क्यान्सर जितेकी दीपाको अनुभव : ‘औषधि-उपचारसँगै आत्मबल चाहिने रहेछ’
काठमाडौं । काठमाडौंकी ५९ वर्षीया दीपा दीक्षित रातो बंगला स्कुलमा शिक्षिका थिइन् । जीवन राम्रोसँग चलिरहेकै थियो । दिनभरि स्कुल र बिहान बेलुका घरको काममा उनी व्यस्त हुन्थिन् ।...
हेल्थ फिचर
क्यान्सर
छाला तथा सौन्दर्य रोग
यसकारण सुन्निन्छ जाडोमा हात-खुट्टा
छालामा समस्या आउने मुख्य कारण मौसम परिवर्तन र वातावरण प्रदूषण हुन् । यीमध्ये चिसोले हातखुट्टा रातो हुने, सुन्निने, चिलाउने समस्याले सबैभन्दा बढी सताउने गर्छ । जसलाई चिकित्सकीय भाषामा ‘चिलब्लेन्स’...
डा. प्रज्ज्वल पुडासैनी छाला, यौन तथा कपाल प्रत्यारोपण विशेषज्ञ
औषधि ज्ञान
६ अत्यावश्यक औषधि, जुन घरमा राख्नैपर्छ
दुर्घटना तथा स्वास्थ्य समस्या अचानक निम्तिन्छ । कुनै पनि स्वास्थ्य समस्यामा चाँडोभन्दा चाँडो चिकित्सककहाँ पुर्याउनुपर्छ । तर सबै परिस्थितिमा तत्काल चिकित्सककहाँ पुग्न वा आफूकहाँ बोलाउन सम्भव हुँदैन । दुर्घटना...
डा. गुञ्जन खड्का कन्सल्टेन्ट फिजिसियन
प्रसूति तथा स्त्रीरोग
६ कारण, किन महिलाले महिनावारी कप प्रयोग गरिरहेका छैनन् ?
मासिकश्राव अर्थात् महिनावारीको बखत महिलाका लागि केही विकल्प छन् । जस्तो, सेनिटरी प्याड, महिनावरी पेन्टी र महिनावरी कप । यी सबै उपलब्ध नहुने ग्रामीण भेगमा पुरानो कपडा पनि प्रयोग...
डा. कुमकुम झा स्त्री तथा प्रसूतिरोग विशेषज्ञ
सामान्य चिकित्सा
छातीमा पानी किन जम्छ, के छ उपचार ?
छातीभित्र फोक्सोको आसपास पानी जम्मा हुनुलाई मेडिकल भाषामा ‘प्लुरल इफ्युजन’ भनिन्छ । फोक्सो र छातीबीचमा फोक्सोलाई ढाक्ने झिल्लीलाई ‘प्लुरा’ भनिन्छ । त्यसमा सामान्यतया पाँचदेखि १० एमएल पानी हुन्छ ।...
डा. अशेष ढुंगाना छातीरोग विशेषज्ञ
निःसन्तान तथा बाँझोपन
वीर्य र डिम्ब भण्डारण, आफूले चाहेको बेला गर्भाधान
पुरुषको शुक्रकीट र महिलाको डिम्बलाई निश्चित समयका लागि भण्डारण गरी अनुकूल समयमा गर्भाधान गराउने विधि प्रचलनमा छ नेपालमा पनि । खासगरी वैदेशिक रोजगारीमा जानेहरु यसबाट लाभान्वित हुनसक्छन् । उनीहरुले...
डा. रश्मी श्रीश प्रजनन् तथा आईभीएफ विशेषज्ञ
क्यान्सर
क्यान्सर भए नभएको पत्ता लगाउने बायोप्सी के हो ?
क्यान्सरको शंका लागे चिकित्सकले बायोप्सी गर्न सल्लाह दिन्छन् । यो सुन्दै धेरै जना डराउँछन् र दिमागमा अनेकथरी कुरा खेलाउँछन् । विज्ञको परामर्श लिनुको साटो आफन्त र साथीभाइको सल्लाह मानेर...
डा. कपेन्द्रशेखर अमात्य वरिष्ठ सर्जिकल अन्कोलोजिस्ट
मेडिकल उपकरण
इन्डोस्कोपी कस्तो अवस्थामा गरिन्छ ?
इन्डोस्कोपी धेरैले सुनिरहेको नाम हो । यो ग्रीक शब्द हो, जसको अर्थ हुन्छ- भित्र हेर्नु । इन्डो अर्थात् भित्र, र स्कोप भन्नाले जाँच गर्नु वा हेर्नु हो । शरीरमा...
डा. सुरेन्द्र शाह ग्यास्ट्रोइन्टेस्टिनल लेजर एण्ड ल्याप्रोस्कोपिक सर्जन
डब्ल्यूएचओको प्रक्षेपण- सन् २०५० सम्म नेपालमा क्यान्सर रोगी ९१ प्रतिशतले बढ्ने
२१ माघ, काठमाडौं । आज फेब्रुअरी ४ अर्थात विश्व क्यान्सर दिवस “क्लोज द केयर ग्याप” भन्ने नाराका साथ विश्वभर मनाइँदै छ । यस दिन क्यान्सरबाट जोगिन अपनाउनुपर्ने पूर्वसजगता र...
क्यान्सर
क्यान्सरका बिरामीलाई जरुरी छ उपचारसँगै ‘काउन्सिलिङ’
काठमाडौं । काठमाडौंकी प्रमिता खनाललाई १३ वर्षअघि स्तन क्यान्सर देखियो । बच्चाहरु सानै थिए । डाक्टरले उनलाई ‘तपाईंलाई क्यान्सर भएको छ’ भन्दा धेरै दिन स्वीकार्नै गाह्रो भयो । क्यान्सर...
क्यान्सर
डाक्टरले दिएको पाँचवर्षे मेरो आयु
‘फूलैफूल मात्र पनि होइन रैछ जीवन, काँडाबीच फुल्ने फूल रैछ जीवन ।’ यो गीत मात्र होइन, धेरैको जीवन पनि हो । मेरो जीवन त्यसबेला ठिकठाक थियो । मैले रोजेको...
हाड जोर्नी तथा नसा रोग
कुम जाम हुने समस्या के हो ?
एक पूर्वप्रहरी अधिकृत भन्छन्, ‘मेरो हातलाई टाउकोमाथि सिधा लान सकिंदैन । कपाल कोर्नसमेत गाह्रो हुन्छ । यसले गर्दा दैनिक कामकाजमा असहज भएको छ ।’ उनको भनाइ सुन्दा कुमको दुखाइ...
अकु. सुदर्शन बस्नेत अकुपञ्चरिस्ट
दम एवं अस्थमा (श्वासप्रश्वास)
इन्हेलरले दमरोगीका लागि के काम गर्छ ?
तथ्यांकअनुसार विश्वभर करिब ३४ करोड मानिस दमबाट प्रभावित छन् । यो रोग मुख्यतया बालबालिकामा पाइन्छ । तथ्यांकअनुसार विश्वभरका १४ प्रतिशत बालबालिका यसबाट प्रभावित छन् । दम फोक्सोको समस्या हो,...
डा. राजु पंगेनी छातीरोग तथा सघन उपचार विशेषज्ञ
स्नायु तथा नसा रोग
‘छोरी कहिले निको हुन्छ ?’ अनुत्तरित जवाफ कुरिरहेकी एउटी आमा
वीर अस्पताल बाहिर भित्तामा अडेसिएर टुक्रुक्क बसेकी थिइन्, सर्केनी कामी । रुकुमपूर्वको विकट गाउँबाट जसोतसो उनी काठमाडौं आइपुगेकी हुन् । यसअघि उनले आफ्नो आँगनभन्दा टाढाको संसार देखेकै थिइनन् ।...
दम एवं अस्थमा (श्वासप्रश्वास)
वृद्ध उमेरमा किन देखिन्छ दीर्घकालीन दम ?
नेपालमा प्रत्येक १० जनामा एक जनालाई श्वासप्रश्वाससम्बन्धी दीर्घकालीन दम (सीओपीडी) छ । नेपाल स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्ले गरेको एक अध्ययनले यही भन्छ । अध्ययनअनुसार ११.७ प्रतिशत नेपालीमा यो समस्या छ...
डा. नीरज बम वरिष्ठ छातीरोग विशेषज्ञ
पेट तथा कलेजो रोग
रक्सी पिउनुहुन्छ ? यी ३ स्वास्थ्य परीक्षण गर्नैपर्छ
‘खाने मुखलाई जुँगाले छेक्दैन’ भनेजस्तै रक्सी पिउनेलाई अर्ती–उपदेशले त्यति काम नगर्ला । यद्यपि रक्सी पिउनै परेपनि त्यसको मात्रा मिलाउनु उत्तम हुनसक्छ । के भनिन्छ भने महिलाले एक हप्तामा १४...
प्रा.डा. लोचन कार्की जनरल फिजिसियन
मिर्गौला तथा मुत्र रोग
डायलाइसिस के हो, कसरी गरिन्छ ?
शरीरमा सिमी आकारको दुईवटा मिर्गौला हुन्छन् । जसले शरीरमा भएका विषाक्त पदार्थ छानेर पिसाबको रूपमा फोहोरलाई बाहिर फाल्छन् । रगतमा तरल पदार्थ तथा खनिजको सन्तुलन कायम राख्ने, रातो रक्तकोष...
डा. सुमित आचार्य मिर्गौलारोग विशेषज्ञ
आहार तथा पोषण
पाँच खानेकुरा, जुन गर्भावस्थामा लाभदायक हुन्छ
गर्भावस्थामा स्वास्थ्यसँगै खानपानमा पनि विशेष ख्याल राख्नुपर्छ । यसबेला पौष्टिक तत्वले भरिपूर्ण खानेकुरा खानुपर्ने हुन्छ । गर्भावस्थामा आइरन, क्याल्सियम, फोलिक एसिड, प्रोटिनलगायत विभिन्न पौष्टिक तत्वको जरुरी हुन्छ । यसको...
डा. कीर्तिपाल सुवेदी प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
पायल्स, फिसर, फिस्टुला
मलद्वारमा हुने आम समस्या फिसर, के छ उपचार ?
मकहाँ आउनेमध्ये अधिकांशले भनिरहेका हुन्छन्, ‘मलाई पायल्स भयो ।’ मलद्वारको समस्या हुनासाथ उनीहरुलाई यही लाग्छ । तर ‘मलाई पायल्स भयो’ भन्दै आउनेहरुमध्ये आधाजसोलाई अन्य समस्या देखिन्छ । जस्तो कि...
डा. सुवर्ण पौडेल क्षारसूत्र विज्ञ
औषधि ज्ञान
उपभोग्य मिति सकिएको औषधि खाए के हुन्छ ?
