस्ता पोषक तत्त्व पाइन्छ गुन्द्रुकमा ?

धेरै नेपालीको प्रिय खानेकुरा हो गुन्द्रुक । परम्परागत रुपमा यसलाई बाध्यताको तरकारीका रुपमा लिइन्थ्यो । खेतबारीमा तरकारी नफल्ने सुख्खा याममा निर्विकल्प हुन्थ्यो गुन्द्रुक । त्यसैले यसलाई गरिबको तरकारीका रुपमा अर्थ्याइन्थ्यो ।

तर अहिले गुन्द्रुकप्रतिको दृष्टिकोण बदलिएको छ । गाउँमा भन्दा बढी शहरी क्षेत्रलाई रुचाइने र खोजि गरिने खानेकुरा बनेको छ गुन्द्रुक ।

यो खास गरी तोरी, रायो वा मूलाको सागबाट बनाइन्छ । काउली वा अन्य सागबाट पनि गुन्द्रुक बनाउने गरेको देखिन्छ । सागलाई कुनै भाँडोमा खाँदेर केही दिन राखेपछि त्यो अमिलो हुन्छ अनि सुकाएपछि गुन्द्रुक तयार हुन्छ ।

स्वादका लागि मात्रै नभएर पोषक तत्त्वका हिसाबमा पनि गुन्द्रुकको महत्त्व कम्ता छैन ।

यसमा भिटामिन सी, प्रोबायोटिक्स, फाइबर र खनिजहरू पाइन्छन् । गुन्द्रुकले पेट र पाचन प्रणालीमा ठूलो सहयोग गर्छ—प्रोबायोटिक्सले आन्द्रा स्वस्थ राख्छ, फाइबरले कब्जियत हटाउँछ, र यसको अम्लताले पाचन सहज बनाउँछ । साथै, यसले रोग प्रतिरोधी क्षमता र पोषक तत्त्वको अवशोषण बढाएर समग्र स्वास्थ्यमा योगदान गर्छ ।

गुन्द्रुक ‘फर्मेन्टेड’ खाना भएकाले यसमा ताजा सागको तुलनामा फरक र लाभकारी पोषक तत्त्वहरू पाइन्छन् ।

भिटामिन सी : गुन्द्रुकमा भिटामिन सि को मात्रा उच्च हुन्छ, यो रोग प्रतिरोधी क्षमता र छालाको स्वास्थ्यका लागि आवश्यक छ ।

प्रोबायोटिक्स : गुन्द्रुकमा प्रोबायोटिक्स पनि हुन्छ । जुन पेटको स्वास्थ्यका लागि लाभदायक हुन्छ ।

फाइबर : सागबाट आएको फाइबर गुन्द्रुकमा रहन्छ, जसले पाचन प्रक्रियालाई सहज बनाउँछ ।

खनिज : क्याल्सियम, आइरन र पोटासियम जस्ता खनिजहरू गुन्द्रुकमा पाइन्छन्, जुन हड्डी, रगत र स्नायुका लागि फाइदाजनक छन् ।

एन्टिअक्सिडेन्ट : गुन्द्रुकमा एन्टिअक्डिेन्टको मात्रा पनि हुन्छ जसले कोशिकालाई क्षतिबाट बचाउँछ ।

अमिनो एसिड : गुन्द्रुकमा प्रोटिनको सानो अंश टुक्रिएर अमिनो एसिड बन्छ, जुन शरीरले सजिलै प्रयोग गर्छ ।

कम चिल्लो र क्यालोरी : गुन्द्रुकमा चिल्लो र क्यालोरी न्यून हुन्छ, जसले यो तौल नियन्त्रणमा पनि उपयोगी बनाउँछ ।

यी तत्त्वहरूको संयोजनले गुन्द्रुकलाई पोषक र स्वादिलो बनाउँछ । सागको पोषक तत्त्वलाई संरक्षण गर्नुका साथै थप स्वास्थ्यवर्द्धक गुणहरू थप्छ ।

गुन्द्रुकले पेट वा पाचनमा कसरी सहयोग गर्छ ?

प्रोबायोटिक्सले आन्द्राको स्वास्थ्य राख्छ

गुन्द्रुकको सबैभन्दा ठूलो फाइदा यसको पाचन प्रणालीमा हुने सहयोग हो । गुन्द्रुकमा पाइने ल्याक्टिक एसिड ब्याक्टेरिया प्रोबायोटिक्सको रूपमा काम गर्छ । यी ब्याक्टेरियाले आन्द्रामा राम्रा सूक्ष्म जीवहरूको सन्तुलन कायम राख्छन् । यसले हानिकारक ब्याक्टेरियालाई बढ्न दिँदैन र पेटको स्वास्थ्य राम्रो राख्छ ।

पेट फुल्ने समस्या कम गर्छ

गुन्द्रुकले आन्द्राको ‘माइक्रोबायोम’ सूक्ष्म जीवहरूको समूहलाई बलियो बनाउँछ, जुन समग्र स्वास्थ्यको आधार हो ।

पाचन प्रक्रिया सहज बनाउँछ

गुन्द्रुकको फाइबरले पेटमा खाना राम्ररी टुक्रिन र आन्द्रामा सर्न सहयोग गर्छ । यसले कब्जियतको समस्यालाई रोक्छ र मल त्यागलाई नियमित बनाउँछ । साथै पेटमा ग्यास वा अपचको समस्या कम हुन्छ ।

पेटको अम्लता सन्तुलनमा राख्छ

गुन्द्रुकको अमिलो स्वाद ल्याक्टिक एसिडबाट आउँछ, जसले प्राकृतिक रूपमा पेटको पिएच सन्तुलनमा राख्छ । यसले एसिडिटी र अल्सर जस्ता समस्यालाई कम गर्छ । यसले पेटमा इन्जाइम उत्पादनलाई पनि प्रोत्साहन गर्छ, जसले खानालाई छिटो पचाउँछ ।

रोगप्रतिरोधी क्षमता बढाउँछ

वैज्ञानिक अध्ययनअनुसार, आन्द्राको स्वास्थ्य र रोग प्रतिरोधी क्षमता एक अर्कासँग जोडिएका हुन्छन् । गुन्द्रुकको प्रोबायोटिक्स र भिटामिन सी ले पेटलाई बलियो बनाएर रोगसँग लड्ने शक्ति बढाउँछ । यसले डायरिया, पखाला र आन्द्राको संक्रमण जस्ता समस्यालाई पनि कम गर्छ ।

पोषक तत्त्वको अवशोषण बढाउँछ

गुन्द्रुकले आन्द्रालाई स्वस्थ राख्दा शरीरले अन्य खानाबाट भिटामिन र खनिज राम्ररी अवशोषण गर्न सक्छ । उदाहरणका लागि, आइरन र क्याल्सियमको अवशोषणमा सुधार हुन्छ ।