अर्काको रुपरंग हेरेर खिल्ली उडाउने मनोवृत्ति

हातको पाँचै औँला बराबर कसैको पनि हुँदैनन् । बराबर नभए पनि हरेक औँला आवश्यक र महत्वपूर्ण छ । त्यसैगरी, हरेक व्यक्ति आफ्नो गुण र महत्त्वपूर्ण हुन्छ । चाहे उसको रूप, उचाइ वा शरीर जस्तोसुकै किन नहोस् ।

आजभोलि पातलो, गोरो र अग्लो हुनु एक आदर्श व्यक्तित्वको पहिचान बनेको छ । यदि कसैमा यी मध्ये कुनै पनि गुण छैन भने उसलाई नकारात्मक रूपमा हेर्ने, मजाक उडाउने र अनेक टिप्पणी गर्ने गरिन्छ ।

मजाकका लागि भनिए पनि ती शब्दहरूले अर्को व्यक्तिको भित्री मनमा केही न केही चोट पुर्‍याउँछन् । उसको शारीरिक अवस्था तथा अवस्थाको बारेमा गरिने टिप्पणीले व्यक्तिलाई निरा र हतोत्साही बनाउन सक्छ ।

ती खिल्ली उडाउने शब्दहरूले उसको मनोबललाई प्रत्यक्ष-अप्रत्यक्ष धेरै असर गर्छ । कतिपय अवस्थामा उसको सम्पूर्ण व्यवहार नै परिवर्तन हुन्छ ।

सोच्नुपर्ने कुरा के छ भने यदि कोही कालो रङ छ, उचाइ कम वा औषत भन्दा बढी छ वा शरीरको बनावट अरुभन्दा फरक छ भने त्यसमा गलत के छ ?

उनीहरूको उपस्थिति हुँदा फरक देखिन्छ भने यो विशिष्ट विशेषता हो । सुन्दरताको कुनै एउटै मापदण्ड हुँदैन । हरेक व्यक्तिमा आ–आफ्नै अनौठो सुन्दरता लुकेको हुन्छ । यो कुरा हामी सबैले बुझ्नु आवश्यक छ ।

सुन्दा सामान्य लाग्ने तर गहिरो धक्का दिने केही यस्तै वाक्यांशहरू छन् ।

– तिमी धेरै सानो छौँ, तिमी त बच्चा जस्तै देखिन्छौं ।

– अँध्यारोमा पनि नदेखिने तिमी कति कालो हो ?

– शरीरमा हड्डी मात्र छ, हावामा नजाउ, उडाउला !

– ओ, हात्ती कहाँ जाँदैछौँ ?

यस्ता सामान्य लाग्ने भद्धा मजाकले उनीहरू बाहिर हेर्दा सामान्य देखिए पनि दिमागलाई कमजोर बनाउँछ ।

के हुन्छ  ?

– बाह्य व्यक्तित्वमा मात्र ध्यान केन्द्रित गरी यस्तो टिप्पणी गर्दा उनीहरूलाई यसले असुरक्षा र आत्म–विश्वासको कमीको भावना पैदा गर्छ ।

– यस्ता टिप्पणीहरूले भावनात्मक जटिलताहरू निम्त्याउन सक्छन् जसले व्यक्तिको आत्म-सम्मान र व्यवहारमा नकारात्मक असर पार्छ ।

– समयसँगै यस्ता पटक-पटक हुने मूल्याङ्कनहरूले चिन्ता, सामाजिकरुपमा एक्लोपन र विभिन्न परिस्थितिहरूमा व्यक्तिको आत्मविश्वासलाई पनि असर गर्न सक्छ । उनीहरू विस्तारै खुल्न छोड्छन् ।

– जब कसैलाई उसको उपस्थितिको आधारमा होच्याइन्छ, उसमा निरन्तर तनाव र भावनात्मक पीडा महसुस हुनसक्छ । उसलाई भिडभाड देखि डर लाग्न थाल्छ ।

– उसको आत्मविश्वास घट्न सक्छ र उसले आफ्नो लक्ष्यहरू प्राप्त गर्न सक्दिन भन्ने भावना उत्पन्न हुन सक्छ ।

