प्रेम, सम्बन्ध, भावना र घृणा मानव जीवनका प्रमुख आधार हुन्। यी सबै कारकहरू हाम्रो मस्तिष्कमा उत्पन्न हुने हर्मोनहरूसँग प्रत्यक्षरूपमा सम्बन्धित छन्। विशेषगरी अक्सिटोसिन, डोपामिन, सेरोटोनिन, कोर्टिसोल र टेस्टोस्टेरोन जस्ता...
डा. विनय भट्टराई मधुमेह, हार्मोन तथा थाइराइड रोग विशेषज्ञ
टाउको दुखाइको कारण एक मात्र नभई धेरै हुन सक्छन्। कतिपय दुखाइ केही समयपछि आराम गरेमा आफैँ ठिक हुन्छ । जसलाई सामान्य टाउको दुखाइ भनिन्छ । कतिपय दुखाइ हटाउन औषधि...
डा. नरेन्द्र लामिछाने अकुपञ्चर विशेषज्ञ
१ फागुन, काठमाडौं । पाठेघर मुखको क्यान्सर विरुद्धको एचपीभी खोप हालसम्म ११ लाख बढी किशोरीले लगाएका छन् । अभियान सुरु भएको ९औँ दिनसम्म ११ लाख ६१ हजार ८७४ किशोरीले...
नेपालले नि:शुल्क पाउने भनिएको बाल क्यान्सरको उपचारमा प्रयोग हुने औषधि छिट्टै आइपुग्ने भएको छ। अमेरिकाको सेन्ट ज्यूड चिल्ड्रेन रिसर्च हस्पिटलको सहकार्यमा विश्व स्वास्थ्य संगठन(डब्लुएचओ)ले नेपाललाई ३५ थरीको औषधि निःशुल्क...
भ्यू टावरहरू बनाउने खर्चले राम्रो अस्पताल बनाएको भए सायद हाम्रो काख रित्तिदैनथ्यो ।
के तपाई कफीको शौखिन हुनहुन्छ ? तपाईंको दिन कफीबाट सुरु हुन्छ ? यसको मिठासबारे तपाई पक्कै जानकार हुनहुन्छ होला । सायद, कतिलाई थाहा नहुन पनि सक्छ, कफी ठिक्क खाए...
मानसिक स्वास्थ्यमा समस्या भन्नाले-भावना, संवेग, विचार र व्यवहारमा आएको परिवर्तनले व्यक्ति, सम्बन्धित व्यक्ति वा दुवैलाई प्रभावित गर्दै व्यक्तिको सामाजिक तथा व्यावसायिक र पेशागत क्षेत्रमा नकारात्मक असर पर्ने अवस्था भन्ने...
३० माघ, काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले एक महिना नसर्ने रोगसम्बन्धी निःशुल्क परीक्षण गर्ने भएको छ । फागुन महिनाभर स्थानीय स्वास्थ्य संस्थामा ३० वर्षमाथिका नागरिकको विभिन्न स्वास्थ्य परीक्षण...
अहिलेसम्म पहिचान भएअनुसार २०० भन्दा बढी प्रकारका बाथ हुन्छन् । हाम्रो समाजमा बाथको समस्या भएका व्यक्तिहरू धेरै छन् । बाथ रोगबारे आम सर्वसाधारणमा धेरै भ्रमहरू पनि रहेको पाइन्छ ।...
चन्द्रमा मानव सभ्यता, धर्म, विज्ञान र रहस्यको प्रतीक रहँदै आएको छ। प्राचीन समयमा नै चिकित्सा विज्ञानका पिता हिप्पोक्रेटसले भनेका थिए-कुनैपनि चिकित्सकले चन्द्रमाको चाललाई बेवास्ता गर्नु हुँदैन। आजसम्म पनि चन्द्रमाको...
अनुहारको चमक त्यसै बढ्दैन । त्यसका लागि छालालाई पोषण चाहिन्छ । पोषण प्राप्त खानपानबाट हुनसक्छ । खानपानमा पनि छालालाई पोषण दिने भनेको त्यसमा पाइने भिटामिनले हो। भिटामिन हामी खानेकुराबाट...
डा. प्रज्ज्वल पुडासैनी छाला, यौन तथा कपाल प्रत्यारोपण विशेषज्ञ
शरीरमा क्यान्सर छ/छैन, भए कुन ठाउँमा छ भन्ने पत्ता लगाउन पेट स्क्यान गर्नुपर्ने हुन्छ। हालसम्म नेपालमा तीन वटा निजी संस्थाले मात्रै पेट स्क्यान सेवा दिँदै आएका छन्। क्यान्सरको शंका...
चिसो मौसमले प्रत्यक्ष रूपमा महिनावारी पीडा बढाउँदैन। यसका लागि केही कारक जिम्मेवार छन्। ती कारकले महिनावारी चक्रको प्रणालीलाई केही हदसम्म प्रभावित पार्छ। जसले गर्दा महिनावारी हुँदा दुखाइ अत्याधिक बढाउन...
डा. उपमा बस्नेत प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
२७ माघ, काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्री प्रदिप पौडेल जलनका बिरामी भेट्न कीर्तिपुर अस्पताल पुगेका छन् । गत बिहीबार काठमाडौंको कमलपोखरीस्थित म:म: आउटलेटमा ग्यास विस्फोट भई भएको आगलागीमा...
९० देखि ९५ प्रतिशत क्यान्सर रोग हाम्रो रहनसहन र आनिबानीका कारण हुन जान्छ भने ५ देखि १० प्रतिशत अणुवंशिक दोषका कारणले हुने गर्दछ
गर्भावस्थाको समयमा सुत्केरी हुने समय नजिकिँदै गर्दा महिलाहरू यो प्रक्रिया सकेसम्म सजिलो होस् भन्ने चाहन्छन् । धेरैजसो महिलाहरू नर्मल डेलिभरीमार्फत बच्चा जन्माउने चाहना राख्छन् । यसका लागि कतिपय महिलाहरूले...
डा. मीना प्रधान स्त्री तथा प्रसूतिरोग विशेषज्ञ
कहिलेकाहीँ एलर्जीले घाँटी दुख्छ। चिल्लो खानेकुराले असर गरेर दुख्छ । अत्याधिक चिच्याउँदा वा लामो समयसम्म बोलिरहँदा पनि दुख्छ । जुन केही समयपछि आफैँ ठिक हुन्छ । कहिलेकाहीँ टन्सिलाइटिस भएमा...
डा. ओमप्रकाश यादव नाक, कान तथा घाँटीका सिनियर शल्यचिकित्सक
जसरी कति बाटो बनायो भन्ने राजनीतिक मुद्दा बन्छ, त्यसरी नै कुन स्थानीय सरकारले स्वास्थ्यमा कति काम गर्यो भन्ने पनि मुद्दा बन्नुपर्छ । जबसम्म राजनीतिक नेतृत्वको एजेन्डामा यो विषय पर्दैन...
उपचारका लागि आएका बिरामीको कुरुवालाई बुधबारदेखि बिहान–बेलुका खाना खुवाउन थालिएको हो ।
स्रोत नखुलेका क्यान्सर पहिल्याउन विशेषज्ञका लागि चुनौति हुन्छ, यो पहिल्याउने आधार सीमित छन्
२४ माघ, काठमाडौं । अभियान सुरु भएको दुई दिनमा ४ लाख ६४ हजार किशोरीले पाठेघरको मुखको क्यान्सरविरुद्ध एचपीभी खोप लगाएको छन् । मंगलबार र बुधबार गरी ४ लाख ६४...
कतिपयलाई यो खोप परीक्षणका लागि मात्रै नेपालमा आएको होकि भन्ने पनि लाग्नसक्छ
डा. कीर्तिपाल सुवेदी प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रममा लागू भए पनि एकातिर अस्पतालहरूले सुविधा दिएबापतको रकम नपाएर हैरानी खेप्नुपरेको छ भने अर्कोतिर बीमामार्फत स्वास्थ्य सुविधा लिने प्रक्रिया झन्झटिलो र अव्यवस्थित हुँदा सेवाग्राहीले निकै सास्ती...
नवजात शिशुलाई सुताउँदा उसको सुरक्षाको विशेष ख्याल राख्नु पर्ने हुन् । यदि बच्चा राम्ररी सुत्न सकेनन् भने पूर्णनिद्रा पाउँदैनन्, यस्तो अवस्थामा बच्चा दिनभर चिडचिडाहट हुन्छन् । त्यसैले अस्पतालमा शिशु...
सामाजिक सञ्जाल र इन्टरनेटमा तौल घटाउने तरिकाबारे हजारौँ सुझाव, सल्लाह भेटिन्छन्, तर यीमध्ये प्रत्येक विधि सबैका लागि सही नहुन सक्छ
आयुष अधिकारी पोषणविद्
आज फेब्रुअरी ४ अर्थात विश्व क्यान्सर दिवस ‘युनाइटेड बाइ युनिक’ भन्ने नाराका साथ विश्व क्यान्सर दिवस मनाइँदै छ । विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) को क्यान्सर हेर्ने अन्तर्राष्ट्रिय निकाय ‘इन्टरनेसनल...