जब हामी कुनै पनि वस्तु खरिद गर्छौं, हामी सामान्यतया त्यसको उपभोग्य मिति हेर्छौं । त्यस्तै औषधि किन्दा त्यसको पनि एक्सपाइरी डेट अर्थात् उपभोग्य मिति जाँच गर्नुपर्छ भन्ने सल्लाह चिकित्सकहरूले...
डा. छिरिङ वाङ्दी शेर्पा पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ
बालरोग
किन हुन्छ बालबालिकामा पिसाब चुहिने समस्या ?
सुतिरहेको समयमा शिशुले जुनसुकै समयमा पनि पिसाब गर्न सक्छन् । कारण, उनीहरुमा पिसाब नियन्त्रण गर्ने शक्ति हुँदैन । पिसाबले भिजेपछि उनीहरु रुने, कराउने गरेपछि मात्र पिसाब गरेको आमाबाबुलाई थाहा...
डा. अनिलपुकार साह कन्सल्टेन्ट युरोलोजिस्ट
मेडिकल उपकरण
ईसीजीबाट मुटुको समस्या कसरी पत्ता लाग्छ ?
इलेक्ट्रो कार्डियोग्राम (ईसीजी) भनेको मुटुमा हुने विभिन्न गतिविधि र अवस्थालाई विद्युतीय उपकरणको माध्यमबाट ग्राफमा व्यक्त गर्ने अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण परीक्षण हो । यसरी ग्राफमा व्यक्त भएको जानकारीबाट मुटुमा देखिएको समस्याको...
डा. कमल शर्मा लम्साल वरिष्ठ मुटुरोग विशेषज्ञ
औषधि ज्ञान
स्लिपिङ टयाब्लेट कस्तो अवस्थामा प्रयोग गर्ने ?
पर्याप्त निद्रा स्वस्थ जीवनको लागि सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण र पहिलो सर्त हो । तर आजभोलि धेरैमा अनिद्राको समस्या देखिन्छ । यसको मुख्य कारण मानसिक रुपामा तनाव, चिन्ता वा कुनै कुराको...
डा. सुरेश अधिकारी कन्सल्टेन्ट साइक्यार्टिस्ट
मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)
शरीरमा के कस्तो प्रतिक्रिया हुन्छ, जब हामी तनावमा हुन्छौं ? (भिडियो)
तनाव एक भावनात्मक स्थिति हो । जब हामी तनावको स्थितिमा हुन्छौं यसले मनलाई मात्र निचोर्दैन, मुटु, मिर्गौला, पाचनयन्त्र र स्नायुतन्त्रको कार्य प्रणालीमा पनि असर गर्छ । आखिर मनमा हुने...
डा. सगुनबल्लभ पन्त मनोरोग विशेषज्ञ
क्यान्सर
सूर्यको किरणमा के हुन्छ, जसले क्यान्सर पनि गराउन सक्छ ?
छालाको क्यान्सरबाट हुने तीनमध्ये एक जनाको मृत्यु सूर्यको प्रकाशको कारणले हुने गरेको छ । विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) को तथ्यांकले यही भन्छ । डब्लुएचओका अनुसार सूर्यबाट आउने परावैजनी किरणमा...
डा. प्रज्ज्वल पुडासैनी छाला, यौन तथा कपाल प्रत्यारोपण विशेषज्ञ
क्यान्सर
आनीबानीको कारण पनि हुनसक्छ क्यान्सर, यी ६ किसिमका व्यक्तिलाई बढी जोखिम
हामी भनिरहेका हुन्छौं, चुरोटको सर्को लिनेलाई क्यान्सर हुनसक्छ । रक्सी पिउनेलाई क्यान्सर हुनसक्छ । खराब खानपान गर्नेलाई क्यान्सर हुनसक्छ । तर जसले चुरोट खाएका छैनन्, रक्सी पिएका छैनन् ।...
प्रा. डा. विवेक आचार्य क्यान्सररोग विशेषज्ञ
आयुर्वेद
‘आयुर्वेदको उद्गम भूमिमा बसेर पनि यसको उपयोग गर्न सकेनौं’
काठमाडौं । विश्वको ९० भन्दा बढी मुलुकमा प्रचलित उपचार पद्धति हो आयुर्वेद । खासगरी दक्षिण र उत्तर अमेरिका, अर्जेन्टिना, जर्मनी, युक्रेन लगायत मुलुकमा आयुर्वेदिक उपचार अपनाएको पाइन्छ । विडम्बना,...
संक्रामक रोग (फ्लु, कोरोना भाइरस)
किन बढ्दैछ भाइरल ज्वरो ? यसरी गर्न सकिन्छ घरमै उपचार
केही समययता भाइरल ज्वरोका बिरामी बढ्दैछ । भाइरल ज्वरोले शरीरमा भाइरल सङ्क्रमण बुझाउँछ, जुन सामान्यतया शरीरको तापक्रममा अचानक वृद्धिको रूपमा देखा पर्छ । कमजोर प्रतिरक्षा भएका बालबालिका र वृद्धलाई...
डा. निहारकुमार दास इमर्जेन्सी फिजिसियन
आहार तथा पोषण
शाकाहारी सुत्केरीले के खाने ? मासुको विकल्पमा छन् यी ७ खानेकुरा
सुत्केरीलाई के खुवाउने ? नेपाली समाजमा यसको तयारी रेसेपी छ, ‘लोकल कुखुराको झोल ।’ ‘प्रशस्तै ज्वानो मिसाएर बनाइएको तात्तातो कुखुराको झोल खान दिइयो भने सुत्केरी चाँडै तंग्रिन्छन् । शरीरको...
मुख तथा दन्त स्वास्थ्य
पाँच कारण, जसले बुढ्यौलीमा दाँत बिग्रिन्छ
अमेरिकी संस्था सीडीसीका अनुसार ६५ वर्ष वा सोभन्दा बढी उमेरका पाँचमध्ये एक जनाले आफ्ना सबै दाँत गुमाउँछन् । पूर्ण रुपमा दाँत झर्ने समस्या ७४-७५ वर्षको उमेरमा वयस्कहरूको तुलनामा १३...
डा. सुवास घिमिरे ओरल म्याक्जिलोफेसियल सर्जन
सामान्य चिकित्सा
स्वास्थ्यसम्बन्धी सात भ्रम
चिनी खाएन भने मधुमेहको समस्या हुन्न । धेरैको बुझाइ यही छ । तर यसमा कति सत्यता छ ? ‘मोटोपन’ अहिले धेरैको टाउको दुखाइको विषय बनेको छ । त्यही कारण...
छाला तथा सौन्दर्य रोग
छालामा लाटो-फुस्रो दाग कुष्ठरोग हुनसक्छ, के छ उपचार ?
कुनैबेला कुष्ठरोगीप्रति समाज संकुचित थियो । कसैलाई कुष्ठरोग लागेमा ‘देउताले सरापेको’ भनिन्थ्यो । त्यसैले कुष्ठरोगीहरु आफ्नो रोग लुकाउन खोज्थे । कुष्ठरोग लागेको मान्छेलाई छुँदा मात्र होइन, हेर्दा पनि त्यसको...
डा. रवीन्द्र बाँस्कोटा छाला तथा यौनरोग विशेषज्ञ
मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)
खराब सपना देखिरहनु कुनै समस्या हो ?
सामान्य शब्दमा भन्नुपर्दा सपना दुई प्रकारका हुन्छन्, नराम्रो सपना र राम्रो सपना । कहिले राम्रो त कहिले नराम्रो सपना देख्नु सामान्य हो । तर कसैकसैमा भने बारम्बार खराब सपना...
गृष्मा पनेरु मनोपरामर्शदाता
योग तथा प्राणायाम
के आत्मविश्वासले रोगलाई जित्छ ?
‘मलाई क्यान्सर भएको थाहा पाउनेबित्तिकै केही सेकेण्ड म स्तब्ध भएँ । तर केही क्षणपछि मैले जति सक्दो चाँडो यस रोगबाट छुट्कारा पाउने अठोट गरें ।’ यो भनाइ भारतको गाजियाबाद...
मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)
मनको कुरालाई बाँधी नराखौं
‘मनको कुरालाई बाँधी नराख गाँठो परी जाला, चट्ट सुनाइदेऊ’ डेनी डेन्जोङ्पाले गाएको यो गीतले मानसिक स्वास्थ्यको महत्वपूर्ण पाटो उजागर गर्छ । मनमा कुरा गुम्साएर राख्ने जुन प्रवृत्ति हो, त्यसले...
डा. सुरज तिवारी मनोचिकित्सक
संक्रामक रोग (फ्लु, कोरोना भाइरस)
खोपले शरीरमा कसरी काम गर्छ ?
जब हामी जन्मिन्छौं, लगत्तै शरीरमा खोप (सुई) लगाइन्छ । त्यसपछि केही हप्तामा अर्को खोप लगाइन्छ । जन्मिएर एक वर्षको उमेर हुँदासम्म हाम्रो शरीरमा एक दर्जन खोप लगाइसकेको हुन्छ ।...
डा. झलक गौतम जनस्वास्थ्यविद्
आहार तथा पोषण
बेसारमा हुने मिसावट कति घातक ?
बेसारले परिकारलाई आकर्षक बनाउने मात्रै नभई यो औषधीय गुणले पनि भरिपूर्ण हुन्छ । फूल फुल्ने विरुवाको प्रजातिमा पर्ने बेसार आयुर्वेद चिकित्सामा निकै महत्वपूर्ण मानिन्छ । किनभने यसमा एन्टिअक्सिडेट, एन्टिइन्फ्लेमेटरी,...
प्रसूति तथा स्त्रीरोग
गर्भमा बच्चा उल्टो बस्यो भने जन्माउन कठिन हुन्छ ?
अक्सर बच्चा जन्मिंदा सुरुमा टाउको र त्यसपछि खुट्टा बाहिर निस्कने गर्छ । त्यसैले गर्भमा पनि टाउकोमुनि रहेर बसेको हुनुपर्छ । यस स्थितिलाई बच्चा सुल्टो रहेको भन्ने गरिन्छ । तर...
डा. बालकृष्ण साह प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
बालरोग
बच्चालाई निद्रामा आउने ‘अटयाक’ले ज्यानसमेत जानसक्छ
स-साना बालबालिकालाई सुतेको समयमा मांसपेशीमा ऐंठनसँगै आघात पर्ने समस्याले सताउन सक्छ । राति सुतेको अवस्थामा हुने भएकाले अभिभावकले चाल पाउँदैनन् । यस्तो घातकै कारण बालबालिका मृत्युकै मुखमा समेत पुग्न...
