मधुमेहका कारण पिसाबमा रगत आउँछ ?

मधुमेह दीर्घकालीन स्वास्थ्य समस्या हो, जसले रगतमा चिनीको स्तर लाई असन्तुलित बनाउँछ ।  यो अवस्थाले शरीरका विभिन्न अंगहरूमा जटिलताहरू निम्त्याउन सक्छ, जसमा मिर्गौला, मुटु, रक्तनली, आँखा र स्नायु प्रणाली आदि पर्छन् ।

मधुमेह भएका व्यक्तिहरूमा छालाको संक्रमण, बारम्बार पिसाब लाग्ने, पिसाबकाे संक्रमण हुने, तिर्खा लाग्ने र घाउ निको हुन ढिलाइ हुने जस्ता लक्षणहरू देखिन्छन् ।  यस्तो अवस्थामा धेरैको मनमा प्रश्न हुन सक्छ-मधुमेहका कारण पिसाबमा रगत पनि आउन सक्छ ?

मधुमेहले पिसाबमा रगत आउँछ ?

मधुमेहका कारण पिसाबमा रगत आउन सक्छ, तर यो प्रत्यक्षरूपमा मधुमेहको कारणले भन्दा पनि यसले निम्त्याउने जटिलताहरूको परिणामस्वरूप हुन्छ । मधुमेहले रक्तनलीहरू र मिर्गौलालाई क्षति पुर्‍याउँछ, जसले गर्दा पिसाबमा रगत देखिने सम्भावना बढ्छ । विशेष गरी, लामो समयसम्म रगतमा चिनीको स्तर नियन्त्रण नगरेमा मिर्गौला र पिसाब प्रणालीमा विभिन्न समस्याहरू देखा पर्छन्, जसले पिसाबमा रगत आउने अवस्था निम्त्याउन सक्छ ।

पिसाबमा रगत देखिने समस्या दुई प्रकारले हुन सक्छः

मधुमेहका कारण पिसाबमा रगत आउने मुख्य कारणहरू

१. पिसाबको संक्रमण

मधुमेह भएका व्यक्तिहरूमा रगतमा चिनीको उच्च स्तरले प्रतिरक्षा प्रणालीलाई कमजोर बनाउँछ, जसले गर्दा पिसाबको नली, पिसाब थैली वा मिर्गौलामा ब्याक्टेरियल संक्रमणको जोखिम बढ्छ ।

पिसाबमा चिनीको मात्रा बढी हुँदा ब्याक्टेरियालाई वृद्धि गर्न अनुकूल वातावरण प्राप्त हुन्छ । यदि यूटीआई (मुत्र प्रणाली संक्रमण) को समयमै उपचार गरिएन भने, यो पिसाब थैली र मिर्गौलामा फैलिन सक्छ, जसले पिसाबमा रगत देखिन सक्छ ।

पिसाब गर्दा पोल्ने, बारम्बार पिसाब लाग्ने, तल्लो पेटमा दुखाइ र पिसाब धमिलो वा रातो हुनु आदि लक्षणहरू देखिन्छ ।

२. डायबिटिक नेफ्रोप्याथी

मधुमेहले मिर्गौलामा रहेका साना रक्तनलीहरूलाई क्षति पुर्‍याउँछ ।  यी रक्तनलीहरूले रगतबाट फोहोर पदार्थहरू फिल्टर गर्ने काम गर्छन् । जब ग्लोमेरुली क्षतिग्रस्त हुन्छ, मिर्गौलाले रगत र प्रोटिनलाई राम्रोसँग फिल्टर गर्न सक्दैन, जसले गर्दा पिसाबमा रगत र प्रोटिन बाहिर निस्कन सक्छ ।

यो अवस्था मधुमेहको दीर्घकालीन जटिलता हो र सामान्यतया मधुमेह भएको १०–१५ वर्षपछि देखिन सक्छ ।

डायबिटिक नेफ्रोप्याथीमा खुट्टा र अनुहारमा सुन्निने, उच्च रक्तचाप, थकान, र पिसाबमा प्रोटिन वा रगत देखिनु जस्ता लक्षण देखा पर्छ ।

३. मिर्गौलाको पत्थरी

मधुमेह भएका व्यक्तिहरूमा मिर्गौलाको पत्थरी हुने जोखिम पनि बढी हुन्छ । यो उच्च चिनीको स्तर र पिसाबमा क्याल्सियम, यूरिक एसिड जस्ता पदार्थहरूको असन्तुलनका कारण हुन्छ ।

मिर्गौलाको पत्थरीले पिसाबको नलीमा अवरोध वा जलन पैदा गर्न सक्छ, जसले पिसाबमा रगत देखिन सक्छ । यसमा तीव्र कम्मर दुखाइ, पिसाब गर्दा दुख्ने, र पिसाबमा रगत वा धमिलो देखिने जस्ता लक्षण देखा पर्छ ।