कुनै रोग लाग्दा समाजमा गलत सल्लाह दिने पनि हुन्छन्। त्यो सुनेर गलत बाटोमा लाग्दा ज्यान समेत जाने उनी आफैँले देखेकी छिन्।
नर्सले भनिन्, ‘एक्स रे गराउनु भो ? डाक्टर राउन्डमा आउँदा देखाउनुपर्छ ।’ बिरामीलाई ह्वील चियरमा राखेर हामी ट्रमा सेन्टरको चौथो तलाबाट एक्स-रे गर्ने ठाउँमा ओर्लियौं । एक्स-रे गर्ने व्यक्ति...
हाम्रो शरीरमा अनगिन्ती कोशिकाहरू हुन्छन् । यसमध्ये नयाँ बन्ने कोष र कोशिकाहरूको वृद्धिको क्रम सामान्य अवस्थामा कोषभित्र रहेको डिएनएले नियन्त्रण गरिरहेको हुन्छ । तर खराब जीवनशैली र बाह्य वातावरणीय...
डा. अरुण शाही क्यान्सररोग विशेषज्ञ
कम उमेरमा गर्भवती हुने महिलाहरूमा उच्च रक्तचापको खतरा बढी हुन्छ, जसले मिर्गौला, कलेजो वा मस्तिष्कमा गम्भीर असर पुर्याउन सक्छ।
डा. सचिनकुमार यादव प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
यही माघ १५ गतेको मन्त्रिपरिषद बैठकले ओएनएम सर्वेक्षणका लागि स्वीकृति दिएको हो ।
समयमै परीक्षण र उपचार गरिएमा पाठेघरको मुखको क्यान्सर निको हुन सक्ने तर जनचेतनाको कमीका कारण धेरै बिरामी जटिल अवस्थामा मात्र उपचारका लागि आउने गरेको चिकित्सकहरू बताउँछन् ।
हामी मध्ये धेरैले कुनै न कुनै बेला प्लास्टिक वा कागजको डिस्पोजेबल गिलासमा पानी, चिया वा कफी पिएकै हुनुपर्छ। विवाह भोज होस् वा घुम्ति चिया पसल, यस्ता ठाउँमा डिस्पोजेबल कपको...
धूम्रपान स्वास्थ्यका लागि हानिकारक हुन्छ, यो त सबैलाई थाहा छ । चुरोट–खैनीको सेवनले क्यान्सर हुन्छ भनेको पनि हामीले सुनेका छौँ । तर, चुरोटले क्यान्सर र फोक्सो सम्बन्धि रोग मात्रै...
डा. ऋषि बिष्ट हाडजोर्नी तथा जोर्नी प्रत्यारोपण विशेषज्ञ
पुसको पारिलो घाममा आनन्दपूर्वक बसिरहेका थिए, डा. ओममूर्ति अनिल । उनी यति मनमग्न देखिन्थे, मानौं संसार ठप्प रोकिएको छ । न छटपटी, न थकान । न विस्मय, न उन्माद...
१५ माघ, काठमाडौं । काठमाडौंमा पछिल्ला दिनमा भाइरल ज्वरोका बिरामी बढिरहेको अस्पतालहरूको तथ्यांकले देखाउँछ । केही दिनयता भाइरल ज्वरोका बिरामी धेरै आइरहेको विभिन्न अस्पतालका चिकित्सक बताउँछन् । मेडिकेयर र...
आजकाल धेरैजसो मानिसलाई घुँडा दुख्ने समस्या भएको पाइन्छ । घुँडा दुख्ने विभिन्न कारण हुन्छन् । त्यसमध्ये उमेरका कारण हड्डी खिइँदा (ओस्टियोआर्थराइटिस) दुख्ने हुन्छ, जसका लागि औषधि खाने, अभ्यास तथा...
भीडभाडमा जान डर लाग्छ। त्यहाँ पुग्दा मुटु ढुकढुक हुन्छ। बोली नै लर्बराउँछ । बोल्न खोजेको कुरा बोल्न सकिँदैन। कहिलेकाहीँ भीडभाडमा हुँदा थोरै गम्भीर हुनु स्वभाविक हो। यो सबैलाई हुनसक्छ।...
डा. बासुदेव कार्की सिनियर कन्सल्टेन्ट साइक्यार्टिस्ट
महिनावारीले मुड स्विङ, दुखाइ र अत्याधिक रक्तस्रावजस्ता विभिन्न प्रकारका समस्या ल्याउँछ। कतिपय महिलालाई महिनावारीको समयमा सहनै नसक्ने पीडा हुन्छ । महिनावारीको समयमा हुने पीडा अर्थात् पेट दुख्ने समस्यालाई चिकित्सकीय...
डा. रञ्जना यादव प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
अध्ययन अनुसार नेपालमा ४८.६ प्रतिशत पुरुष र १५.३ प्रतिशत महिलाले चुरोट सेवन गर्ने गरेका छन् । जाडोयाममा युवाहरुले चुरोट बढी सेवन गर्ने गर्दछन् । चुरोट सेवनलाई छाड्ने हो भने...
चिसो मौसम बालबालिकाका लागि निकै चुनौतीपूर्ण हुन सक्छ। किनकि जाडोमा हुने चिसो हावापानी, तापक्रमको गिरावट र भाइरसको सक्रियताका कारण बालबालिकाको स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर पर्न सक्छ। वयस्कको तुलनामा बालबालिकामा प्रतिरोधात्मक...
डा. अरुण कुमार सिंह बालरोग विशेषज्ञ
निरन्तर थकाइ लाग्ने, हात र खुट्टामा पोल्ने (प्यारास्थेसिया), झम्झमाउने जस्ता समस्या देखिएकाहरू वा वृद्धवृद्धाले भने डाक्टरको परामर्शमा भिटामिन बी १२ सप्लिमेन्ट लिनुपर्छ ।
रुनु कमजोरीको लक्षण हो । धेरैलाई यही लाग्छ । सायद यही कारणले गर्दा पुरुषहरू दुख पर्दा पनि आँसु लुकाउछन्। जुन स्वास्थ्यको दृष्टिकोणले ठिक होइन । विज्ञान भन्छ, रुनुका धेरै...
गृष्मा पनेरु मनोपरामर्शदाता
कतिपय वृद्धको व्यवहार बच्चाको जस्तै हुन्छन् । उनीहरुलाई पहिलेका कुरा मात्र होइन । दैनिक भइरहेको गतिविधिबारे पनि पत्तो हुँदैन । यस्तो अवस्थालाई बुढेसकाल लागेको भनेर भन्ने गरिन्छ । के...
प्रा. डा. राजीव झा स्नायु, नसा तथा मेरुदण्डरोग विशेषज्ञ
गर्भावस्थाका कति महिला भनिरहेका हुन्छन्, ‘मलाई कब्जियत भयो, के गर्ने होला ?’ गर्भावस्थामा कब्जियत हुनु आम समस्या हो । तर, यसले गर्दा शारीरिक मात्र होइन मानसिक तनाव पनि झेल्नुपर्छ...
डा. सचिनकुमार यादव प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
दम्पतीको लामो समयसम्म प्रयास गर्दा सन्तान भएन । यसको दोष गर्भनिरोधकको साधनलाई दिइन्छ । सन्तानको योजना तत्कालको लागि नबनाएका तर विवाह गरेको केही वर्ष भएका दम्पतीलाई गर्भनिरोधक साधनको प्रयोगले...
डा. कीर्तिपाल सुवेदी प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
८ माघ, काठमाडौं । काठमाडौंको महाराजगञ्जस्थित त्रिभुवन विश्वविद्यालय शिक्षण अस्पताल (टिचिङ हस्पिटल) ले सोमबारदेखि स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रम पूर्णरूपमा पुनः सञ्चालनमा ल्याएको छ । गत १२ भदौदेखि आंशिक रूपमा स्थगित...
चिसो पानीले नुहाउँदा रक्तसञ्चार बढ्छ । प्रतिरोधात्मक क्षमता बढ्छ । छालामा चमक बढ्छ । तनाव कम हुन्छ । यो सब सम्भव हुन्छ । जब मौसम शरीर अनुकूल हुन्छ ।...
डा. अनाम प्याकुरेल जनरल प्राक्टिसनर
यौनाङ्ग एक संवेदनशील भाग हो, जसको सरसफाइमा एकदमै ध्यान दिन जरुरी हुन्छ । यौनाङ्गलाई राम्ररी सफा गरिएन भने संक्रमण हुनसक्छ । तर महिलाहरूले प्रायः योनी सफा गर्दा धेरै गल्ती...
डा. मीना प्रधान स्त्री तथा प्रसूतिरोग विशेषज्ञ
महिनावारी भएको कति दिनपछि गर्भ बस्ने सम्भावना हुन्छ ? यो जिज्ञासा अस्पताल आउने धेरै दम्पतीको हुन्छ । महिनावारी चक्रको विभिन्न चरणले नै महिलाको शरीरमा हुने जैविक परिवर्तन र गर्भधारणको...