प्रा. डा. राजीव झा स्नायु, नसा तथा मेरुदण्डरोग विशेषज्ञ
योग तथा प्राणायाम
अनुहारमा चमक ल्याउन कस्तो योगासन गर्ने ?
अनुहार र छालामा चमक ल्याउन महंगा सौन्दर्य प्रसाधनको प्रयोग गर्ने धेरै छन् । तर प्राकृतिक रुपमै पनि अनुहार र छालालाई मुलायम र चम्किलो बनाउन सकिन्छ । यसमा योग एउटा...
डा. क्षितिज बराकोटी योगगुरु तथा प्राकृतिक चिकित्सक
पायल्स, फिसर, फिस्टुला
पायल्सका बिरामीले के खाने, के नखाने ?
पायल्स एक पीडादायी रोग हो जसमा शौच गर्दा बिरामीले असहनीय पीडा भोग्नु पर्ने हुन्छ । पायल्समा मलद्वार वरपर वा मलद्वारको तल्लो भागका नसाहरू सुन्निन्छ, जसले गर्दा शौच गर्दा दुख्ने...
डा. सुवर्ण पौडेल क्षारसूत्र विज्ञ
बच्चालाई तातो पानी वा आगोले पोलेमा तुरुन्तै के गर्ने ?
कहिलेकाहीं नसोचेको दुर्घटना हुन्छ, घरमै पनि । खासगरी असावधानीवश बच्चालाई तातो पानीले पोल्न सक्छ । कहिलेकाहीं आगोले पोल्न सक्छ । यस्तो बेला के गर्ने ? तुरुन्त अस्पताल पुर्याउन अनुकूल...
प्रा. डा. शंकरमान राई वरिष्ठ प्लास्टिक सर्जन
छाला तथा सौन्दर्य रोग
कपाल रोपेपछि कस्तो साइड-इफेक्ट हुनसक्छ ?
कपाल झरिरहेका वा झरिसकेका व्यक्तिका लागि कपाल प्रत्यारोपण वरदान नै हो भन्दा हुन्छ । तर कपाल प्रत्यारोपणलाई लिएर मानिसमा विभिन्न किसिमको डर हुन्छ, चाहे त्यो कपालको उमेर होस् वा...
डा. सुयोग मैनाली वरिष्ठ प्लास्टिक कस्मेटिक तथा लेजर सर्जन
आहार तथा पोषण
मान्छेको मुख्य आहार माछामासु होइन, शाकाहार हो
मानिस आफ्नो व्यक्तिगत इच्छा वा खाद्य संस्कृतिअनुसार दैनिक विभिन्न परिकारको छनोट गरी खाने गर्छ । जहाँसम्म स्वादिष्ट परिकारको छनोटको कुरा छ, विश्वभरि माछामासुलाई अत्यन्त स्वादिष्ट एवं बलवर्द्धक खानेकुराको रुपमा...
डा. जीवन प्रसाईं लेखक तथा अनुसन्धानकर्ता
योग तथा प्राणायाम
योगलाई कसरी जीवनशैलीसँग अभ्यस्त बनाउने ?
योग विश्वलाई उपहार, कोसेली र आविष्कार हो । वास्तवमा हाम्रा ऋषिमुनिहरु यसको अभ्यासकर्ता र आविष्कारक थिए । उनै योगर्षी ऋषिहरुले आविष्कार गरेकै कारण आज योग विश्वव्यापी रुपमा अबलम्बन भएको...
डा. राजु अधिकारी आहारविद् एवं जीवनशैली तथा योग प्रशिक्षक
मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)
मान्छे किन दु:खी हुन्छ ?
सामान्यतया खुसी, रोदन, निराशा, उत्साह मानवीय स्वभाव हो । मान्छेको जीवनमा केही उतारचढाव आउनु पनि स्वभाविक हो तर आवश्यकभन्दा बढी खुसी वा निराश भइरहने चाहिं रोग पनि हुनसक्छ ।...
डा. ऋषभ कोइराला मानसिक रोग विशेषज्ञ
मोटोपन
शरीरको तौल १२० केजीबाट ६९ मा झार्न सबानाले अपनाएको दैनिकी
काठमाडौं । पहिले उमेर १८ वर्ष, तौल १२० केजी । अहिले उमेर २८ वर्ष, तौल ६९ । यो रूपान्तरणको कथा रमाइलो मात्र होइन, अनुकरणीय पनि छ । मोटोपनको समस्या...
ग्यास्ट्रो (पेट तथा कलेजो रोग)
छाती दुख्यो : मुटुको समस्या हो कि ग्यास्ट्राइटिस ?
धेरै बिरामी छाती दुख्यो भने मुटुको समस्या हो कि भनेर मुटु रोग विशेषज्ञकहाँ पुग्छन् । केही छातीरोग विशेषज्ञको पनि पुग्छन् । त्यहाँ पुगेर सम्पूर्ण जाँच गर्दा पनि समस्या समाधान...
डा. अवशेष भण्डारी जनरल फिजिसियन, पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ
योग तथा प्राणायाम
योगबाट कसरी पूर्ण लाभ लिन सकिन्छ ? (भिडियोसहित)
मानव जीवनमा तीन प्रकारका पीडा छन् । एक, अध्यात्मिक । दुई, भौतिक । तीन, दैविक । यी दुःखबाट कसरी छुटकारा पाउने ? यसमा थुप्रै दर्शन छन्, जसले उन्मुक्तिको माध्याम...
पवन नेपाल योग थेरापिस्ट
प्रसूति तथा स्त्रीरोग
एकै महिनामा दुईपटक महिनावारी, कुनै रोगको संकेत हो ?
प्रायजसो २८ दिनको अन्तरमा महिनावारी हुन्छ । यद्यपि २१ देखि ३५ दिनभित्र नियमित रुपमा महिनावारी हुनु सामान्य मानिन्छ । तर कहिलेकाहीं छोटो अवधिमै महिनावारी दोहोरिन सक्छ । जस्तो, महिनावारी...
डा. मीना प्रधान स्त्री तथा प्रसूतिरोग विशेषज्ञ
प्रसूति तथा स्त्रीरोग
किन हुन्छ बारम्बार गर्भपतन ?
पहिला त बारम्बार गर्भपतन केलाई भन्ने त्यो बुझ्न जरुरी छ । पाठेघरमा भ्रूण बसेको २२ हप्ताभित्रै गर्भ खेर गएमा त्यसलाई गर्भपतन भनेर बुझिन्छ । कुनै पनि महिलाको दुई वा...
डा. श्वेता सिंह प्रसूति तथा स्त्रीरोग एवं नि:सन्तानपन विशेषज्ञ
पेट तथा कलेजो रोग
‘जन्डिस भयो, के गरौं ?’
जन्डिस आम समस्या हो । धेरैले सोध्ने गर्छन्, यस्तो अवस्थामा के गर्ने ? के-के खानेकुरा बार्नुपर्छ ? कस्तो औषधि खानुपर्छ ? इत्यादि । हामी पहिले सरल हिसाबले जन्डिसलाई बुझौं...
प्रा. डा. सुवास भट्टराई वरिष्ठ पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ
क्यान्सर
चुरोटमा त्यस्तो के हुन्छ, जो क्यान्सरको कारण बन्छ ? (भिडियो सहित)
चुरोट पिउनेहरु धुम्रपान नगर्नेको तुलनामा फोक्सो क्यान्सर हुने र यसबाट मृत्यु हुने सम्भावना १५ देखि ३० गुणा बढी हुन्छ । अमेरिकाको सेन्टर फर डिजिजको अध्ययनले यसै भन्छ । संसारभर...
प्रा. डा. विवेक आचार्य क्यान्सररोग विशेषज्ञ
सामान्य चिकित्सा
ज्वरोले शरीरमा कुनै गडबडी भइरहेको संकेत दिन्छ
ज्वरो आफैंमा रोग होइन, तर यो कुनै पनि रोगको लक्षण अवश्य हुनसक्छ । यस्तोमा प्रश्न उठ्छ, ज्वरो किन आउँछ ? सरल भाषामा बुझ्दा शरीरमा भाइरस वा ब्याक्टेरिया प्रवेश गर्दा...
डा. रमेश पन्त कन्सल्टेन्ट फ्यामिली फिजिसियन
आहार तथा पोषण
कब्जियतमा मुख बार्नु हानिकारक हुनसक्छ
मलद्वार, पेट र आन्द्रासम्बन्धी स्वास्थ्य समस्या लिएर अस्पताल आउनेको संख्या बढिरहेको छ । यीमध्ये कब्जियतको समस्याले पिरोल्नेको संख्या पनि उल्लेख्य छ । पहिले ४० वर्षमाथिको उमेर समूहका व्यक्तिमा यो...
डा. प्रभाकर शाह जनरल तथा ल्याप्रोस्कोपिक सर्जन
रक्तरोग
रगत जाँच गर्नुअघि किन खाली पेट बस्नुपर्छ ?
शरीरमा बग्ने रगत प्लाज्मा, रातो रक्तकोषिका, सेतो रक्तकोषिका र प्लेटलेट मिलेर बनेको हुन्छ । यी विभिन्न तत्त्वको आ–आफ्नै काम हुन्छ । जस्तो रातो रक्तकोषिकामा हेमोग्लोबिन भन्ने प्रोटिन हुन्छ ।...
डा. अजयकुमार झा रगत तथा क्यान्सर रोग विशेषज्ञ
औषधि ज्ञान
पेन किलरले कसरी तुरुन्तै दुखाइ कम गर्छ ?
पेन किलर । नाम नै काफी छ । यसको काम हो दुखाइ हटाउनु । चाहे चोटपटक लागेर होस् वा अरु रोगव्याधि लागेर, शरीरमा कुनै पनि किसिमको दुखाइ छ भने...
डा. अनुजजंग रायमाझी दुखाइ विशेषज्ञ
नाक, कान तथा घाँटीरोग
हेयरिङ एड : दुई हजारदेखि साढे १२ लाख रुपैयाँसम्म, कसलाई कुन उपयुक्त ? (भिडियो)
मान्छेको कानमा आधारभूत भाग हुन्छन्, जसले बाह्य वातावरणबाट आउने आवाजलाई भित्र पठाउँछ र त्यो आवाजलाई सन्तुलित रूपमा कानले सुन्ने गर्छ । तर केही व्यक्तिमा भन्ने कान कम सुन्ने समस्या...
प्रीति चौधरी अडियोलोजिस्ट तथा स्पीच ल्याङ्ग्वेज प्याथोलोजिस्ट
बालरोग
बारम्बार टन्सिल सुन्निने समस्याले बच्चाको मुटुमा असर
बालबालिकालाई टन्सिल भइरहेमा त्यसले मुटुमा समस्या ल्याउन सक्छ । यद्यपि हामीकहाँ धेरैजसो अभिभावक यसबारे त्यति सजग र सतर्क भएको पाइँदैन । त्यसैले समस्याले जटिल रुप लिइसकेपछि मात्र अस्पताल आउने...
