१२ वर्षभन्दा कम उमेरका बालबालिकालाई सिकाउनुपर्ने १२ कुरा

बालबालिकालाई कस्तो बनाउने ? यसमा आमाबुवाको व्यवहार, घरको वातारण, साथीभाइ, छिमेक, समाज सबैको भूमिका हुन्छ । बालबालिकालाई सही ढंगले हुर्काउन, सही संस्कार दिन र सही जीवन पद्धतिमा अभ्यस्त गराउन सानै उमेरदेखि राम्रो मार्गदर्शन दिनुपर्छ ।

१. सहानुभूति

के सिकाउने ?

सहानुभूति भनेको अरूको भावना बुझ्ने र उनीहरूको दृष्टिकोणबाट सोच्ने क्षमता हो । बच्चाहरूलाई अरूको पीडा, खुसी र अनुभवलाई सम्मान गर्न सिकाउनुपर्छ ।

किन जरुरी ?

सहानुभूति सामाजिक सम्बन्धको आधार हो । यसले बच्चाहरूलाई दयालु र सहयोगी बनाउँछ, जसले उनीहरूलाई स्कूल, परिवार र समाजमा राम्रो सम्बन्ध बनाउन मद्दत गर्छ।

२. आत्मसम्मान

के सिकाउने ?

बच्चाहरूलाई आफ्नो मूल्य, क्षमता, र विशिष्टताको कदर गर्न सिकाउनुपर्छ । उनीहरूको प्रयासको प्रशंसा गर्नु र असफलताबाट सिक्न प्रोत्साहित गर्नु जरुरी छ ।

किन जरुरी ?

आत्मसम्मानले बच्चाहरूलाई आत्मविश्वास र लचिलोपन प्रदान गर्छ । यसले उनीहरूलाई चुनौतीको सामना गर्न र नकारात्मक प्रभावबाट जोगिन सिकाउँछ ।

३. जिम्मेवारी

के सिकाउने ? 

बच्चाहरूलाई आफ्नो काम, सामान र व्यवहारप्रति जिम्मेवार हुन सिकाउनुपर्छ । साना कामहरू, जस्तै-: कोठा सफा गर्ने, खाना पकाउन, सरसफाइ गर्न, आफ्ना सामानको आफैँ व्यवसथापन गर्न सिकाउन सकिन्छ ।

किन जरुरी ?

जिम्मेवारीले बच्चाहरूलाई स्वतन्त्र र जवाफदेही बनाउँछ । यसले उनीहरूलाई समय व्यवस्थापन र निर्णय लिने कौशल सिकाउँछ ।

४. इमानदारी

के सिकाउने ?

बच्चाहरूलाई सत्य बोल्ने र गल्ती स्वीकार गर्ने बानी बसाल्नुपर्छ । उनीहरूलाई झूटको नकारात्मक परिणामबारे बुझाउनुपर्छ ।

किन जरुरी ?

इमानदारीले विश्वास निर्माण गर्छ । इमानदार बच्चाहरूले राम्रो सम्बन्ध बनाउँछन् र नैतिक मूल्यहरू विकास गर्छन् ।

५. सम्मान

के सिकाउने ?

बच्चाहरूलाई अरूको भावना, संस्कृति, र मतभेदको सम्मान गर्न सिकाउनुपर्छ। यो घर, स्कूल, र समाजमा व्यवहारमार्फत सिकाउन सकिन्छ ।

किन जरुरी ?

सम्मानले सामाजिक सद्भाव कायम गर्न सहयोग गर्छ। यसले बच्चाहरूलाई विविधताको कदर गर्न र झगडाबाट बच्न सिकाउँछ ।

६. धैर्यता

के सिकाउन ?

बच्चाहरूलाई प्रतीक्षा गर्न, भावनालाई नियन्त्रण गर्न र कठिन परिस्थितिमा शान्त रहन सिकाउनुपर्छ । खेल वा समूह कार्यमार्फत यो सिकाउन सकिन्छ ।

किन जरुरी ?