डा. सविता थापा प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
एकातिर, स्वास्थ्य बीमा बोर्डले गत भदौबाट लागू गरेको नयाँ प्याकेजको दर नमिल्दा शिक्षण अस्पतालले विरामीलाई स्वास्थ्य बीमामार्फत सेवा दिन सकेको छैन । अर्कोतिर, स्वास्थ्य बीमा बोर्डले धेरै वर्षदेखिको बीमा...
एचपीभी खोप के हो ? पाठेघरको मुखको क्यान्सरविरुद्घ लगाइने खोपलाई हृयुमन प्यापुलोना भाइरस अर्थात् (एचपीभी) खोप भनिन्छ । किन लगाउने ? – पाठेघरको मुख क्यान्सर लगायत एचपीभी भाइरसका कारण...
‘फुड डाइ’ भनिने खानामा प्रयोग गरिने अप्राकृतिक रङ बजारमा पाइने विभिन्न खानेकुरामा तयार पार्दा प्रयोग गरिन्छ । तर कृत्रिम खानाको रङलाई लिएर लामो समयदेखि विवाद पनि हुँदै आएको छ...
जाडोयाममा मुटुको विशेष ख्याल राख्नुपर्छ । चिसो मौसममा रक्तनलीहरू खुम्चिन थाल्छन्, जसकारण रक्तसञ्चार कम हुन्छ । रक्तचाप बढेसँगै हृदयघातको जोखिम पनि बढ्छ । साथै मानिसहरू जसको जीवनशैली पहिले नै...
आयुष अधिकारी पोषणविद्
विगत दुई दशकमा नेपाली महिलाको मातृ मृत्युदर निकै घटेको छ । नेपाल सरकार, स्वास्थ्यकर्मी तथा स्वयंसेविकाहरूको सामूहिक पहलमा यो उपलब्धि हासिल भएको हो । तर अझै पनि गर्भावस्थामा उच्च...
प्रा. डा. सुमनराज ताम्राकार प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
चार वर्षको अवधिमा विदेश जाने प्रक्रियामा लाग्ने चिकित्सकको संख्या २.६७ गुणाले बढेको देखिन्छ । नेपाल मेडिकल काउन्सिलका निमित्त रजिष्ट्रार डा. विश्व दवाडी भन्छन्– नेपाली चिकित्सक विदेश जाने क्रम भयावह...
शिक्षकहरू भन्छन्– ‘स्वस्थ, ताजा, पोषिलो र मौसमी खानेकुरा खानुपर्छ ।’ आमाबुवा भन्छन्– ‘आफ्नै घरको भान्सामा पाकेको खानेकुरा खानुपर्छ ।’ तर, विद्यार्थीलाई द्विविधा छ– एक त आफ्नै भान्सामा पाकेको खानेकुरा...
‘वीर्य जति बाक्लो, त्यति बच्चा उत्पादन क्षमता राम्रो’, ‘जति धेरै वीर्य, त्यति बढी बच्चा छिटो बस्ने सम्भावना’, ‘वीर्य स्खलन हुने बित्तिकै म्याराथुनमा दौडिए जस्तो पौडिएर छिटो योनीमा पुग्छ !’...
डा. अनिलपुकार साह कन्सल्टेन्ट युरोलोजिस्ट
चिसो वा तातो पानी पिउँदा, खानेकुरा खाँदा दाँत सिरिङ–सिरिङ हुनसक्छ । कतिपय अवस्थामा दुख्न पनि सक्छ । यसरी दाँत सिरिङ–सिरिङ हुनुलाई मेडिकल भाषामा ‘हाइपर सेन्सेटिभिटी’ भनिन्छ । यस्तो किन...
डा. सोनम साह दन्त चिकित्सक
धेरै चिनी तथा गुलियो खानेकुराको सेवन कसैको लागि राम्रो हुँदैन । चाहे त्यो बच्चा, वयस्क वा वृद्ध नै किन नहोस्! पछिल्लो समय त चिनी मिसिएको खानेकुरा अत्याधिक खाँदा बच्चामा...
डा. बाबुराम पाण्डे बालरोग विशेषज्ञ
स्वास्थ्यमा समस्या देखियो भने त्यस समस्याले अति दुख नदिएसम्म प्राय अस्पताल जाँदैनन् । कहिलेकाहीँ यही कारणले गर्दा अवस्था गम्भीर भइ औषधिले समेत काम नगर्ने बेला न आउला भन्न सकिन्न...
बच्चा स्वस्थ रहेको सूचक हो, उमेर अनुसारको निश्चित तौल र उचाइ हुनु । किनकि बच्चा अस्वस्थ भइरहेमा तौल र उचाइ सन्तुलित हुँदैन । सन्तुलित नहुनुमा खानपान, वंशानुगत समस्या, कुनै...
डा. अनु दनाई बालरोग विशेषज्ञ
गर्भावस्था र सुत्केरी गराउने बेला आउने जटिलताले गर्दा महिलाको ज्यान जाने गरेको छ । बच्चा जन्मिएपछि अत्याधिक रक्तश्राव, सुत्केरी पछिको संक्रमण र गर्भवस्थामा हुने उच्च रक्तचाप मृत्युका प्रमुख कारण...
चुरोट फिल्टर होस् कि सादा, यसले अति नै खराब गर्छ । अचेल मैना अरुलाई पनि नखान सल्लाह दिन्छिन् ।
स्वास्थ्य समस्या गम्भीर भएको अवस्थामा बिरामीलाई आईसीयू भेन्टिलेटरमा राखिन्छ । बिरामीलाई सास फेर्न समस्या हुँदा पनि भेन्टिलेटर चाहिन्छ । कुनै रोग, दुर्घटना, आनुवंशिक दोष वा औषधिको अत्यधिक सेवनले बिरामीलाई...
प्रा.डा. विद्या सागर प्रसाद इन्टरनल मेडिसिन
१ माघ, काठमाडौं । स्वास्थ्य बीमा सेवाका लागि अब हरेक तहमा एउटा सेवाप्रदायक संस्था रहने भएका छन् । स्वास्थ्य बीमा ऐन २०७४ मा भएको संसोधनअनुसार अब स्वास्थ्य बीमा बोर्डले...
गर्भवती भए पछि महिलाको स्वास्थ्य अवस्थाबारे थाहा पाउन विभिन्न जाँच गरिन्छ । सो परीक्षणले गर्भमा रहेको शिशुको स्वास्थ्य र विकासको बारेमा जानकारी दिनुको साथै यसबाट आमा र बच्चाको स्वास्थ्य...
डा. मीना प्रधान स्त्री तथा प्रसूतिरोग विशेषज्ञ
डाक्टर कस्ता हुन्छन् ? के उनीहरू सामाजिक हुँदैनन् ? रमाइलो गर्दैनन् ? मित्रवत् हुँदैनन् ? सधैं अस्तव्यस्त रहन्छन् ? एकलकाँटे हुन्छन् ? सम्भवत : समाजले बनाएको यही धारणका कारण...
डा. बालकृष्ण साह प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
ललितपुर गोदावरीका ५० वर्षीय रामकृष्ण महर्जन पाटन अस्पतालको अन्कोलोजी वार्डमा भेटिए । अक्सिजन लगाएर बेडमा सुतिरहेका उनलाई फोक्सोको ‘स्मल सेल कार्सिनोमा’ एक्टेनसिभ स्टेजको क्यान्सर भएको छ, जुन फोक्सोभरि फैलिसकेको...
काठमाडौं । आकस्मिक दुर्घटनामा छिटो उपचार आवश्यक पर्छ । यस्तो अवस्थामा जो–कोही निजी अस्पतालमै बिरामीलाई लैजाने गर्छन् । किनकि निजीमा छिटो–छरितो सेवा पाइन्छ । तर सुविधा अनुसारको खर्च पनि...
डा. किशोर भण्डारी ओरल तथा म्याक्जिलोफेसियल सर्जन
चिकित्सा शिक्षा नियमावली संशोधन गरेर आवासीय चिकित्सकलाई पूर्णकालीन चिकित्सक सहर कायम गर्न पनि समितिले सुझाव दिएको छ ।
एमबीबीएस र बीडीएस चिकित्सकको हकमा एक लाखदेखि १ लाख २५ हजार मासिक आय सुनिश्चित गर्न सिफारिस गरिएको छ ।
शरीरमा फोहोर भए पछि दुर्गन्ध आउँछ । दुर्गन्धलाई सुगन्धमा बदल्ने काम बास्नादार परफ्युमले गर्छ । तर त्यही बास्नादार परफ्युम दिनभर छालामा पर्दा शरीरलाई हानि गर्छ । कमैलाई थाहा होला,...
कुनै कारणवश चोट लाग्दा, जनावरले टोक्दा वा कुनै धारिलो हतियारले काटेमा टिटानसको खोप लगाउने सल्लाह दिइन्छ । टिटानस ‘क्लोस्ट्रिडियम टेटानी’ नामक ब्याक्टेरियाबाट हुने गम्भीर संक्रमण हो । माटो, धूलो...