डा. माधव विष्ट मुटुरोग विशेषज्ञ
फिटनेस तथा स्पा थेरापी
सूर्य नमस्कार कसरी गर्ने ? (भिडियो सहित)
सूर्य नमस्कार एक सहज योगासन हो, जसले शरीरका सम्पूर्ण व्यायाम हुन्छ । तपाईंले आफ्नो अनुकूलता अनुसार घर, कार्यालय जहाँ पनि यो आसन गर्न सक्नुहुन्छ । यद्यपि यसका लागि बिहानको...
पवन नेपाल योग थेरापिस्ट
ग्यास्ट्रो (पेट तथा कलेजो रोग)
रक्सी पिएपछि शरीरमा के-के हुन्छ ? (भिडियो)
रक्सी पिएपछि मान्छे उस्तै हुँदैन, जो अरुबेला (सामान्य स्थिति) मा हुन्छ । अलि बढी बोल्न (कोही कम पनि) थाल्छन् । बोल्दा जिब्रो लर्बराउँछ । गाला वा आँखा रातो हुन...
डा. सन्दीपराज कुँवर पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ
दम एवं अस्थमा (श्वासप्रश्वास)
चुरोट खानेले गर्नैपर्छ यी ५ परीक्षण
हाम्रो शरीरको यस्तो अंग छैन, जहाँ चुरोटको धुवाँले असर नगरोस् । यसले फोक्सो वा श्वासनलीमा मात्र होइन, मुटुमा, रगतमा, मस्तिष्कमा सबैतिर असर गर्छ । त्यही अनुसार चुरोटको सर्को तान्नेहरुमा...
डा. नवीनकुमार मिश्र फोक्सो तथा दमरोग विशेषज्ञ
हाड जोर्नी तथा नसा रोग
लामो समय उभिएर काम गर्नेको पिंडुलामा नसा फुल्ने जोखिम (भिडियो)
लामो समय उभिने वा उभिएर काम गर्नेहरुमा एउटा जटिल समस्या देखिन्छ, जसलाई मेडिकल भाषामा ‘भेरिकोज भेन’ भनिन्छ । यो भनेको नसाहरु फुलिनु हो । यस्तो समस्या अक्सर ट्राफिक, सेक्युरिटी...
डा. मनिष थापा इन्टरभेन्सनल रेडियोलोजिस्ट
आहार तथा पोषण
लसुनमा के कस्तो औषधीय गुण हुन्छ ?
लसुनको स्वादबारे त धेरै बखान गर्नुपर्दैन । काँचो खाँदा यो पर्रर पिरो स्वादको हुन्छ । जब यसलाई दाल, तरकारीमा मिसाइन्छ स्वाद बदलिन्छ । मूलत: नेपाली भान्सामा लसुनको प्रयोग स्वादकै...
डा. अमृत भण्डारी आयुर्वेदिक चिकित्सक
हाड जोर्नी तथा नसा रोग
नसा च्यापिंदा शल्यक्रिया गर्ने कि फिजियोथेरापी ?
काठमाडौं । काठमाडौंकी अस्मिता दुलाललाई लामो समयदेखि ढाड दुख्ने समस्याले सताइरहेको थियो । उनले त्यसलाई बेवास्ता गरिरहेकी थिइन्, सामान्य दुखाइ ठानेर । एकदिन अचानक सहने नसक्नेगरी दुख्न थाल्यो ।...
स्नायु तथा नसा रोग
बच्चालाई ब्रेन ट्युमर भएमा के कस्तो लक्षण देखिन्छ ?
बच्चाहरुलाई चाहिँ ‘ब्रेन ट्युमर’ नभइदिए हुन्थ्यो भन्ने कामना गर्छु म । किनभने ब्रेन ट्युमर भइसकेपछि उनीहरुमा जोखिम एकदमै धेरै हुन्छ । एक त उपचार सहज हुन्न, अर्को निको हुने...
प्रा. डा. राजीव झा स्नायु, नसा तथा मेरुदण्डरोग विशेषज्ञ
सामान्य चिकित्सा
बिरामीलाई किन दिइन्छ सलाइन पानी ?
अस्पतालमा कतिपय बिरामीलाई सलाइन पानी दिइरहेको हामी देख्छौं । खासमा किन सलाइन पानी दिइन्छ ? कुन अवस्थामा दिइन्छ ? त्यसले बिरामीलाई के प्रभाव पार्छ ? त्यो औषधि हो वा...
प्रा.डा. लोचन कार्की जनरल फिजिसियन
मेडिकल उपकरण
क्यान्सरको उपचारमा प्रभावकारी टोमोथेरापी प्रविधि
नेपालमा पहिलो पटक क्यान्सरको उपचारमा प्रभावकारी प्रविधि टेमोथेरापी भित्रिएको छ । सो सेवा गत सातादेखि वीर अस्पतालमा सञ्चालनमा आएको छ । यो धेरै प्रकारका क्यान्सर रोगको उपचारमा यो उपयोगी...
प्रा. डा. विवेक आचार्य क्यान्सररोग विशेषज्ञ
आहार तथा पोषण
राम्रो पेटले आरोग्य, आयु, सौन्दर्य बढाउँछ, कसरी यसलाई स्वस्थ राख्ने ? (भिडियो)
वास्तवमा मीठो खानुलाई सुख भन्छन् । तर, वास्तविक सुख भनेको जे–जस्तो रुखोसुखो खाए पनि मज्जाले पचाउन सकियोस् । मान्छेहरू अहिले बचाउनमा ध्यान दिन्छन् तर पचाउनमा दिंदैनन् । बचाउनेमा जत्तिकै ध्यान दिनुपर्छ पचाउनेमा...
डा. राजु अधिकारी आहारविद् एवं जीवनशैली तथा योग प्रशिक्षक
आहार तथा पोषण
के हो ट्रान्स फ्याट ?
ट्रान्स फ्याट अंग्रेजी शब्द हो । ट्रान्स फ्याट धेरै कम सुन्नमा आएको शब्द पनि हो । यसबारे धेरैलाई जानकारी छैन । अंग्रेजी भाषामा पनि सन् १९७८ मा मात्र अंग्रेजी...
डा. प्रेमराज वैद्य सिनियर कार्डियो भास्कुलर सर्जन
प्राथमिक उपचार
अचानक ठूलो चोट लागेमा तुरुन्तै के गर्ने ?
कहिले लडेर हातखुट्टा वा शरीरमा ठूलो चोट लाग्न सक्छ । कहिले हातहतियारले काटेर चोट लाग्न सक्छ । कहिले दुर्घटनामा परेर चोट लाग्न सक्छ । ठूलो चोट लाग्नासाथ के गर्ने...
डा. मोनिषा कार्की चिकित्सक
मधुमेह तथा थाइराइड रोग
मधुमेह भएकाले लगाउने ‘इन्सुलिन’ के हो ?
मधुमेहलाई सरल भाषामा बुझौं । जब रगतमा आवश्यकताभन्दा बढी चिनी वा ग्लुकोज हुन्छ, त्यस स्थितिलाई मधुमेह (डाइबिटिज) भएको भनिन्छ । मधुमेहलाई कतिपयले चिनी रोग भन्नुको कारण पनि त्यही हो...
डा. मधु पाण्डे मधुमेह, थाइराइड र हार्मोन विशेषज्ञ
रक्तरोग
अप्लास्टिक एनिमिया कसलाई हुन सक्छ ? (भिडियो)
काठमाडौं । अप्लास्टिक एनिमिया यस्तो अवस्था हो जसमा शरीरले नयाँ रक्तकोषिकाहरु उत्पादन गर्न छोड्छ । यस्तो अवस्थामा बोनम्यारोमा रगत बन्नमा कठिनाइ हुन्छ, जसकारण बिरामीमा कमजोरी र थकान जस्ता समस्या...
डा. सुचरिता तुलाधर बाल हेमाटोलोजिस्ट तथा ओन्कोलोजिस्ट
आहार तथा पोषण
खानेकुरा कसरी बासी हुन्छ ?
दाल, भात, तरकारी वा पकाएका कुनैपनि खानेकुरा केही समयपछि ठुस्स गन्हाउन थाल्छ । खाँदा अमिलो हुन्छ । र, स्वाद फिका लाग्छ । विशेषतः गर्मी माैसममा । पकाएको खानेकुरा लामो...
भूपाल बानियाँ पोषणविद्
प्रसूति तथा स्त्रीरोग
गर्भवतीलाई किन दिइन्छ आइरन चक्की ?
गर्भावस्थामा आमाको शरीरमा विभिन्न परिवर्तन आइरहेको हुन्छ । साथै गर्भमा शिशुको शारीरिक विकास भइरहेको हुन्छ । यी दुवैको अंग तथा तन्तुहरुमा अक्सिजन प्रवाह गर्नका लागि हेमोग्लोबिनको जरुरत हुन्छ ।...
डा. कीर्तिपाल सुवेदी प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
स्नायु तथा नसा रोग
‘बेहोस नबनाई ब्रेन ट्युमरको शल्यक्रिया गर्दा पक्षघातको जोखिम कम’ (भिडियो)
काठमाडौं । सामान्यतयाः कुनै पनि शल्यक्रिया अघि बिरामीलाई एनेस्थेसियामार्फत बेहोस बनाइन्छ । जसकारण बिरामीलाई होसमा आएपछि शल्यक्रियाको दौरान के-कस्ता गतिविधि भए ? थाहा हुँदैन । तर वीर अस्पतालमा ब्रेन...
आहार तथा पोषण
परम्परागत खानपान : हाम्रा पुर्खाहरु कति वैज्ञानिक थिए ? (भिडियो)
पुर्खाहरुबाट नयाँ पुस्तामा संस्कार र संस्कृति हस्तान्तरण हुने माध्यम भनेकै खाना हो । भोजन एउटा संस्कृतिको महत्वपूर्ण आयाम हो । आज हामीले जे खाइरहेका छौं, त्यो हिजो पुर्खाहरुले तयार...
डा. राजु अधिकारी आहारविद् एवं जीवनशैली तथा योग प्रशिक्षक
हाड जोर्नी तथा नसा रोग
जोर्नी किन खिइन्छ, के छ उपचार ?
शरीर जति बुढो हुँदै जान्छ । त्यति नै बिस्तारै शरीर कमजोर हुँदै जान्छ । यस्तोमा खानपान तथा जीवनशैलीमा ध्यान दिएन भने झन् छिट्टै रोगले गाँज्छ । उमेर बित्दै गएपछि...