– ऊ बोल्दा वा हिँड्दा बिनाकारण सतर्क रहन्छ । छिटो हिँड्ने, अक्मक्काउने, नर्भस हुने, अनुहार रातो हुने र हेर्दै उसको व्यवहार अनौठो देखिने हुन्छ । यसले व्यवहारमा परिवर्तन ल्याउन सक्छ । यो हावी हुँदै गएमा कि बढी आक्रामक वा कि बढी रक्षात्मक बन्ने भय रहन्छ ।

-यस्ता टिप्पणीहरू सुनेपछि, केही मानिसहरू डिप्रेसन र चिन्ताको शिकार हुन्छन् र गलत कदम पनि चाल्न सक्छन् ।

यस्तो व्यवहारलाई मनमा नलिनु जाति

सबैको मुख बन्द गर्न सकिँदैन । विवेकशील र सचेत व्यक्तिले यस्तो होच्याउने व्यवहार पनि गर्दैनन् । अज्ञानले भरिएको व्यक्तिको टिप्ण्णीलाई वास्ता गर्नुको साटो आफूलाई पूर्णरूपमा स्वीकार गर्नुपर्छ ।

किनकी, उनीहरूको विचार तपाईंको वास्तविक पहिचान होइन ।

पहिला आफैँले सबैको शरीर फरक हुन्छ । हाम्रा गुणहरू हाम्रो शारीरिक रूपभन्दा धेरै महत्त्वपूर्ण हुन्छन् भन्ने हेक्का राख्नु पर्छ । मनोबल, क्षमता र रचनात्मकता जस्ता आफ्ना गुणहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्नुपर्छ।

अरूको टिप्पणीबाट आफ्नो आत्म–मूल्य प्रभावित हुन हुँदैन । हरेक कदम आत्मविश्वासका साथ चाल्नुपर्छ ।

यद्यपि, केही मानिसहरू हार मान्दैनन् । असहज महसुस गराउने त्यस्ता व्यक्तिहरूबाट टाढा रहनु राम्रो हुन्छ । सकारात्मक र प्रेरणादायी मानिसहरूको जमघटमा बस्नु उपयुक्त हुन्छ ।

कला, खेलकुद आदि जस्ता खुसी दिने गतिविधिहरूमा भाग लिनुहोस् । यसले मनलाई शान्त राख्ने मात्र होइन, शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्य दुवैमा सकारात्मक प्रभाव पार्नेछ । अनेकौं गलत विचारले दिमाग घेर्ने समय पनि हुँदैन ।

हामीले आफूलाई हेर्नुपर्छ…

हामी प्रायः जानाजानी वा अनजानमा अरूको रङ, उचाइ र शरीरको आधारमा मूल्याङ्कन गर्छौं ।

समय–समयमा हामीले अरूको शारीरिक विशेषताको आधारमा कसरी न्याय गर्छौं भन्ने कुरामा विचार गर्नुपर्छ । यदि हामीले यो महसुस गर्यौं भने, हामी हाम्रो दृष्टिकोण परिवर्तन गर्न र अरूलाई अझ सकारात्मक रूपमा हेर्न सक्षम हुनेछौं।

हामीले अरूको बुद्धि, क्षमता र असल गुणहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्नुपर्छ, किनकि यी नै वास्तविक गुणहरू हुन्। हामीले उनीहरूको सोच, व्यवहार, क्षमता र कडा परिश्रमलाई महत्व दिनुपर्छ ।

हामीले ती व्यक्तिहरूको साथमा उभिनुपर्छ जसलाई व्यक्तित्वकोकै आधारमा अनेक भन्ने गरिन्छ । ताकि उनीहरूले आफ्नो बारेमा राम्रो महसुस गर्न सकून्।

यति मात्र होइन, यदि कुनै व्यक्तिले अरूलाई शारीरिक रूपमा कमजोर महसुस गराउँछ वा उनीहरूको उपस्थितिमा टिप्पणी गर्छ भने, उसलाई सही दिशा देखाउने प्रयास गर्नुपर्छ । चाहे त्यो परिवारको सदस्य होस्, साथी होस् वा सहकर्मी । यसले समाजमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याउन मद्दत गर्नेछ ।