डा. प्रशान्त रिजाल बालरोग विशेषज्ञ तथा पल्मोनोलोजिस्ट
सामान्यतः बालबालिका अँध्यारोेसँग डराउँछन् । उमेर बढ्दै गएसँगै उनीहरूको डर पनि स्वतः हट्दै जान्छ । तर केही व्यक्तिमा भने उमेर बढे पनि अँध्यारोेको डर रहिरहन्छ । डर यतिसम्म रहन्छ...
गोपाल ढकाल मनोविद्
पाठेघर महिलाको शरीरमा हुने महत्वपूर्ण अंग हो । यो संवेदनशील अंग पनि हो । त्यही कारण पनि पाठेघरको सुरक्षा र स्वास्थ्यमा बढी सचेत हुनुपर्छ । पाठेघर नभएका महिला आमा...
डा. रञ्जना यादव प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
समाजमा बाँझोपनको समस्या महिलामा मात्रै हुन्छ भन्ने भ्रम छ । तर पुरुषमा पनि महिला जत्तिकै समान कमजोरीहरू हुन्छन् । महिला र पुरुषको साझा कारणबाट बाँझोपनको समस्या भइरहेको हुन्छ ।...
डा. सचिनकुमार यादव प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
केही समय काम गर्दा हात अररो हुने, सानो काम गर्दा गल्ने, बटारिने, लेख्दा लेख्दै थाक्ने, लेख्न धेरै नसक्ने समस्या लिएर साताको करिब १० जना बिरामी वीर अस्पतालको न्युरो विभागको...
प्रा. डा. राजीव झा स्नायु, नसा तथा मेरुदण्डरोग विशेषज्ञ
काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले निजी, सहकारी, गैरसरकारी तथा सामुदायिक अस्पताल तथा स्वास्थ्य संस्थालाई अनिवार्य नवीकरण गर्न परिपत्र गरेको छ । सञ्चालन अनुमति नलिएका स्वास्थ्य संस्था र अस्पताल...
काठमाडौं । चुरोटमा जस्तै मदिरामा पनि क्यान्सरसम्बन्धी चेतनाको सूचनासहितको लेबलिङ गर्नुपर्छ भन्ने बहस अमेरिकामा सुरु भएको छ । केही दिनअघि अमेरिकाका सरकारी शल्य चिकित्सक डा. विवेक मूर्तिले मदिरा सेवन...
काठमाडौं । एउटी सुत्केरी, जो व्यथाले च्यापेपछि बिहान तीन नबज्दै स्वास्थ्य चौकीतर्फ लाग्छिन् । आफ्नी बूढी सासुलाई साथ लिएर केही अगाडि बढेपछि उनले बच्चा जन्माउँछिन् । तर न बच्चा...
शरीरका विभिन्न अंगहरूको फरक-फरक जिम्मेवारी हुन्छ । शरीरलाई सुचारु रुपमा चलायमान राख्न मात्र हैन, यी अंगहरूमा कुनै समस्या आएमा त्यसलाई समाधान गर्न पनि शरीरमा केही तत्वले काम गर्छन् ।...
बबिता अधिकारी पोषणविद्
काठमाडौं । चीनमा ह्युमन मेटाप्युमो भाइरस (एचएमपीभी) नामक नयाँ संक्रमण फैलिएपछि सर्वत्र प्रश्न उठेको छ, ‘कतै यो पनि कोरोना जस्तै भयानक त हुँदैन ?’ स्वास्थ्य सङ्कटकाल नै घोषणा गर्नुपर्ने...
माननीय स्वास्थ्य तथा जनसंख्यामन्त्री प्रदीप पौडेलज्यू, आज म तपाईंलाई यो खुला पत्रमार्फत आम नेपाली नागरिकको स्वास्थ्य अवस्था र सरकारी सेवाका बारेमा केही लेख्न गइरहेको छु । तपार्इंले मेरा शब्दहरुलाई...
काठमाडौं । अहिले विवाह गर्ने उमेर बढेको छ । ३०–३५ वर्षको उमेरमा मात्र विवाह गर्ने प्रवृत्ति छ । अर्कोतिर धेरै दम्पतीले विवाहलगत्तै सन्तानको योजना बनाउँदैनन् । अर्थात् दाम्पत्य जीवन...
प्रसूतिको क्रममा एउटी महिलाले कतिसम्म कष्ट खेप्नुपर्छ ? अक्सर श्रीमानले देख्न, भोग्न र अनुभूत गर्न सक्दैनन् । किनभने श्रीमती प्रसूति पीडाले छट्पटाइरहँदा श्रीमान्लाई अलग्गै राखिन्छ । तर थापाथलीस्थित प्रसूति...
अहिले जाडोयाम चलिरहेको छ । यो मौसमले सानो, ठूलो कोही भन्दैन । प्रतिरोधात्मक कमजोर भएमा जाडोले स्वास्थ्य समस्या निम्त्याउँछ । सबैभन्दा जोखिम पाँच वर्षमुनिका बच्चाहरू हुन्छन् । उनीहरुलाई जोगाउन...
डा. अनु दनाई बालरोग विशेषज्ञ
मेडिसिनमा विकासवादी सिद्धान्तले आजको दिनमा भएका संरचना र रोगहरूलाई भविष्यका दृष्टिकोणले पनि विचार गर्छ । भोलि के के रोगहरू विकसित भएर जान सक्छन् भनेर छलफल गर्न सक्छ ।
‘जाडोमा बढी भोक लाग्छ, काम गर्ने खासै जाँगर लाग्दैन । सुतेर बसिरहूँ जस्तो लाग्छ ।’ जाडोमा अधिकांशलाई यस्तै हुन्छ । यस्तो बानीले आनन्द त केहीबेर दिन सक्ला । तर...
डा. अमित गौली कन्सल्टेन्ट फिजिसियन, इन्टरनल मेडिसिन
सेप्टिक सकको अवस्था भनेको शरीरमा संक्रमण तीव्र गतिले फैलिरहँदा शरीरका अंगलाई चाहिने रगत, अक्सिजन र पोषक तत्वलगायतका तत्वको कमी भई अवस्था गम्भीर हुनु हो ।
दिनभर अफिस जाने र औपचारिक पहिरन लगाउनेहरूको दिनचर्यामा कोट एक महत्वपूर्ण हिस्सा हो । जाडोयाममा त चिसो मौसममा न्यानो बनाउने र व्यक्तित्वलाई आकर्षक देखाउने हुँदा पनि प्राय:ले बाक्लो कोट...
डा. नरेन्द्र लामिछाने अकुपञ्चर विशेषज्ञ
वनस्पति-आधारित आहार जसलाई ‘भेगन डाइट’ पनि भनिन्छ । केही वर्षयता यसको लोकप्रियता बढ्दै गएको छ । विश्वभर भिगन डाइट अपनाउनेहरू बढ्दै गएका छन् । के हो भेगन डाइट ?...
आयुष अधिकारी पोषणविद्
काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले विद्यालयमा स्वास्थ्य सचेतना फैलाउन विद्यालय स्वास्थ्य दूत नियुक्त गर्ने निर्णय गरेको छ । ‘विद्यालय नर्स कार्यक्रम’ लागू भइरहेका विद्यालयमा स्वास्थ्य प्रवर्द्धनात्मक विद्यालय र...
घटना हेर्दा क्षणिक जस्तो देखिन्छ तर उनीहरूले योजनाबद्ध रुपमा हत्या गरिरहेका हुन्छन् । मनोचिकित्सकका अनुसार मानिस आफ्नो समस्यालाई मार्न खोज्दा परिवारकै हत्या गर्न उन्मुख हुन्छ ।
१७ पुस, काठमाडौं । शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालमा मंकीपक्स (एमपक्स) संक्रमित उपचाररत दुई युवामध्ये एक जना अस्पतालबाट डिस्चार्ज भएका छन् । गत शनिबार भर्ना भएका ४४ वर्षीय...
काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्यामन्त्री प्रदीप पौडेलले नेपालमा एमपक्स (मंकीपक्स) जोखिमसँग जुध्न अपनाइएको सजगताबारे त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा पुगेर स्थलगत निरीक्षण गरेका छन् । सम्बद्ध अधिकारीहरुको बैठक डाकेर जोखिम फैलिन...
काठमाडौं । ‘चुरोट पिउनु हानिकारक छ’ यो सबैलाई थाहा छ । तैपनि चुरोट पिएर जीवनको किम्ती समय घटाउनलाई मरिहत्ते गर्छन्, अधिकांश मानिस । हालै लण्डनको विश्वविद्यालयका विज्ञहरुले एउटा चुरोट...
अहिले उपलब्ध एन्टिबायोटिक्सलाई भविष्यका पुस्ताका लागि प्रभावकारी बनाइराख्न तिनको सतर्क र मितव्ययी प्रयोग आवश्यक छ ।
गर्भबाट बाहिर आएपछि नवजात शिशु पोषणका लागि आमाको दूधमा मात्र निर्भर हुन्छ । शिशु जन्मिनासाथ प्रकृतिमा भएका रोग तथा गर्भको भन्दा फरक वातावरणमा समायोजन हुने शक्ति पनि आमाकै दूधमा...