डा. नवीन पौडेल अर्थोपेडिक सर्जन
आयुर्वेद
प्राकृतिक रुपमै कसरी शरीर न्यानो बनाउने ?
यो प्रश्न धेरैलाई हल्काफुल्का लाग्न सक्छ, ‘जाडोमा कसरी शरीरलाई न्यानो बनाउने ?’ तर जाडोको कारण शरीरले थुप्रै स्वास्थ्य समस्या भोग्नुपर्ने हुनसक्छ । खासगरी जाडोयाममा मानिसको पाचन शक्ति तीक्ष्ण भएकाले...
डा. विसुनदयाल प्रसाद पटेल कन्सल्टेन्ट आयुर्वेदिक चिकित्सक
आहार तथा पोषण
मेथीले वास्तवमै मधुमेहदेखि कोलेस्टोरलसम्म नियन्त्रण गर्छ ?
यस्तो नेपाली भान्सा नहोलान्, जहाँ मेथी छैन । त्यसैले मेथीको स्वादबारे त केही भनिरहनै परेन । जबकि यो औषधीय गुणले भरिपूर्ण मानिन्छ । आयुर्वेद एवं प्राकृतिक चिकित्सामा मेथीलाई अनेक...
डा. पुनेश्वर केशरी आयुर्वेदिक चिकित्सक
सामान्य चिकित्सा
के हुन्छ, जब लामो समयसम्म एकै ठाउँमा बस्छौं ?
तपाईं अहिले ल्यापटप चलाइरहनुभएको वा मोबाइल हेरिरहनुभएको छ । सोफामा ढल्किएर टेलिभिजन हेरिरहनुभएको छ वा कुनै पुस्तक पढिरहनुभएको छ । जे–जसो काम गरिरहेकाे भएपनि तपाईंले ख्याल गर्नुपर्ने एउटा कुरा...
प्रा.डा. लोचन कार्की जनरल फिजिसियन
मेडिकल उपकरण
इन्टरभेन्सनल रेडियोलोजी : बिना चिरफार टाउकोदेखि पाठेघरको उपचार गर्ने सहज पद्धति
नेपालमा इन्टरभेन्सनल रेडियोलोजी भित्रिएको एक दशक लागिसक्यो । तर अस्पताल गएर इन्टरभेन्सनल रेडियोलोजीको सेवाबारे सोध्ने संख्या निकै कम छ । यसले धेरै प्रकारको रोगदेखि क्यान्सरहरूको उपचारमा नयाँ आशाहरू समेत जगाएको...
डा. मनिष थापा इन्टरभेन्सनल रेडियोलोजिस्ट
स्नायु तथा नसा रोग
कसलाई हुन सक्छ प्यारालाइसिस ?
पक्षघात अर्थात् प्यारालाइसिस एक यस्तो अवस्था हो, जसमा शरीरका कुनै भाग वा पूर्ण शरीर चलाउन सकिंदैन । जसले गर्दा बस्न, उठ्न, हिंडडुल गर्न सजिलो हुँदैन । मस्तिष्कमा रक्तसञ्चार बन्द...
डा. लेखजंग थापा वरिष्ठ न्युरोलोजिस्ट
मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)
दिउँसो सुत्ने बानी, के छ हानि ?
खाना, पानी, हावा जतिकै अपरिहार्य मानिन्छ निद्रालाई पनि । गहिरो निद्राका लागि राती ७-८ घण्टा सुत्नुपर्छ । राती नै किन ? यसका केही कारण छन् । यद्यपि हामीमध्ये कतिपय...
प्रा. डा. सरोज ओझा मानसिक रोग विशेषज्ञ
दम एवं अस्थमा (श्वासप्रश्वास)
अस्पतालमा श्वासप्रश्वाससम्बन्धी बिरामी किन बढे ?
काठमाडौं । छिमेकी मुलुक भारतमा कोरोना भाइरसको नयाँ भेरियन्ट पुष्टि भएको छ । भारतको केरलामा कोरोना भाइरसको जेएन-१ भेरियन्ट पुष्टि भएको भारतीय सञ्चारमाध्यमहरूले जनाएका छन् । यसैबीच नेपालका अस्पतालहरूमा...
आहार तथा पोषण
योमरी : कति स्वादिलो, कति पोषिलो ?
मंगलबार नेवार समुदायले योमरी पूर्णिमा मनाउँदैछ । नेवारहरुबीच पनि ठाउँ अनुसार यो पर्व मान्ने चलनमा आंशिक भिन्नता हुनसक्छ । तर पनि योमरी पुन्ही (धान्य पूर्णिमा) को दिन काठमाडौं उपत्यका...
प्रा. डा. सुमनराज ताम्राकार प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
प्राकृतिक चिकित्सा (अकुप्रेसर, अकुपन्चर, फिजियोथेरापी)
‘दिनमै पटक-पटक अत्यधिक टाउको दुख्छ, समस्या के हो ?’
एकजना ३५ बर्षिय रेष्टुरेन्ट व्यवसायी टाउको दुखाईबाट हैरान रहेछन्। उनको टाउको दुखाई पनि फरक खालको छ । टाउको दिनमा चार–पाँच पटक दुख्छ । एकपटक दुख्दा १५ मिनेटदेखि १ घण्टासम्म...
अकु. सुदर्शन बस्नेत अकुपञ्चरिस्ट
मुटु रोग (उच्च रक्तचाप)
किन धेरैजसो महिलामा न्यून रक्तचाप हुन्छ ?
सामान्य हिसाबले बुझौं, मुटुबाट बाहिरिने र भित्र पस्ने रगतद्वारा रक्तननलीमा परेको चापलाई नै रक्तचाप भनिन्छ । बोलीचालीको भाषामा सामान्य रक्तचापमा माथि १२० र तल ८० हुनुपर्छ । यसको एकाई...
डा. माधव विष्ट मुटुरोग विशेषज्ञ
ग्यास्ट्रो (पेट तथा कलेजो रोग)
रक्सी र खराब खानपान कलेजोको शत्रु हो, कसरी यसलाई बचाउने ? (भिडियो)
कलेजोलाई बुझौं । यसलाई किन बुझ्न जरुरी छ भने हाम्रो शरीरको समग्र बोझ यसैमाथि हुन्छ । चाहे खानेकुरा पचाउन होस् वा शरीरमा जम्मा भएको विकार बाहिर निकाल्न, कलेजोले काम...
डा. अवशेष भण्डारी जनरल फिजिसियन, पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ
प्रसूति तथा स्त्रीरोग
गर्भावस्था : वाकवाक लाग्छ, खाना रुच्दैन, के गरौं ?
गर्भावस्थाको तीन महिनामा धेरैजसो वाकवाकी लाग्ने गर्छ । कसैलाई केही दिन लाग्छ भने केहीलाई महिनौंसम्म निरन्तर वाकवाकी लाग्न सक्छ । गर्भावस्थामा वाकवाकी लाग्नु, खानेकुरा दिगमिग लाग्नु, वान्ता हुनु सामान्य...
डा. कीर्तिपाल सुवेदी प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
शरीर रहस्य : कसरी थुप्रै रोग औषधि नखाई निको हुन्छ ? (भिडियो)
शरीर अद्भूत छ । शरीरभित्र यस्तो संयन्त्र हुन्छ, जसले शरीरलाई सग्लो, निरोगी, तन्दुरुस्त राख्न हरक्षण प्रयास गरिरहेको हुन्छ । हामीलाई कुनै रोगव्याधि लाग्न नदिन, कुनै खराब संक्रमण हुन नदिन...
डा. हरिप्रसाद पोखरेल प्राकृतिक चिकित्सक तथा योगगुरु
आयुर्वेद
आयुर्वेदमा बताइएको छ नुहाउने नियम, के हो उत्तम तरिका ?
आयुर्वेद एक प्राचिन चिकित्साशास्त्र हो । आयुर्वेदले भन्छ-मान्छेको स्वास्थ्य शरीर, मन र आत्माको सन्तुलनमा निर्भर गर्छ । साथै तीन दोष (वात, पित्त र कफ)को असन्तुनले शरीर रोगी हुन्छ ।...
डा. हेमराज कोइराला वरिष्ठ योग तथा प्राकृतिक चिकित्सक एवं वरिष्ठ विशेषज्ञ रिजेनेरेटिव मेडिसिन
स्नायु तथा नसा रोग
शरीर बुढो हुँदै गएपछि किन हात काम्छ ?
हामी देख्छौं–बुढापाकाहरुले केही समाउन खोज्यो भने हात काम्छ । हुन त डर, तनाव, न्युन रक्तचाप, एन्जाइटी (चिन्ता) जुनसुकै उमेर समूहका व्यक्तिको पनि हात वा शरीर काम्छ । यद्यपि बुढ्यौलीमा...
डा. सुशीलमोहन भट्टराई कन्सल्टेन्ट न्युरोसर्जन
प्राकृतिक चिकित्सा (अकुप्रेसर, अकुपन्चर, फिजियोथेरापी)
अचानक मुख लाटो एवं बाङ्गो भयो, के गर्ने ?
निजामती सेवाका एकजना शाखा अधिकृतलाई आफ्नो अनुहार आलि लाटो भए जस्तो लागेछ । त्यसबेला उनी भर्खरै मर्निङ वाक सकेर घर फर्किएका थिए । उनी ऐनामा आफ्नो अनुहार देखेर झस्किएछन्...
अकु. सुदर्शन बस्नेत अकुपञ्चरिस्ट
आहार तथा पोषण
प्रोटिन के हो ? शरीरका लागि किन जरुरी छ ?
प्रोटिन एमिनो एसिडहरू मिलेर बनेको यौगिक हो । एमिनो एसिडहरू मिलेर बन्ने प्रोटिन मानव शरीरका लागि अत्यावश्यक थुप्रै पोषक तत्त्वमध्ये एक हो । जुन हामीले हाम्रो खानामार्फत प्राप्त गर्न...
आहार तथा पोषण
फलफूल राति खान मिल्छ ?
फलफूलमा फाइबर र एन्टीअक्सिडेन्ट भरपुर हुन्छ । फलफूल दैनिक खाँदा छाला आकर्षक हुने र रोगप्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउन मद्दत पुग्छ । फलफूल खाने खास यही समय भन्ने त छैन, तर...
डा. प्रकाश ज्ञवाली आयुर्वेदिक चिकित्सक
दम एवं अस्थमा (श्वासप्रश्वास)
चुरोट–खैनीको खोलमा किन लेखिन्छ, ‘यसको सेवनले क्यान्सर हुन्छ’
‘धुम्रपान स्वास्थ्यका लागि हानिकारक छ’ । ‘चुरोट–खैनीको सेवनले फोक्सोको क्यान्सर हुन्छ ।’ यस्तो वाक्यांश अन्य कतै खोज्नुपर्दैन, चुरोट–खैनीकै प्याकेट अर्थात खोलमा हुन्छ । तपाईं चाहे जुनसुकै चुरोट वा खैनी...