धैर्यताले बच्चाहरूलाई तनाव व्यवस्थापन र दीर्घकालीन लक्ष्य प्राप्त गर्न सिकाउँछ ।

७. स्वस्थ बानी

के सिकाउने ?

बच्चाहरूलाई स्वस्थ खाना, नियमित व्यायाम र राम्रो निद्राको महत्त्व सिकाउनुपर्छ । व्यक्तिगत सरसफाइ जस्तै-: हात धुने, दाँत माझ्ने, स्वस्थ खानेकुरा खाने पनि सिकाउनुपर्छ ।

किन जरुरी ?

स्वस्थ बानीले बच्चाहरूलाई शारीरिक र मानसिक रूपमा बलियो बनाउँछ । यसले उनीहरूलाई रोगबाट बचाउँछ र जीवनभर स्वस्थ रहन प्रेरित गर्छ ।

८. रचनात्मकता

के सिकाउने ?

बच्चाहरूलाई चित्रकला, लेखन, खेल वा नयाँ विचारहरू मार्फत रचनात्मकता व्यक्त गर्न प्रोत्साहित गर्नुपर्छ ।

किन जरुरी ?

रचनात्मकताले बच्चाहरूलाई समस्या समाधान, नयाँ सोच र आत्म–अभिव्यक्ति सिकाउँछ। यसले उनीहरूको मानसिक स्वास्थ्य र आत्मविश्वास बढाउँछ ।

९. सञ्चार कौशल

के सिकाउने ?

बच्चाहरूलाई स्पष्ट बोल्ने, सुन्ने र आफ्ना विचार व्यक्त गर्ने तरिका सिकाउनुपर्छ । कथा सुनाउने वा समूह छलफलले यो सिकाउन सकिन्छ ।

किन जरुरी ?

राम्रो सञ्चारले बच्चाहरूलाई सामाजिक र शैक्षिक रूपमा सफल बनाउँछ । यसले उनीहरूलाई आफ्ना भावना व्यक्त गर्न र गलतफहमीबाट बच्न सिकाउँछ ।

१०. आलोचनात्मक चिन्तन

के सिकाउने ?

बच्चाहरूलाई प्रश्न सोध्ने, तथ्य विश्लेषण गर्ने र स्वतन्त्र रूपमा सोच्ने बानी बसाल्नुपर्छ । पजल, कथा वा विज्ञान प्रयोगले यो सिकाउन सकिन्छ ।

किन जरुरी ?

आलोचनात्मक चिन्तनले बच्चाहरूलाई सूचनालाई मूल्याङ्कन गर्न र सही निर्णय लिन सिकाउँछ । यो उनीहरूको शैक्षिक र व्यावसायिक भविष्यका लागि महत्त्वपूर्ण छ ।

११. टिमवर्क

के सिकाउने ?

बच्चाहरूलाई समूहमा काम गर्ने, सहकार्य गर्ने र अरूसँग विचार बाँड्ने तरिका सिकाउनुपर्छ । खेलकुद वा समूह परियोजनाले यो सिकाउन सकिन्छ ।

किन जरुरी ?

टिमवर्कले बच्चाहरूलाई सामाजिक कौशल र नेतृत्व विकास गर्न सिकाउँछ । यसले उनीहरूलाई स्कूल र भविष्यको कार्यस्थलमा सफल बनाउँछ ।

१२. पर्यावरण जागरूकता

के सिकाउने ?

बच्चाहरूलाई प्रकृतिको महत्त्व, पुनर्चक्रण र वातावरण संरक्षणबारे सिकाउनुपर्छ। बगैँचा बनाउने वा फोहोर व्यवस्थापनले यो सिकाउन सकिन्छ ।

किन जरुरी ?

पर्यावरण जागरूकताले बच्चाहरूलाई जिम्मेवार नागरिक बनाउँछ। यसले उनीहरूलाई पृथ्वीको संरक्षण र दिगो जीवनशैली अपनाउन प्रेरित गर्छ ।