डा. अर्चना शाक्य स्त्रीरोग, प्रजनन् तथा आईभीएफ विशेषज्ञ
१६ पुस, काठमाडौं । नेपालमा पहिलो पटक वंशानुगत परीक्षण ‘जिन सिक्वेन्सिङ’ सम्भव भएको छ । हालसम्म यो परीक्षण नेपालमा गर्न सकिएको थिएन । अबदेखि राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालामै यो परीक्षण...
नेपालमा मंकीपक्स अर्थात् एमपक्स एकपछि अर्को गर्दै भित्रिने क्रम देखिएको छ । यससँगै समुदायमा फैलिने जोखिम र यसबाट सावधानी अपनाउने बारेमा पनि बहस सुरु भएको छ । हुन त...
डा. शेरबहादुर पुन सरुवारोग विशेषज्ञ
बच्चाका लागि खेलौना साथीजस्तै हुन्छ । उनीहरुले आफ्नो अधिकांश समय खेलौनासँग बिताउँछन् । बच्चाको खेलौनासँग भावनात्मक लगाव पनि हुन्छ र उनीहरूले खेलौनाबाट धेरै कुरा सिक्छन् । त्यसैले बालबालिकाका लागि...
प्राय: नेपालीको दिनको सुरुवात चियाबाट हुन्छ । दूध चिया, कालो चिया, ग्रिन टी र अन्य धेरै प्रकारका चिया पिउने चलन छ । लामो समयदेखि चिया पिउनु फाइदाजनक हो वा...
काठमाडौं । पाठेघरको मुखको क्यान्सरविरुद्ध प्रयोग हुने ह्युमन प्यापिलोमा भाइरस (एचपीभी) खोप अभियानका लागि तेस्रो लटको खोप आइपुगेको छ । ‘ग्लोबल एलायन्स फर भ्याक्सिन एण्ड इमुनाइजेसन’ (गाभी) को सहयोगमा...
बच्चाको लिङ्ग पत्ता लगाउनु कानुनी अपराध हो । तर यसका बाबजुद पनि केही दम्पतीले परम्परागत मान्यता र मिथकका आधारमा लिङ्ग पत्ता लगाउने प्रयास गर्छन् । परम्परागत एक मान्यताअनुसार भ्रूणको...
हिजोआज मानिसहरू शारीरिक र मानसिक दुवै स्वास्थ्यप्रति सचेत भइरहेका छन् । त्यही कारण मानसिक स्वास्थ्यबारे पनि खुलेर कुरा गर्न थालेका छन् । मानसिक स्वास्थ्यको कुरा आउँदा डोपामाइनबारे कतै न...
बजरंगकुमार रौनियार सुगर, थाइराइड तथा हार्मोनरोग विशेषज्ञ
मुटु रोगबाट हुने मृत्युको विषयमा होस् अथवा शारीरिक रूपमा अंगभंग हुने विषयमा नै किन नहोस् चिनीको एक्लो योगदान अतुलनीय छ।
विवाह गरेपछि यौन जीवन सुखमय छ भने दम्पतीको सम्बन्ध अझ प्रगाढ हुन्छ । तर यौन जीवन नराम्रो भएमा दम्पतीबीच दूरी बढ्न सक्छ । यौन जीवन बिग्रिनु भनेको दम्पतीमध्ये एकजनामा...
डा. विनय भट्टराई मधुमेह, हार्मोन तथा थाइराइड रोग विशेषज्ञ
दम श्वासप्रश्वाससँग सम्बन्धित समस्या हो । दमलाई रोग भन्दा पनि एउटा लक्षणको रूपमा लिन सकिन्छ । यो समस्यामा श्वासनली वा वरिपरिको जोडिएको खण्ड सुन्निन्छ । जसकारण फोक्सोमा हावा जान...
डा. राजु पंगेनी छातीरोग तथा सघन उपचार विशेषज्ञ
आमाबाबुको माया र राम्रो पालनपोषणले बालबालिकाको उज्ज्वल भविष्यको जग बसाउँछ । आमाबाबुको मायाले बच्चाको शारीरिक र मानसिक विकासमा मद्दत गर्छ । यसबाट बच्चाले सम्बन्धको महत्व बुझ्छन् सक्छन् । तर...
डा. विजय ज्ञवाली साइको थेरापिस्ट तथा अकुपञ्चरिस्ट
विभिन्न स्वास्थ्य समस्याबाट बच्न व्यक्तिगत सरसफाइमा ध्यान दिनु जरुरी हुन्छ । व्यक्तिगत सरसफाइमा ध्यान दिंदा शरीरका सबै अङ्ग सफा गर्नुपर्छ । यसका लागि हामी हरेक दिन नुहाउने गर्छौं ।...
डा. सचिनकुमार यादव प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
सुन्दर देखिने चाहना सबैको हुन्छ । छाला चमकदार होस् भन्ने पनि लाग्छ । त्यसैले अनुहारको सौन्दर्यका लागि मानिसहरू के–के मात्र गर्दैनन् । विभिन्न घरेलु उपाय अपनाउँछन्, बजारमा पाइने विभिन्न...
डा. सुयोग मैनाली वरिष्ठ प्लास्टिक कस्मेटिक तथा लेजर सर्जन
हरेक वर्ष जन्मदिन मनाइरहँदा कति उमेर भयो भनेर याद गराउँछ । कति उमेर भयो भन्नुको अर्थ कति बूढो भइयो भन्ने हो । अंक गणितले मात्र होइन, हाम्रो छालाले पनि...
डा. मोहन भुसाल छाला, यौन तथा सौन्दर्य विशेषज्ञ
पाठेघरको मुखको क्यान्सरलाई एचपीभी भाइरस अर्थात् ह्युमन प्यापिलोमा भाइरसबाट हुने क्यान्सर भनिन्छ । यो क्यान्सर विश्वभरका महिलामा धेरै लाग्नेमा चौथो नम्बरमा पर्छ । यसकै कारण हरेक वर्ष तीन लाख...
काठमाडौं । महिनावारी हुँदा प्याड लगाउनु र त्यसलाई दिनहुँ फेर्नु निकै झन्झटिलो हुन्छ । प्याड परिवर्तन गर्नुपर्ने, किनिरहनुपर्ने जस्ता झमेला प्रयोगकर्ता महिलाले व्यहोर्नुपर्छ । त्यसैले त्यसको विकल्पमा अहिले बजारमा...
नाक बन्द हुनु, हाच्छ्युँ आउनु र लगातार चिसो हुनु सामान्य रुघाखोकीको लक्षण हुनसक्छ । तर कहिलेकाहीं यस्तो समस्या नाकको एलर्जीले पनि हुनसक्छ । धुवाँधुलोका कारण धेरैलाई नाकको एलर्जी हुन्छ...
डा. अरुण अधिकारी नाक, कान तथा घाँटीरोगका शल्यचिकित्सक
‘उच्च रक्तचापको औषधि सकेसम्म खानु हुँदैन, खान सुरु गरेपछि कुनै हालतमा छोड्नु हुँदैन ।’ यही भ्रमका कारण अधिकांश नेपालीले उच्च रक्तचापको समस्या हुँदा समेत सजिलै औषधि सेवन गरेको पाइँदैन...
डा. अभिषेक ठाकुर मुटुरोग विशेषज्ञ
कहिलेकाहीं दाँत दुख्नु साधारण समस्या हो तर कुनै बेला यसको दुखाइ असह्य हुन्छ । दाँत दुख्दा कतिपय अवस्थामा अनुहार सुन्निने, टाउको दुख्ने लगायत समस्या पनि निम्तिने गर्छ । साधारणतया...
डा. विपना तामाङ दन्त चिकित्सक
प्रतिनिधिसभा कानुन, न्याय तथा मानवअधिकार समितिमा वीर अस्पताल र चिकित्सा विज्ञान प्रतिष्ठान (न्याम्स) सात वर्षपछि छुट्याउने विषयमा सहमति भएको छ ।
कति मान्छेले कुकुरलाई बाँधेर, केज वा खोरमा थुनेर राख्ने गर्छन् । यस्ता कुकुरहरु पनि आक्रामक हुन्छन् । साथै सडक, चोकमा बसेका भोका कुकुरहरुलाई कुटपिट गरेको, तर्साएको छ भने उनीहरुले...
काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले कुनै कम्पनीको नाम नतोकी औषधि सिफारिस गर्ने व्यवस्था लागू गराउन पहल थालेको छ । यसका लागि मन्त्रालयले जेनेरिक औषधि सुझाव समिति गठन गरेको...
मूत्ररोग विभागमा प्रत्येक साता फाइमोसिसको समस्या लिएर पाँचदेखि १० जना आउँछन् । यो समस्या लिएर आउने धेरैले भन्ने गर्छन्- ‘यौन सम्बन्ध राख्ने बेलामा असहज हुन्छ । यौनाङ्ग दुखेर मन...
डा. प्रतीकमान सिंह गुरुङ युरोसर्जन तथा रोबोटिक सर्जन
हवाईजहाजको यात्रा तुलनात्मक रुपमा सुरक्षित र छिटो हुने भएकाले यातायातका लागि धेरैको रोजाइमा पर्ने गरेको छ । तर हवाई यात्रा गर्दा केही कुरामा ध्यान दिनु जरुरी हुन्छ । विशेषगरी...