के शरीरको कुनै अंग उमेर भन्दा चाँडै बुढो हुन्छ ?
४ पुस, काठमाडौं । शरीरमा हुने रोग वा कमजोरीका बारेमा थाहा पाउन हामीले धेरै पटक रगत परीक्षण गराएका छौं, तर के त्यस्तो कुनै परीक्षण छ, जसले शरीरको कुन अंग...
प्राथमिक उपचार
के हो एन्टीबायोटिक ?
स्वास्थ्यलाई खराब पार्ने हाम्रो आँखाले देख्न नसक्ने सूक्ष्म जीवाणुहरु जस्तै, ब्याक्टेरिया (कीटाणु), एन्टीफंगल, एन्टीब्याक्टेरियल हुन्छन् । यी जैविक तत्वविरुद्ध काम गर्ने औषधिलाई एन्टीबायोटिक औषधि भनिन्छ । एन्टीबायोटिक औषधि तीन...
डा. अरुण सेढाईं इन्टरनल मेडिसिन तथा मिर्गौला रोग विशेषज्ञ
हाड जोर्नी तथा नसा रोग
जोर्नीको समस्याले रुवाउन सक्छ, कसरी स्वस्थ राख्ने ?
जोर्नी खिइने, दुख्ने वा संक्रमण हुने समस्या लिएर धेरैजसो अस्पताल आउँछन् । सामान्य लागेपनि शरीरलाई चलायमान राख्न जोर्नीका खास भूमिका हुन्छ । यदि जोर्नी नै नहुँदो हो त हाम्रो...
डा. नवीन पौडेल अर्थोपेडिक सर्जन
प्राकृतिक चिकित्सा (अकुप्रेसर, अकुपन्चर, फिजियोथेरापी)
मसाज थेरापी कति लाभदायक ?
परापूर्व कालदेखि अभ्यास हुँदै आएको थेरापी हो-मालिस अर्थात मसाज । मालिसले शरीर र मनको उर्जाबीच सन्तुलन कायम राख्ने बताइएको छ । यसले शरीरको तापमान नियन्त्रित राख्छ र रक्तप्रवाह बढाउँछ...
छाला तथा सौन्दर्य रोग
जाडोमा छाला किन सुख्खा हुन्छ ?
जाडोको प्रभाव छालामा पनि देखिन्छ । चिसो बढेसँगै छाला सुख्खा हुन थाल्छ, जसकारण छालाको नरमपन र चमक हराउन थाल्छ । छाला सुख्खा हुँदा हातखुट्टा फुट्ने, हातखुट्टाको छालामा चिरा पर्नेजस्ता...
डा. विक्रान्त ढकाल छाला तथा यौनरोग विशेषज्ञ
नाक, कान तथा घाँटीरोग
चिकित्सकले बिरामीको जिब्रो किन हेर्छन् ?
जब हामी बिरामी भएर अस्पताल पुग्छौं चिकित्सकले ‘आँ गर्नुहोस् त’ भन्छन् । लाइट बालेर जिब्रोलाई राम्रोसँग नियाल्छन् । हरेकपटक बिरामी हुँदा किन यस्तो गरेको होला भन्ने हामीलाई लाग्न सक्छ...
डा. विश्वराज दवाडी फ्यामिली फिजिसियन
आहार तथा पोषण
‘मलाई धेरै अल्छी लाग्छ, कारण के हुनसक्छ ?’
हिँड्न मन लाग्दैन । खान, खेल्न, पढ्न, काम गर्न पनि जाँगर चल्दैन । ज्यान भारी लाग्छ । किन यस्तो हुन्छ ? शारीरिक थकान वा अरु सामान्य कारणले यस्तो महसुष...
प्रा.डा. लोचन कार्की जनरल फिजिसियन
स्नायु तथा नसा रोग
माइग्रेनको उपचारमा रामबाण सावित हुनेछ यो औषधि ?
तीब्र टाउको दुखाई वा माइग्रेनबाट विश्वभर लगभग एक अर्ब व्यक्ति ग्रसित छन् । यो यस्तो बिरामी हो, जसको कारण टाउको दुखाई सहनै नसक्ने हुन्छ र दैनिक कामकाज गर्नै नसक्ने...
प्रसूति तथा स्त्रीरोग
गर्भनाल : क्यान्सरदेखि जटिल रोगको उपचारमा कसरी उपयोग हुँदैछ ?
नवजात शिशुको गर्भनाल थुप्रै रोगको उपचारमा प्रयोग हुने डा. विपिन नेपाल बताउँछन् । उनी ग्रान्डी अस्पतालका रक्तसंचार विशेषज्ञ हुन् । डा. नेपाल भन्छन्, ‘वंशानुगतदेखि रक्त विकारसम्मको अनेकन रोगमा गर्भनालको...
प्रसूति तथा स्त्रीरोग
चालीस कटेसी महिलाले गराउनैपर्छ यी स्वास्थ्य परीक्षण
ए दिदीबहिनी, चालीस कट्नु भयो ? चालीस (उमेर) कटिसक्यो भने एकपटक स्वास्थ्य जाँच गराउने हो कि ? मानौं, अहिलेसम्म स्वास्थ्य जाँच गर्नुभएको छैन । स्वास्थ्यमा खासै समस्या आएको छैन...
प्रा. डा. सुमनराज ताम्राकार प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
क्यान्सर
‘रक्सी-चुरोट खाएनौं भने फोक्सोको क्यान्सर हुने जोखिम ९० प्रतिशत कम हुन्छ’ (भिडियो)
प्रत्येक दिन विश्वमा फोक्सोको क्यान्सरबाट औसत पाँच हजार मान्छेको मृत्यु हुने तथ्यांक छ । नेपालमा दिनहुँ औसत सात जना फोक्सोकै क्यान्सरबाट मृत्यु भएको पाइन्छ । यस हिसाबले हेर्दा फोक्सोको...
डा. अरुण शाही क्यान्सररोग विशेषज्ञ
सामान्य चिकित्सा
बिरामी कसरी चाँडै निको हुनसक्छ ?
मानव मस्तिष्कले सम्पूर्ण शरीरमा कोषिकाहरूको कामका लागि समयतालिका बनाएको हुन्छ भन्ने कुरा हालै भएको एक अनुसन्धानले पत्ता लगाएको छ । दिनको २४ घण्टामा यी कोषहरूले एउटै समयतालिका अनुसार काम...
आहार तथा पोषण
के वास्तवमै ग्रीन टिले मोटोपन र रक्तचाप नियन्त्रण गर्छ ?
स्वस्थ्यवर्द्धक पेयको रुपमा ग्रीन टि पिउने प्रचलन बढ्दो छ, नेपाली समाजमा पनि । उपभोक्ताले यसलाई ‘स्वाद भन्दा पनि स्वस्थ्यका लागि’ भन्दै पिउने गरेका छन् । अर्कोतिर उत्पादक एवं विक्रेताले...
फिटनेस तथा स्पा थेरापी
शरीर स्वस्थ रहेको थाहा पाउन याद गर्नुपर्ने ८ संकेत
मेरो शरीर स्वस्थ छ कि छैन होला ? यो प्रश्न सायद हरेक व्यक्तिको मनमा आउने गर्छ । शरीर स्वस्थ हुनको लागि रोगप्रतिरोधात्मक क्षमता राम्रो हुनु जरुरी हुन्छ । त्यसैले...
डा. अमृत भण्डारी आयुर्वेदिक चिकित्सक
बेसार क्यान्सर प्रतिरोधी हुन्छ ?
काठमाडौं । बेसारले तरकारीलाई हेर्दा आकर्षक देखाउने मात्र नभई यो स्वास्थ्यका लागि पनि उत्तिकै लाभदायक छ । बेसारमा शरीरलाई आवश्यक क्यालोरी, भिटामिन ए, क्याल्सियम, फस्फोरस र आइरन तत्व प्रशस्त...
महानगरले सुर्ती जफत गर्यो, चुरोट किन गरेन ?
काठमाडौं । काठमाडौं महानगरपालिकाले बिहीबार (२८ मंसिर)बाट सुर्तीजन्य पदार्थको भण्डारण, बिक्री वितरण र प्रयोगलाई पूर्ण प्रतिबन्ध लगाएको छ । यसका लागि १२ मंसिरमा १५ दिनको अवधि दिएर महानगरले सार्वजनिक...
मुटु रोग (उच्च रक्तचाप)
रक्सीले शरीर न्यानो बनाउँदैन, मुटु र मस्तिष्कमा घात गर्छ : चिकित्सक
जब जाडो बढ्छ, पानी पर्छ रक्सी पिउनेहरुले अर्को बहाना पाउँछन्, ‘मौसमले च्यालेन्ज गर्यो ।’ के पनि धारणा व्याप्त छ भने, रक्सी पिएपछि ज्यानमा तातो लाग्छ । यही कारण जाडो...
यौन तथा प्रजनन रोग
नवदम्पतीलाई यौन जीवनबारे केही सुझाव
यस मंसिरमा धेरै युवायुवती विवाह बन्धनमा बाँधिए । र, यो क्रम माघ, फागुनमा पनि जारी हुनेछ किनकि ती महिनामा पनि विवाहका लगन धेरै हुन्छन् । यसरी मंसिरमा जोडी बाँधिनेहरु...
प्रा. डा. सुमनराज ताम्राकार प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
दम एवं अस्थमा (श्वासप्रश्वास)
के गर्ने जब बुढापाकालाई निमोनिया हुन्छ
वृद्ध अवस्थामा ज्यान नै लान सक्ने समस्या हो, निमोनिया । विश्वव्यापी तथ्यांकले यसै भन्छ । विश्वव्यापी रुपमा मृत्युको शीर्ष दश कारणमध्ये निमोनिया पनि एक रहेको विभिन्न अध्ययनले देखाएको छ...
डा. राजु पंगेनी छातीरोग तथा सघन उपचार विशेषज्ञ
मुटु रोग (उच्च रक्तचाप)
कसरी थाहा पाउने छातीको दुखाई हृदयघातकै लक्षण हो ?
छाती दुख्ने समस्या अनेक कारणले हुनसक्छ । दुखाईको अनुभव पनि फरक फरक हुनसक्छ । कसैलाई छातीको बायाँ छेउमा दुख्छ, कसैलाई दायाँतिर दुख्छ । कहिले हल्का दुख्छ, कहिले सहनै नसक्ने...