४. अन्य सम्भावित कारणहरू

रक्तनलीहरूको क्षति

मधुमेहले रक्तनलीहरूलाई कमजोर बनाउँछ, जसले मिर्गौला वा पिसाब थैलीमा रक्तस्रावको जोखिम बढाउँछ ।

प्रोस्टेटको समस्या

पुरुषहरूमा मधुमेहले प्रोस्टेट ग्रन्थीमा समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ, जसले पिसाबमा रगत देखिन सक्छ ।

मधुमेहको न्यूरोप्याथी

मधुमेहले स्नायुहरूलाई क्षति पुर्‍याउँदा पिसाब थैलीको नियन्त्रणमा समस्या हुन सक्छ, जसले संक्रमण र रक्तस्रावको जोखिम बढाउँछ ।

मधुमेहका बिरामीले पिसाबमा रगत आएमा के गर्ने ?

पिसाबमा रगत देखिनु गम्भीर लक्षण हुन सक्छ, विशेष गरी मधुमेह भएका व्यक्तिहरूमा । यो अवस्थालाई हल्का रूपमा लिनु हुँदैन ।

तुरुन्त चिकित्सकसँग परामर्श लिने

पिसाबमा रगत देखिएमा तुरुन्त नजिकको स्वास्थ्य सेवा प्रदायक वा मधुमेह विशेषज्ञ वा मिर्गौला रोग विशेषज्ञसँग सम्पर्क गर्नुपर्छ ।

चिकित्सकले पिसाबमा रगतको कारण पत्ता लगाउन पिसाबमा रगत, प्रोटिन, वा ब्याक्टेरियाको उपस्थिति जाँच, मिर्गौलाको कार्यक्षमता र रगतमा चिनीको स्तर जाँच गर्न र मिर्गौला, पिसाब थैली, वा पिसाबको नलीमा पत्थरी वा अन्य असामान्यताहरू जाँच गर्न सक्छन् । साथै पिसाब थैली र नलीको भित्री अवस्था जाँच गर्न सक्छन् ।

रगतमा चिनीको स्तर नियन्त्रण गर्ने

रगतमा चिनीको स्तरलाई नियमित रूपमा जाँच गर्नुपर्छ र चिकित्सकको सल्लाहअनुसार औषधि, इन्सुलिन, वा जीवनशैली परिवर्तन गर्नुपर्छ । स्वस्थ आहार, नियमित व्यायाम, र तनाव व्यवस्थापनले मधुमेह नियन्त्रणमा राख्न मद्दत गर्छ ।

पर्याप्त पानी पिउने

पिसाबको संक्रमण र मिर्गौलाको पत्थरीको जोखिम कम गर्न पर्याप्त पानी पिउनुपर्छ ।  यो मिर्गौलालाई स्वस्थ राख्न सहयोगी हुन्छ ।

संक्रमणको जोखिम कम गर्ने

व्यक्तिगत सरसफाइमा ध्यान दिने,  विशेष गरी पिसाब प्रणालीको सफाइमा । चिनीको मात्रा बढी भएका खानेकुराहरू कम गर्नुहोस्, किनभने यो ब्याक्टेरियाको वृद्धिलाई प्रोत्साहन गर्छ ।

नियमित स्वास्थ्य जाँच

मधुमेह भएका व्यक्तिहरूले नियमित रूपमा मिर्गौलाको कार्यक्षमता, रक्तचाप, र रगतमा चिनीको स्तर जाँच गराउनुपर्छ । यसले जटिलताहरूको जोखिम कम गर्छ ।

मधुमेह र पिसाबमा रगतको रोकथाम

मधुमेहको समस्यामा पिसाबमा रगत आउने समस्याबाट बच्न रगतमा चिनीको स्तर नियन्त्रण गर्नुपर्छ । एचबिएवासीको स्तार ७ प्रतिशत भन्दा कम राख्ने प्रयास गर्नुपर्छ ।

उच्च रक्तचापले मिर्गौलालाई थप क्षति पुर्‍याउँछ । त्यसैले रक्तचापलाई १३०/८०  भन्दा कम राख्नुपर्छ ।

धूमपान र मदिरा त्याग्नुपर्छ ।  यी दुवैले मिर्गौला र रक्तनलीलाई हानि पुर्‍याउँछ ।

स्वस्थ आहारर सन्तुलित आहारमा ध्यान दिनुपर्छ । कम नुन, कम चिल्लो, र उच्च फाइबरयुक्त खानेकुराहरू खानुहोस्। फलफूल, सागसब्जी, र सम्पूर्ण अन्नलाई प्राथमिकता दिनुपर्छ ।

दैनिक ३० मिनेटको मध्यम व्यायाम जस्तै हिँड्ने, योगले मधुमेह र मिर्गौलाको स्वास्थ्यलाई सुधार गर्छ ।