प्रा.डा. विद्या सागर प्रसाद इन्टरनल मेडिसिन
९ पुस, काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्यामन्त्री प्रदीप पौडेलले स्वास्थ्य सेवा सुधारका लागि सरकारले गरेका निर्णयहरू कार्यान्वयन गर्न बजेटको समस्या नहुने जिकिर गरेका छन् । मंगलबार कानुन, न्याय तथा...
काठमाडौं । आकस्मिक गर्भनिरोधक चक्कीको प्रयोग असुरक्षित यौन सम्पर्क हुँदा वा परिवार नियोजनको अस्थायी साधनको असफलतापछि अनावश्यक गर्भ रोक्ने सुरक्षित र सरल तरिका हो । यद्यपि यो चक्की नियमित...
निजी मेडिकल कलेजले स्नातकोत्तर तह (पीजी) का आवासीय चिकित्सकको निर्वाह भत्ता सरकारीसरह दिनुपर्ने सिफारिस सरकारी कार्यदलले गरेको छ । अब यो निर्णय कार्यान्वयन गर्ने जिम्मेवारी प्रधानमन्त्री नेतृत्वको चिकित्सा शिक्षा...
‘स्वस्थ रहन, दीर्घायु जिउन, तनावरहित रहन र मन शान्त रहन ध्यान गर्नुपर्छ ।’ ‘ध्यानले स्वयंलाई चिनाउँछ ।’ यस्ता कुरा नसुन्ने सायदै होलान् । कतिको बुझाइमा ध्यान गर्नु भनेको आँखा...
काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले सिंहदरबार वैद्यखाना विकास समितिका निर्देशक डा. प्रदीप केसीलाई स्पष्टीकरण सोधेको छ । विभागीय मन्त्रीको निर्देशन पालना गर्नुको सट्टा फेसबुकबाट जवाफ फर्काएको भन्दै मन्त्रालयले...
सन् १९५८ मा अनुसन्धानमा राखिएका बाँदरहरुमा पहिलो पटक ‘मंकीपक्स’ भाइरस देखिएको थियो । हाल यो भाइरसको नाम परिवर्तन गरेर ‘एमपक्स’ राखिएको छ । पहिलो पटक सन् १९७० मा अफ्रिकी...
डा. शेरबहादुर पुन सरुवारोग विशेषज्ञ
शरीरका विभिन्न ठाउँमा एकपछि अर्को बिमिरा बढ्दै जान थालेपछि उनले साउदीमै एक अस्पतालमा चिकित्सकलाई पनि देखाए । शरीर तात्तिँदै गएपछि उपचारका लागि नेपालनै सहज हुने ठानेर कम्पनीमा कुराकानी गरेर...
‘अरूको बिरामीलाई आफन्तहरू भेट्न आउँछन्, हाम्रो त यहाँ कोही छैन । त्यसैले कोही भेट्न पनि आउँदैन । अहिले हामीसँग एक रुपैयाँ पनि छैन' लक्ष्मी भन्छिन्, 'अस्पतालले डिस्चार्ज गरिदियो भने...
पूरक चिकित्सा र वैकल्पिक चिकित्सा स्वास्थ्य सेवा प्रणालीमा प्रयोग गरिने दुई फरक अवधारणा हुन् । यी दुवै परम्परागत चिकित्सा प्रणाली (जस्तै- आधुनिक एलोप्याथिक चिकित्सा) भन्दा बाहिरका उपचार विधि हुन्...
डा. नरेन्द्र लामिछाने अकुपञ्चर विशेषज्ञ
डिजिटल उपकरणको अनुचित प्रयोगले आँखाको स्वास्थ्यलाई गम्भीर असर गर्न सक्छ । सावधानीका उपाय अपनाउनुभयो भने आँखाको तनाव घट्छ ।
अजितकुमार ठाकुर दृष्टि विशेषज्ञ
सरकारले दिएको निर्देशनलाई निजी र मेडिकल कलेजले पटक्कै टेरिरहेका छैनन् भने सरकारले पनि अनुगमन गर्ने रुचि देखाएको छैन । नर्सहरूले न्यून पारिश्रमिक र श्रम शोषण भएका गुनासो गरिरहँदा पनि...
मिर्गौला उपचारमा स्वस्थ आहारको पनि महत्त्वपूर्ण भूमिका हुन्छ । स्वस्थ आहारले मिर्गौलालाई थप क्षतिबाट जोगाउन मद्दत गर्नुका साथै उच्च रक्तचाप र मधुमेह जस्ता सम्बन्धित समस्यालाई पनि नियन्त्रण गर्न मद्दत...
सुजा मोक्तान पोषणविद्
विवाहपछि महिलालाई आमा बन्न धेरै दबाब रहन्छ । यद्यपि, यो अवस्था विस्तारै बदलिंदो छ । अहिलेका सचेत विवाहित जोडी विवाहसँग जोडिएको सुविधा र समय हेरेर गर्भावस्थाको योजना बनाउने अभ्यास...
डा. लता श्रेष्ठ प्रसूति तथा नि:सन्तानपन रोग विशेषज्ञ
काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्यामन्त्री प्रदीप पौडेलले सिंहदरबार वैद्यखानामा आयुर्वेदिक औषधि उत्पादनको अवस्थाबारे अनुगमन गरेका छन् । मन्त्री पौडेलले वैद्यखाना सुधारका लागि विशेष चासो दिंदै आएका छन् । सोहीअनुरुप...
खाना शरीरका लागि मात्र हैन, दिमागका लागि पनि उत्तिकै महत्वपूर्ण हुन्छ । खानाले मुडमा पनि प्रभाव पार्छ । मस्तिष्कको संरचना र कार्यका लागि आहार र पोषक तत्त्व महत्वपूर्ण हुन्छ...
आयुष अधिकारी पोषणविद्
हिजोआज मानिसहरू तन्दुरुस्त र स्वस्थ रहन स्वस्थकर खानाको खोजीमा हुन्छन् । तर बजारमा केही यस्ता खानेकुरा पनि उपलब्ध छन्, जसलाई हामी स्वस्थ मान्छौं तर वास्तवमा त्यो हाम्रो शरीरका लागि...
जाडो महिनामा दिन छोटो हुन्छ, तापमान घट्छ र सूर्यको उज्यालो पनि कम हुन्छ । यो मौसम शारीरिक मात्र होइन, मानसिक स्वास्थ्यका लागि पनि चुनौतीपूर्ण हुनसक्छ । धेरै मानिसलाई जाडोमा...
डा. अनमोलबन्धु कार्की टाउको, नसा तथा मानसिक रोग विशेषज्ञ
न्यानो कोठा, मस्त निद्राबाट अचानक पिसाब आएर ब्युँझिनु पर्दा कति नमज्जा हुन्छ । विशेषगरी जाडो मौसममा रातमा पटक-पटक पिसाब आउने समस्याले कतिपयलाई हैरान नै बनाएको हुन्छ । शरीरको तापक्रम...
डा. अनिलपुकार साह कन्सल्टेन्ट युरोलोजिस्ट
ओपीडी सेवा, शल्यक्रियाको पालो, आईसीयू बेडदेखि अस्पतालको हरेक स्वास्थ्य सेवा तुरुन्तै लिन सरकारी अस्पतालमा पहुँचवाला, शक्ति केन्द्रमा भएका व्यक्तिले ‘रजगज’ नै गर्ने गरेका छन् ।
काठमाडौं । शरीर र बाहिरी वातावरणबीच घनिष्ठ सम्बन्ध रहेको हुन्छ । जसकारण पनि बदलिंदो मौसमको प्रभाव हाम्रो शरीरमा स्वतः देखा पर्छ । अझ भनौं बाहिरी वातावरणको प्रभाव सबैभन्दा पहिले...
फोन विना कति समय बस्न सकिन्छ ? सायद एक घण्टा पनि गाह्रो होला । अहिले प्रविधिले यति आवश्यक बनाइसक्यो कि स्मार्ट फोनले ‘अलराउण्डर साथी’ जस्तो काम गर्छ । कल,...
डा. नरेन्द्र लामिछाने अकुपञ्चर विशेषज्ञ
अटिजमलाई मेडिकल भाषामा अटिजम स्पेक्ट्रम डिसअर्डर भनिन्छ । यो एक विकाससम्बन्धी समस्या हो । यो कुनै प्रकारको रोग होइन, मस्तिष्कको विशेष अवस्था मात्र हो । अटिजम भएका बालबालिकामा सामाजिक...
डा. अनमोलबन्धु कार्की टाउको, नसा तथा मानसिक रोग विशेषज्ञ
काठमाडौं । नेपालमा अंग प्रत्यारोपण गर्नुपर्ने बिरामी तथा दान गर्ने दाताले अब अनलाइनबाटै जानकारी लिन सक्ने भएका छन् । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले स्वास्थ्य सेवा विभाग टेकु तथा शहीद...
