शेयर बजार

नेपाली शेयर बजारको एक मात्रै मुख्य परिसूचक नेप्सेले शेयर बजारको उतारचढावलाई देखाइरहेको हुन्छ । यसरी हुने उतारचढावलाई विभिन्न तत्वले प्रभावित पारिरहेको हुन्छ । ती तत्वहरूले खासमा शेयरको मूल्य घटाउन वा बढाउन भूमिका खेलेका हुन्छन् । बजारलाई तलमाथि पार्ने मुख्य तत्व यसप्रकार छन्ः

१.आर्थिक अवस्थाः आर्थिक मन्दीले स्टकको मूल्यलाई नकारात्मक असर पार्न सक्छ । आर्थिक वृद्धि सुस्त भए बेरोजगारी बढ्छ, उपभोक्ता खर्च कम हुन्छ र कर्पोरेट आम्दानी घट्छ । फलस्वरूप लगानीकर्ताहरूसँग डिस्पोजेबल लगानी रकममा ह्रास आउन सक्दछ । यसो हुँदा शेयर बजारमा मागको कमी भई स्टकको मूल्यहरू घट्न सक्छन् ।

२.अन्तर्राष्ट्रिय आर्थिक अवस्थाः नेपालको अर्थतन्त्र विश्वव्यापी आर्थिक प्रवृत्तिबाट अलग छैन । अन्तर्राष्ट्रिय आर्थिक परिस्थिति (विश्वव्यापी वस्तुहरूको मूल्यमा परिवर्तन, विनिमय दर, व्यापार तनाव) ले हाम्रो देशको शेयर बजारलाई असर गर्न सक्छ ।

३. राजनीतिक अस्थिरताः राजनीतिक अस्थिरताले लगानीकर्ताको विश्वासलाई कमजोर बनाउन सक्छ । आन्दोलन, हड्ताल, सरकारी नीतिमा परिवर्तनले लगानीको लागि प्रतिकूल वातावरण सिर्जना गर्न सक्छ र शेयर मूल्यमा गिरावट ल्याउन सक्छ ।

४.नियामकीय परिवर्तनहरूः वित्तीय नियम वा कर नीतिहरूमा परिवर्तनले बजार सहभागीहरूको व्यवहारलाई असर गर्न सक्छ । लगानीकर्ताहरू नियामकीय परिवर्तनप्रति नकारात्मक हुँदा बजार ओरालो लाग्छ ।

५.कम्पनी–विशेष मुद्दाहरूः व्यवसाय खराब भएका, संस्थागत सुशासन नभएका कम्पनीको शेयर मूल्यमा गिरावट आउन सक्छ । कुनै कुनै कम्पनीको बारेमा नकारात्मक समाचारले समग्र बजारमै प्रभाव पार्न सक्छ ।

६.तरलता समस्याः स्टक मार्केटमा तरलता (पर्याप्त खरिदकर्ता र बिक्रीकर्ता भएको) महत्वपूर्ण हुन्छ । तरलता अभावले शेयरको मूल्यमा गिरावट ल्याउन सक्छ ।

७.विदेशी लगानी प्रवाहः नेपालको शेयर बजारमा विदेशी लगानीले भूमिका खेल्छ । विश्वव्यापी वा क्षेत्रीय कारणहरूले गर्दा अचानक विदेशी पूँजीको बहाव परिवर्तन हुँदा स्टक मूल्य तल–माथि गर्छ ।

८.बजारको भावनाः लगानीकर्ताको मनोभावले छोटो अवधिमा बजारको चाल परिवर्तन हुनसक्छ । नकारात्मक समाचार, अफवाह वा डरले बिक्रीतर्फ दबाब पर्छ, स्टक मूल्यहरू तल झर्न सक्छन् ।

९ ब्याज दरः ब्याज दरमा परिवर्तनले अन्य लगानीहरू जस्तै बन्ड वा मुद्दती निक्षेपहरूको तुलनामा स्टकको आकर्षणलाई असर गर्न सक्छ । बढ्दो ब्याजदरका कारण लगानीकर्तालाई स्टकमा लगानी गर्न निरुत्साहित हुन्छन् ।

१०. प्राकृतिक प्रकोपः नेपाल भूकम्प र बाढीपहिरो जस्ता प्राकृतिक प्रकोपहरूको लागि अति संवेदनशील छ । यी घटनाहरूले आर्थिक गतिविधिलाई बाधा पु¥याउन सक्छ र पूर्वाधारमा क्षति पुर्‍याउन सक्छ जसले शेयर बजारलाई नकारात्मक असर पार्न सक्छ ।

नेपालको शेयर बजारका लगानीकर्ताहरूले लगानी सम्बन्धी निर्णय गर्नुअघि यी कारकहरूलाई विचार गर्नु र गहिरो अनुसन्धान गर्नु आवश्यक छ । विविधीकरण, दीर्घकालीन लगानी क्षितिज र जोखिम व्यवस्थापनका रणनीतिहरूले लगानीकर्ताहरूलाई बजारको गिरावटबाट पार पाउन मद्दत गर्न सक्छ ।