डा. चन्द्रमणि अधिकारी कन्सल्टेन्ट कार्डियोलोजिस्ट
प्रसूति तथा स्त्रीरोग
पुरुष बन्ध्याकरण तुलनात्मक रुपमा बढी छरितो र सुरक्षित छ
सन्तानको रहर पुगेपछि पनि अनिच्छित गर्भ रहने जोखिम हुन्छ । यसले कतिपय दम्पतीको यौनजीवनलाई प्रभावित बनाउँछ । हुन त यसबाट बच्नका लागि केही उपाय प्रचलनमा छन् । त्यसमा अस्थायी...
डा. कुमकुम झा स्त्री तथा प्रसूतिरोग विशेषज्ञ
नाक, कान तथा घाँटीरोग
चार कारण, जसले गर्दा नाक बन्द भइरहन्छ
नाक बन्द भइरहनु सामान्य होइन । यसले नाकभित्र अरु रोग हुनसक्ने संकेत गर्छ । सामान्यत रुघा, खोकी, चिसोको एलर्जीले नाक बन्द हुन्छ । यी अस्थायी समस्या हुन्, जो केही...
डा. ओमप्रकाश यादव नाक, कान तथा घाँटीका सिनियर शल्यचिकित्सक
निःसन्तान तथा बाँझोपन
अत्याधिक रक्सी–चुरोट खाने पुरुषमा हुनसक्छ बाँझोपन
पछिल्लो तथ्यांकले के देखाएको छ भने, पुरुषको शुक्रकिटको गुणस्तरमा ह्रास आउँदै गएको छ । यसले बाँझोपनको समस्या बढाएको छ । सामान्यत विवाहपछि सन्तानको योजना बनाइरहँदा पनि गर्भधान हुन नसक्नु...
प्राथमिक उपचार
के हो सिटी स्क्यान ? यसले कुनै असर गर्छ ?
सिटी स्क्यान के हो ? कुन अवस्थामा चिकित्सकले सिटी स्क्यान गर्न सिफारिस गर्छन् ? यसले के कस्ता समस्या पहिचान गरिन्छ ? केही गम्भीर रोगहरूमा चिकित्सकले शरीरको कुनै निश्चित भागको...
प्रा. डा. रामकुमार घिमिरे रेडियोलोजिस्ट
मुख तथा दन्त स्वास्थ्य
गिजा पाक्ने, दुख्ने समस्या किन हुन्छ ?
गिजा हाम्रो दाँतको लागि सुरक्षात्मक कवच हो । यदि गिजामा कुनै प्रकारको रोग लागेमा यसले हाम्रो दाँतको स्वास्थ्यमा नराम्रो असर पार्न सक्छ । यस कारणले गर्दा गिजा स्वस्थ रहनु...
डा. खुश्बु गोयल दाँत प्रत्यारोपण तथा गिजारोग विशेषज्ञ
आयुर्वेद
६ घरेलु तरिका, जसले पेट सफा र हल्का बनाउँछ
भनाई नै छ, पेट खराब त दिमाग खराब । पेट गडबड भयो भने त्यसको असर सर्वत्र शरीरमा पर्छ । बिबिसीमा प्रकासित एक रिपोर्टमा उल्लेख छ, पेटमा यत्रतत्र हुने नसाको...
डा. पुनेश्वर केशरी आयुर्वेदिक चिकित्सक
आयुर्वेद
यी घरेलु विधि, जसले रुघा निको बनाउन सकिन्छ
सामान्यतया रुघा एलर्जी र भाइरल दुई प्रकारका हुन्छन् । धुलो धुवाँ, चिसो, वनस्पति र जनावरको एलर्जीले रुघा लाग्छ । रुघा लागि सकेपछि कसरी निको बनाउने भन्ने भन्दा पनि रुघा...
मुटु रोग (उच्च रक्तचाप)
जो व्यक्ति ६ घण्टाभन्दा कम सुत्छ, मुटुरोग लाग्न सक्छ
निद्रा र मुटुको सम्बन्ध गहिरो छ । पुग्दो मात्रामा मस्त एवं गहिरो निद्राले मुटुलाई जवान राख्न सहयोग गर्छ । यसका लागि कम्तीमा ७ घण्टाको निद्रा अनिवार्य छ । जो...
डा. कमल शर्मा लम्साल वरिष्ठ मुटुरोग विशेषज्ञ
फिटनेस तथा स्पा थेरापी
पेटको बोसो घटाउन घरमै गरौं यी ४ व्यायाम
विश्व स्वास्थ्य संगठनको आंकडा छ, ‘पछिल्लो ३० वर्षमा विश्वभर मोटो व्यक्तिको संख्या ३ गुणा बढेको छ ।’ जसरी विश्वभर मोटोपनको समस्या बढ्दो छ र उसैगरी ‘मोटोपन घटाउने’ सूत्र र...
नाक, कान तथा घाँटीरोग
बच्चाको कान दुख्ने, चिलाउने भएमा के गर्ने ?
नवजात शिशु वा बालबच्चाको कानमा समस्या हुने जोखिम उच्च हुन्छ । चाहे स्तनपान गर्ने क्रममा होस् वा नुहाइदिने, गल्तीवश कानमा तरल पदार्थ पुग्न सक्छ । यसले भित्री संक्रमण गराउँछ...
डा. अरुण केसी नाक, कान, घाँटीरोग विशेषज्ञ
आयुर्वेद
७ तरिका, घरेलु विधिबाट निको हुन्छ टन्सिल
घाँटीको भित्री भागमा हुने एक प्रकारको संक्रमण टन्सिलाइटिस हो । जसलाई बोलीचालीको भाषामा टन्सिल भनिन्छ । जबकि, टन्सिल एक प्रकारको रोग नभएर हाम्रो जिब्रोको अन्तिम भागमा रहेको मासुको डल्लो...
डा. अमृत भण्डारी आयुर्वेदिक चिकित्सक
मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)
आत्मविश्वास पनि उपचार हो ?
मलाई कुनै रोग पो लाग्यो कि ? म कमजोर पो भए कि ? मेरो शरीर ठीक पो छैन कि ? मान्छेहरु प्राय आफैमाथि आशंका गरिरहेका हुन्छन् । हामीकहाँ एउटा...
प्रा. डा. दीपक रेग्मी वरिष्ठ नाक कान घाँटीरोग शल्यचिकित्सक
छाला तथा सौन्दर्य रोग
के हो कपाल झर्ने ‘एलोपेसिया एरियाटा’ रोग ?
सामान्यत कपाल झर्ने र उम्रिने क्रम भइरहन्छ । तर, कहिले काहीँ अस्वभाविक रुपमा कपाल झर्न थाल्छ । वा कपाल झरेर ठाउँ–ठाउँमा खाली भाग नै देखिन थाल्छ । यस्तो किन...
डा. मोहन भुसाल छाला, यौन तथा सौन्दर्य विशेषज्ञ
रेबिज
रेबिजको खोप लगाइसकेपछि फेरि कुकुरले टोक्यो भने खोप लगाउनुपर्छ ?
कुकुरले टोक्नासाथ रेबिजको सुई लगाउनुपर्छ ? धेरैमा द्विविधा हुन्छ । यदि कुकुर रेबिज सङ्क्रमित छैन भने किन सुई लगाउने भन्ने प्रश्न पनि स्वाभाविक नै हो । कस्तो अवस्थामा आवश्यक...
डा. शेरबहादुर पुन सरुवारोग विशेषज्ञ
मधुमेह तथा थाइराइड रोग
के मधुमेहबाट बच्न सम्भव छ ?
तथ्यांकले देखाउँछ, मधुमेहको कारण विश्वभर वर्षेनी दश लाख व्यक्तिले ज्यान गुमाउँछ । मधुमेह ग्रस्त व्यक्तिको रगतमा ग्लूकोज वा चिनीको मात्रा जम्मा हुन्छ । यही कारण उनीहरुलाई हृदयघात एवं मुटुको...
क्यान्सर
स्तन क्यान्सरको शल्यक्रिया पछि कृत्रिम स्तन राख्न सकिन्छ ?
महिलाहरूमा देखिने विभिन्न क्यान्सरहरू मध्ये स्तन क्यान्सर दोस्रो स्थानमा पर्दछ । स्तनको कोशिकाहरूमा हुने अनियन्त्रित विकास नै स्तन क्यान्सर हो । कोशिकाहरूमा हुने लगातार वृद्धिहरू एकत्रित भएर गाँठोको रूप...
डा. बानीरा कार्की कन्सल्टेन्ट ब्रेस्ट अन्कोप्लास्टिक सर्जन
पायल्स, फिसर, फिस्टुला
लेजरबाट पायल्सको उपचार कसरी हुन्छ ?
पायल्सको उपचार शल्यक्रिया, आयुर्वेदिक र प्राकृतिक लगायत विभिन्न विधिबाट गरिन्छ । तर यसको उपचारमा अहिले नयाँ विधि पनि थपिएको त, लेजर प्रविधि । यो प्रविधि कस्तो अवस्थामा प्रयोग हुन्छ,...
डा. प्रभाकर शाह जनरल तथा ल्याप्रोस्कोपिक सर्जन
बालरोग
नवजात शिशुले आमाको दूध खान नसकेमा के गर्ने ?
सबैलाई थाहा छ, आमाको दूध नवजात शिशुका लागि अमृत समान हो । शिशु जन्मनासाथ प्रकृतिमा भएका रोगहरू तथा गर्भको भन्दा फरक वातावरणमा समायोजन हुने शक्ति पनि आमाकै दूधमा हुन्छ...
ग्यास्ट्रो (पेट तथा कलेजो रोग)
जाडो याममा कब्जियतको समस्या बढ्छ ?
तपाईं, हामीले अनुभव गरेकै कुरा हो, चिसो याममा खानेकुरा बढी रुच्छ । जबकि यसबेला हामीलाई पानी पिउन भने त्यती जाँगर चल्दैन । हाम्रो शरीर रचनामा ७० देखि ८० प्रतिशत...
डा. अजित खनाल कन्सल्टेन्ट ग्यास्ट्रोइन्ट्रोलोजिस्ट
निःसन्तान तथा बाँझोपन
उमेर बढ्दै गएपछि आईभीएफबाट बच्चा जन्माउन कति गाह्रो हुन्छ ?
‘यो चमत्कार नै हो ।’ युगान्डाको राजधानी कम्पालामा २९ नोभेम्बरमा आइभिएफ प्रविधिबाट ७० बर्षीय सफिना नामुकवायाको मुखबाट निस्केको पहिलो वाक्य यहीँ थियो । उनले जुम्ल्यहा बच्चा जन्माएकी थिइन् ।...
मुख तथा दन्त स्वास्थ्य
कृत्रिम दाँत राख्न कति लाग्छ खर्च ?