जनसंख्या तथा विकास नीति निर्धारणको केन्द्रमा रहन्छन् । लैङ्गिक समानता कायम गर्न, सामाजिक र आर्थिक सशक्तीकरणको महत्वलाई उजागर गर्न तथा यौन र प्रजनन् स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित हस्तक्षेपलाई प्राथमिकतामा राख्न जनसंख्या...
अहिले धेरै मानिस जीवनशैलीजन्य रोगको सिकार भइरहेका छन् । कुन रोग कसलाई कहिले लाग्छ भन्न सकिंदैन । त्यसैले समय-समयमा स्वास्थ्य परीक्षण गरिरहनुपर्छ । नियमित स्वास्थ्य परीक्षणबाट रोग लाग्नुभन्दा अगाडि...
प्रा.डा. विद्या सागर प्रसाद इन्टरनल मेडिसिन
इनर्जी ड्रिङ्कलाई सामान्यतया ऊर्जा प्रदान गर्ने पेय पदार्थको रूपमा बुझिन्छ । त्यसैले थकान मेट्न र शरीरमा शक्ति बढाउन धेरैले यसलाई सेवन गर्छन् । विशेषगरी युवावर्गमा यसको लोकप्रियता बढी छ...
प्रवीण भट्टराई पोषणविद्
मुख, जिब्रो र ओठमा स-साना बिमिरा, फोकाफोकी आउने समस्याबाट धेरै जना पीडित भइरहेका हुन्छन् । सबै उमेर समूहलाई यसले सताउन सक्ने भए पनि रोगप्रतिरोधात्मक क्षमता कमजोर भएका व्यक्तिमा दीर्घकालीन...
महिनावारीको समयमा महिलाको शरीरमा हर्मोनल उतारचढाव हुन्छ । जसले गर्दा यस समयमा महिलालाई पेट, कम्मर, खुट्टा र टाउको दुख्ने समस्या हुनसक्छ । महिनावारी हुनुअघि अर्थात् ‘पीएमएस’को बेलामा पनि महिलाको...
डा. मीना प्रधान स्त्री तथा प्रसूतिरोग विशेषज्ञ
उभिने बेला भएका शिशुलाई वाकरमा राख्ने गरेको त आम रुपमा देखिन्छ । वाकर, कार सिट, स्ट्रोलर, बाउन्सर, स्वीङ जस्ता उपकरणमा शिशुलाई राख्दा उनीहरु चल्न-हिंड्न छिटो सिक्छन् भन्ने धेरैले सोच्छन्...
डा. बाबुराम पाण्डे बालरोग विशेषज्ञ
स्वास्थ्य समस्या कुनै पनि उमेरमा जुनसुकै बेला हुनसक्छ । चाहे त्यो सामान्य होस् वा जटिल । तर जति पनि समस्या आउँछ, त्यसले साँझ र रातमा बढी पिरोल्छ । रातमै...
डा. अनाम प्याकुरेल जनरल प्राक्टिसनर
काठमाडौं । ललितपुरको पुल्चोकस्थित निदान अस्पताल बन्द भएको आठ महिनापछि पुनः सञ्चालनमा आएको छ । पुराना कर्मचारीको बाँकी पारिश्रमिक किस्ताबन्दीमा दिने सर्तसहित अस्पतालको सेवा सञ्चालनमा आएको हो । अस्पतालमा...
यौन चाहना हुनु र यसकै लत बस्नु दुई फरक कुरा हुन् । यौन सम्पर्क राख्ने बानी हुनु उच्च कामवासनाको संकेत हुनसक्छ । जसमा चाहेको बेलामा शारीरिक सम्पर्क नभए पनि...
डा. ऋत पौडेल मनोचिकित्सक तथा यौनविद्
युवा जनशक्तिको विदेश पलायन, बसाइँसराइ, लैंगिक असन्तुलन लगायतका कारणले जनसङ्ख्या घट्दो क्रममा गएको भन्दै विज्ञहरूले जनसङ्ख्यामा सन्तुलन कायम गर्न अहिलेको नीति नै बदल्नुपर्ने सुझाव दिएका छन् ।
आँसु एक अद्भूत प्रक्रिया हो, जसले हाम्रो जीवनमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । जब हामी दु:खी हुन्छौं वा हाँस्छौं, हाम्रो आँखाबाट आँसु निस्कन्छ । आँसुले आँखालाई हाइड्रेटेड राख्नुका साथै सुरक्षा...
हरेक व्यक्तिको शरीर फरक-फरक प्रकृतिको हुन्छ । कसैका लागि गर्मी सहिनसक्नु हुन्छ भने कसैलाई जाडो । अहिले जाडोयाम चलिरहेको छ । यो मौसममा केहीलाई तुलनात्मक रुपमा जति बाक्लो लुगा...
डा. अमित गौली कन्सल्टेन्ट फिजिसियन, इन्टरनल मेडिसिन
मीठो सपना देखिरहेको बेला मन र तन दुवै शान्त अनुभव गर्दै गर्दा कुनै अवरोधले निद्रा खुल्छ । त्यसपछि लाख कोसिस गर्दा पनि त्यो मीठो सपना पूरा हुँदैन । कहिले...
डा. बासुदेव कार्की सिनियर कन्सल्टेन्ट साइक्यार्टिस्ट
खै किन हो ? एक प्रकारको असन्तुष्टि छचल्किरहेको देखिन्छ कतिपय बिरामी र तिनका आफन्तको अनुहारमा । सिधै भन्नुपर्दा नर्सिङ पेशाकर्मीप्रति त्यति सकारात्मक हुँदैन उनीहरुको अनुभूति ।
गर्भावस्थामा महिलाको शरीर निकै संवेदनशील हुन्छ । गर्भ रहेपछि शारीरिक र मानसिक अवस्थामा पनि परिवर्तन भइरहन्छ । त्यसैले हरेक काम गर्दा विचार गर्नुपर्छ । थोरै तलमाथि भएमा पनि स्वास्थ्य...
डा. उपमा बस्नेत प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयमा पाँच जना विज्ञ सल्लाहकार समितिको गठन भएको छ । स्वास्थ्यमन्त्री प्रदीप पौडेलले मन्त्रीस्तरीय निर्णय गर्दै अवैतनिक विज्ञ सल्लाहकार समिति गठन गरेका हुन् ।...
काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालय मातहात निकायका केही उच्च कर्मचारीको जिम्मेवारी हेरफेर गरिएको छ । ट्रमा सेन्टरको प्रमुख मेडिकल सुपरिटेन्डेन्टको जिम्मेवारी हाडर्जोनी विशेषज्ञ डा. बद्री रिजालले पाएका छन्...
कम्मर दुखाइ यस्तो स्वास्थ्य समस्या हो, जसले धेरै व्यक्तिलाई जीवनमा कुनै न कुनैबेला प्रभावित बनाएकै हुन्छ । यो दुखाइले मानिसको दैनिक जीवनमा असहजता ल्याउन सक्छ र शारीरिक गतिलाई सीमित...
डा. सम्राट पराजुली अर्थोपेडिक सर्जन
वरपरको माहोल, मानिसको व्यवहार र जीवनमा पटक-पटक बदलिने परिस्थिति नकारात्मक विचारको कारण बन्न थाल्छ । अन्य मानिसबाट प्रभावित भएर आफूलाई कुनै प्रश्न गरी चुपचाप बस्ने हो भने नकारात्मकताको बाटो...
मंसिर २८ गते हुने नेपाल नर्सिङ संघको २० औं कार्यसमितिको चुनावमा नेपाली कांग्रेस र एकीकृत समाजवादी निकट नर्सहरू संयुक्त पेशागत प्यानल बनाएर चुनावी प्रतिस्पर्धामा उत्रिएका छन् । यो प्यानलबाट...
नेपाल नर्सिङ संघको २० औं कार्यसमितिको चुनाव आगामी मंसिर २८ गते हुँदैछ । १५ हजार नर्स आबद्ध संघको निर्वाचनमा नेकपा एमाले र माओवादी केन्द्र निकट रहेका नर्सले संयुक्त प्रगतिशील...
मंसिर २८ गते हुने नेपाल नर्सिङ संघको निर्वाचनमा सत्ता राजनीति भन्दा विपरीत गठबन्धन हुँदैछ । निर्वाचनमा नेकपा एमाले र माओवादी केन्द्र निकट रहेका नर्सले संयुक्त प्रगतिशील प्यानल बनाएर उम्मेदवारी...
नर्सिङ संघ चुनावमा चालु सत्ता गठबन्धनभन्दा ठीक उल्टो गठजोड देखिएको छ, जहाँ एमाले र माओवादीको विरासत तोड्न कांग्रेसले एकीकृत समाजवादीलाई अध्यक्ष नै दिन पुग्यो । त्यसमाथ एमालेका बागी उम्मेदवार...
परम्परागत चिनियाँ चिकित्सा र आयुर्वेदिक चिकित्सा प्रणाली हजारौं वर्ष पुराना उपचार विधि हुन् । यी विधिलाई आधुनिक चिकित्सा प्रणालीको परिप्रेक्ष्यमा मिथ्या विज्ञान भन्ने पनि छन् । कतिपय चिकित्सक र...
डा. नरेन्द्र लामिछाने अकुपञ्चर विशेषज्ञ
एक महिना कट्दा पनि महिनावारी नभएमा विवाहित महिलाले गर्ने पहिलो शंका हुन्छ- गर्भ त बसेको होइन ? त्यसपछि गर्भावस्था परीक्षण गर्दा नतिजा जे आए पनि उनीहरु तनावमा हुन्छन् ।...
डा. सविता थापा प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
चिकित्सकले बिरामीको मृत्युको कारण संक्रमण फैलिएर भएको भन्ने जवाफ दिएमा त्यो व्यक्ति सेप्सिसको सिकार भएको बुझिन्छ । ग्लोबल सेप्सिस एलाइन्सेसको तथ्यांक अनुसार वर्षेनी चार करोड ९० लाख मानिस सेप्सिसबाट...
डा. अनाम प्याकुरेल जनरल प्राक्टिसनर
यौनरोग र यौन अक्षमता स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित गम्भीर समस्या हुन् । जसले व्यक्तिगत जीवन मात्र होइन, सामाजिक जीवनमा समेत प्रभाव पार्छ । तर यस्ता समस्या समाधानका लागि छिटो लाभ दिने...
डा. विकास पौडेल छाला, यौन तथा सौन्दर्य विशेषज्ञ
पेट स्वस्थ छ भने शरीरले आवश्यक पोषण र ऊर्जा पाउँछ, जसले शरीरमा दिनभर स्फूर्ति राख्छ । दैनिक कार्यक्षमतामा वृद्धि गर्छ । तर पेट खराब हुँदा पाचनप्रक्रिया प्रभावित हुन्छ, ऊर्जा...
डा. सुरेन्द्र शाह ग्यास्ट्रोइन्टेस्टिनल लेजर एण्ड ल्याप्रोस्कोपिक सर्जन
गर्मी र जाडो मौसममा हरेक व्यक्तिको छालाले फरक प्रतिक्रिया दिन्छ । छालामा हुने तापक्रम सेन्सरले जाडो वा गर्मीको प्रतिक्रिया दिन्छ । कतिपय मानिसमा यी सेन्सरहरू कानमा बढी हुन्छन् भने...
नवविवाहित महिलालाई सबैभन्दा बढी सताउने समस्या हो पिसाब संक्रमण । यो समस्या लिएर अस्पतालको मूत्ररोग विभागको ओपीडी आउने प्रायजसो नवविवाहित महिला नै हुने गर्छन् । नेपालमा मात्र होइन, विश्वव्यापी...
डा. अनिलपुकार साह कन्सल्टेन्ट युरोलोजिस्ट
भिटामिन सी शरीरका लागि सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण पोषक तत्त्वमध्ये एक हो । यसलाई ‘एस्कोर्बिक एसिड’ पनि भनिन्छ । यो पानीमा घुलनशील भिटामिन हो, जुन कागती, सुन्तला, गोलभेंडा, अमला, भुईंकटहर र...
आयुष अधिकारी पोषणविद्
प्याङ्क्रियाज पेटको पछाडिपट्टि र माथिल्लो बायाँ भागमा हुने महत्वपूर्ण अंग हो, जसले पाचन प्रणालीमा सहयोग पुर्याउँछ । यसले बनाउने जुस अर्थात् इन्जाइमले खाना पचाउन मद्दत गर्छ । प्याङ्क्रियाजको अर्को...
डा. सन्दीपराज कुँवर पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ
स्वास्थ्यमन्त्रीले २७ साउनमा पत्रकार सम्मेलन गर्दै दीर्घकालीन योजनाको रूपमा संघीय अस्पतालमा शल्यक्रियाका लागि हुने चापको लाइन घटाउन अप्रेसन थियटरमा पूर्वाधार थप गर्ने बताए । तर, स्वास्थ्यमन्त्री भएको पाँच महिना...
सुत्केरी हुने समय नजिकिंदै जाँदा खुसीसँगै चिन्ता पनि थपिंदै जान्छ । घरमा प्रसव पीडा सुरु भयो अस्पताल छिटो लैजानुपर्ने हतारोमा अस्पतालमा आवश्यक पर्ने धेरै सामानहरु बिर्सन सकिन्छ । यस्तोमा...
डा. उपमा बस्नेत प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
जाडोयाम सुरु भएसँगै रुघाखोकीको समस्याले धेरैलाई सताउँछ । रुघाखोकी निको पार्न सबैजसो मानिसले औषधिको सहारा लिन्छन् । तर सामान्य रुघाखोकी लाग्दैमा औषधि सेवन गरिहाल्नु उचित नहुने चिकित्सकहरू बताउँछन् ।...
डा. अमृत भण्डारी आयुर्वेदिक चिकित्सक
काठमाडौं । क्यान्सर आफैंमा भयावह रोग हो । क्यान्सर लागेपछि मृत्यु नजिकिन्छ भनिन्छ । तर अध्ययनहरुले भन्छन्- क्यान्सरलाई जित्न पनि सकिन्छ । क्यान्सरको सफल उपचारपछि सामान्य जीवन बिताइरहेकाहरु हाम्रै...
अपाङ्गता केवल संख्यामा मापन गर्न सकिने समस्या होइन, यो मान्छेको जीवनको एक सामान्य र महत्त्वपूर्ण हिस्सा हो । जब मानिसको शरीरको कुनै अंग काम नगर्ने, कमजोर हुने वा असर...
सन्तान जन्माएपछि आमाबुवालाई आफ्नो बच्चाको हेरचाह कसरी गर्ने भन्ने चिन्ता हुन्छ । यस्तो अवस्थामा उनीहरू आफूभन्दा अग्रजलाई शिशुको हेरचाहसम्बन्धी ज्ञान लिने गर्छन् । अहिलेको अभिभावकत्व र पहिलेको अभिभावकत्वमा धेरै...
डा. अनिल ओझा डेभलपमेन्ट पेडियाट्रिसियन
काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले दुई लाख ५० हजार जना महिलामा पाठेघरको मुखको क्यान्सरसम्बन्धी परीक्षण गर्ने भएको छ । मन्त्रालय अन्तर्गतको परिवार स्वास्थ्य कल्याण महाशाखाले देशभरका ३० देखि...
विश्व स्वास्थ्य संगठन र यूएनएड्सका तथ्यांकहरूले एचआईभी/एड्स महामारीको विश्वव्यापी अवस्था उजागर गर्छ । सन् १९८१ मा पहिलोपटक एचआईभी संक्रमण पहिचान भएदेखि सन् २०२३ को अन्त्यसम्म ८ करोड ८४ लाख...
हिजोआज ढाड दुख्ने समस्याबाट जोकोही पीडित छन् । वृद्धवृद्धालाई ढाड दुख्ने समस्याले अझ धेरै सताइरहेको हुन्छ । उमेर पुगेका वृद्धवृद्धाको हड्डी कमजोर हुने भएकाले उनीहरूमा ढाड दुख्ने समस्या धेरै...
डा. अनुजजंग रायमाझी दुखाइ विशेषज्ञ
जेल उनको दोस्रो घर बनेको थियो, प्रहरी वृत्त सोह्रखुट्टेको हिरासत उनको नियमित ठाउँ बन्यो । उनका हातका सुईको निशानले भरिएका हुन्थे । हजारौंपटक सुईले घोचिएको हातका नशामा स्लाइन चढाउन...
करिब २१ वर्षअघिको कुरा हो । एचआईभी परीक्षण गर्न आइपुगेका एक व्यक्ति रिपोर्टमा एचआईभी पोजिटिभ देख्ने बित्तिकै ढलेका थिए । यसबाट त्यो बेला एचआईभी संक्रमितलाई समाजमा हेर्ने दृष्टिकोण कस्तो...
डा. शेरबहादुर पुन सरुवारोग विशेषज्ञ
‘कुनै समय एचआईभी महामारीको रूपमा थियो । तर अहिले वर्ग विशेषमा मात्रै कायम छ' डा. शर्मा भन्छन्, ‘एड्सकै कारण पहिलाको जस्तो मृत्यु छैन । तर अझै पनि संक्रमितप्रति सकारात्मक...
युवाहरु ड्रग्स, गाँजा सेवनले कुलतमा लागेको सुन्नुभएकै होला । तर के औषधिको ककटेलको लत लागेको सुन्नुभएको छ ? झट्ट सुन्दा अनौठो लाग्ने यस्तै घटना समाजमा आजभोलि देखिन थालेको छ...
‘कतिपय अस्पतालको जग्गा सुनिश्चित छैन, केहीको बजेट सुनिश्चित छैन,’ स्वास्थ्यमन्त्री पौडेलले भने, ‘२५० हाराहारी अस्पताल बनाउन नसक्ने अवस्थामा छौं ।’
गर्भ रहेको ४० सातापछि गर्भावस्थाको अवधि करिब-करिब पूरा हुन्छ । यसपछि कतिबेला प्रसव व्यथा सुरु हुन्छ पत्तो हुँदैन । कहिलेकाहीं चिकित्सकले दिएको मितिमै प्रसव नभई केही दिन ढिलो वा...
डा. सविता थापा प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