दाँत खिइने, किराले खाने, टुक्रिने, मक्किने जस्ता समस्या हुन्छ । यही कारण कतिपयको दाँत नै उखेल्नुपर्ने हुनसक्छ । वा कतिपयको दाँत टुटेको, उखेलिएको हुनसक्छ । यस्तो अवस्थामा एउटा विकल्प...
डा. खुश्बु गोयल दाँत प्रत्यारोपण तथा गिजारोग विशेषज्ञ
आयुर्वेद
आयुर्वेदिक औषधि आँखा चिम्लेर खान मिल्छ ?
सदियौंदेखि प्राकृतिक औषधि र जडीबुटीबाट विभिन्न रोगहरूको उपचार हुँदै आएको छ । कतिपयले यसलाई परम्परागत चिकित्साको दृष्टिकोणबाट हेर्छन् भने कतिपयले विज्ञानसँग जोडेर । आयुर्वेदिक औषधि प्राकृतिक रुपमा जडिबुटीबाट तयार...
डा. निर्मल भुसाल वरिष्ठ आयुर्वेद पञ्चकर्म विशेषज्ञ
आयुर्वेद
धेरै सपना देख्नु स्वास्थ्यका लागि राम्रो होइन
आयुर्वेद अनुसार स्वस्थ जीवनको त्रय उपस्तम्भ मानिन्छ, निद्रा, आहार र ब्रम्हाचर्यलाई । यौन अनुशासन ब्रम्हाचर्य भन्नुको अर्थ यो होइन कि, जसले विवाह गर्दैन । जसले सन्तान जन्माउँदैन । ब्रम्हाचर्य...
डा. हेमराज कोइराला वरिष्ठ योग तथा प्राकृतिक चिकित्सक एवं वरिष्ठ विशेषज्ञ रिजेनेरेटिव मेडिसिन
मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)
कस्तो अवस्थामा मात्र स्लिपिङ ट्याबलेट खान दिइन्छ ?
अनिद्रा एक रोग सरह हो । जबकि अहिले धेरैको निद्रा विथोलिएको छ । समयमा सुत्न वा निदाउन कठिन भइरहेको छ । यस्तो हुनुमा विविध कारण छ । तनाव, मनरोगदेखि...
डा. नवीन लेखक मनोचिकित्सक
ग्यास्ट्रो (पेट तथा कलेजो रोग)
पाचन प्रणाली बलियो बनाउन ध्यान दिनुपर्ने ६ कुरा
शरीरमा खाना राम्रोसँग नपचेमा विभिन्न स्वास्थ्य समस्या आउन सक्छन् । पेट खराब हुने, ग्यास भरिने, छातीमा जलन हुने, वाकवाकी लाग्ने, कब्जियत वा पखाला जस्ता समस्या पाचन प्रणालीमा खराबी आउँदा...
प्रा. डा. युवराज शर्मा वरिष्ठ ग्याट्रोइन्ट्रोलोजिस्ट तथा हेपाटोलोजिस्ट
आहार तथा पोषण
थकान र मुड स्वीङ हुन्छ ? अमिनो एसिड कमी भएको संकेत पनि हुन सक्छ
हाम्रो शरीरलाई स्वस्थ रहन, रोग र कुपोषणबाट बच्न विभिन्न प्रकारका पोषक तत्व चाहिन्छ । जुन पोषकतत्व हामी स्वस्थ र सन्तुलित खानाबाट प्राप्त गर्न सक्छौं । सन्तुलित आहार भनेको त्यो...
प्राथमिक उपचार
जतिसुकै गरिब भए पनि वर्षमा यी दुई स्वास्थ्य परीक्षण गराउनैपर्छ
प्राय: अस्पतालहरुले स्वास्थ्य परीक्षणको प्याकेज नै सार्वजनिक गरिरहेका हुन्छन् । यस्तो प्याकेजभित्र टाउकोदेखि खुट्टासम्मकै परीक्षण गराउने सेवा र शुल्क समावेश हुनसक्छ । त्यसो भए के हामीले शरीरका सम्पूर्ण अंगहरुको...
प्रा.डा. लोचन कार्की जनरल फिजिसियन
प्रसूति तथा स्त्रीरोग
गर्भावस्थाको पहिलो महिना के कस्तो स्वास्थ्य जाँच गर्ने ?
कुनैपनि महिलामा गर्भ रहेको कसरी थाहा हुन्छ ? सामान्यत यसबारे धेरैलाई हेक्का छ । खासगरी महिलाहरुमा हुनुपर्ने नियमित मासिक स्राव रोकिएमा गर्भ रहेको अनुमान गर्न सकिन्छ । तर, यो...
डा. बालकृष्ण साह प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
बालरोग
बच्चालाई निमोनियाबाट कसरी जोगाउने ?
विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ)का अनुसार विश्वभर पाँच वर्षमुनिका बच्चाको मृत्यु हुनुको प्रमुख कारणमध्ये निमोनिया एक हो । विश्वमा प्रत्येक ४५ सेकन्डमा कम्तीमा एक बच्चाले निमोनियाको कारणले ज्यान गुमाउने गरेको...
डा. उषा दाहाल बालरोग विशेषज्ञ
नेत्ररोग
आँखामा देखिने ‘जान्थेलाज्मा’ कति खतरनाक ?
अनुहारमा असामान्य रुपमा मासुको डल्लो, कोठी र मुसा देखिंदा त्यसले कुनै दु:ख नदिएसम्म खासै वास्ता गरिंदैन । तर बेवास्ता गरिने यस्ता समस्याले कालान्तरमा ठूलै समस्या निम्त्याउन सक्छ । हेर्दा...
डा. कमल खड्का वरिष्ठ नेत्ररोग विशेषज्ञ
प्रसूति तथा स्त्रीरोग
यसकारण हुन्छ गर्भावस्थामा बान्ता
काठमाडौं । गर्भावस्थाको अवधिमा महिलाको शरीरमा धेरै परिवर्तन आउँछन् । यो अवस्थामा गर्भवती महिलाले आफ्नो स्वास्थ्यमा ध्यान दिन र पूर्ण सावधानी अपनाउन जरुरी हुन्छ । खानपान र आरामका साथै...
डा. प्रियंका त्रिपाठी प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)
डर दिमागबाट हुने भए पनि छाती र मुटुमा किन महसुस हुन्छ ?
डर लाग्नु प्राकृतिक प्रक्रिया हो, मात्र कसैलाई धेरै लाग्छ त कसैलाई कम । डर मस्तिष्कबाट सुरु हुन्छ, तर महसुस छाती, पेट र मुटुमा किन हुन्छ भन्ने प्रश्न उब्जिन सक्छ...
डा. सुरेश विश्वकर्मा कन्सल्टेन्ट न्युरोसर्जन
मिर्गौला तथा मुत्र रोग
स्वास्थ्य बीमा बोर्ड र अस्पतालको लापरबाहीले मिर्गौला रोगीलाई सास्ती
काठमाडौं । दुई वर्षअघि मिर्गौला प्रत्यारोपण गरेकी झापाकी मनिषा राईले औषधि उपचारमा सहज होस् भनेर स्वास्थ्य बीमा गरेकी छिन् । तर औषधि लिन भने झापाबाट भक्तपुरस्थित शहीद धर्मभक्त राष्ट्रिय...
प्रसूति तथा स्त्रीरोग
गर्भावस्थामा मधुमेह भएमा के हुन्छ ?
गर्भावस्थामा प्यान्क्रियाज ग्रन्थीले इन्सुलिन हार्मोन राम्रोसँग उत्पादन गर्न नसकेको अवस्थामा हुन्छ मधुमेह हुने सम्भावना अधिक हुन्छ । रगतमा सुगरको मात्रा बढ्दा प्यान्क्रियाजले इन्सुलिन निर्माण कम गर्न पुग्छ । गर्भधारण...
डा. मीना प्रधान स्त्री तथा प्रसूतिरोग विशेषज्ञ
मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)
किन स्कुल जान मन गर्दैनन् बालबालिका ?
सधैं स्कुल गइरहेको बच्चा कहिलेकाहीं अचानक जान मान्दैनन् । स्कुल जान डराउने, रुने, कराउने, झगडा गर्ने गर्छन् । बालबालिकाको यस्तो जिद्दीको अगाडि अभिभावक पनि लाचार भएर उनीहरुको इच्छाअनुसार स्कुल...
डा. गुञ्जन धुजु बाल मनोचिकित्सक
मुटु रोग (उच्च रक्तचाप)
जाडोमा मुटुरोगको जोखिम किन बढ्छ ?
काठमाडौं । केही दिनयता जाडो बढेसँगै देशभर जनजीवन प्रभावित भएका खबरहरु आइरहेका छन् । जाडोमा तापक्रम घट्दा स्वास्थ्यसम्बन्धी विभिन्न समस्या आउँछन् । त्यसमा पनि जाडोमा मुटुमा निकै असर पर्छ...
डा. अभिषेक ठाकुर मुटुरोग विशेषज्ञ
प्राथमिक उपचार
लगातार एन्टीबायोटिक औषधि खाँदा ज्यानै जाने जोखिम
सामान्य ज्वरो, रुघाखोकी लाग्नासाथ बिना प्रेसक्रिप्सन फार्मेसीमा गएर एन्टीबायोटिक औषधि किनेर खाइहाल्ने आम बानी नै छ । एन्टीबायोटिक हरेक रोगको समाधान नै हो भन्ने हामी ठान्छौं । तर हेक्का...
डा. अमित गौली कन्सल्टेन्ट फिजिसियन, इन्टरनल मेडिसिन
क्यान्सर
किमोथेरापीले महिनावारी रोकिन सक्छ ?
किमोथेरापी गरिसकेपछि शरीरमा विभिन्न साइड-इफेक्ट देखिन सक्छ । जसमध्ये महिनावारी गडबडी हुनु वा रोकिनु पनि एक हो । क्यान्सरको उपचारमध्ये प्रचलित उपचार विधि हो किमोथेरापी । क्यान्सरको उपचारमा प्रयोग...
डा. रोशन प्रजापति मेडिकल अन्कोलोजिस्ट
दम एवं अस्थमा (श्वासप्रश्वास)
शरीरमा अक्सिजनको मात्रा कति हुनुपर्छ ?
काठमाडौं । अक्सिजन शरीरको लागि एकदमै आवश्यक तत्त्व हो । शरीरमा पर्याप्त मात्रामा अक्सिजनको मात्रा कायम हुनुपर्छ । किनभने शरीरमा अक्सिजनको मात्रा घट्दा सबैभन्दा बढी असर हाम्रो रोग प्रतिरोधात्मक...
डा. राजु पंगेनी छातीरोग तथा सघन उपचार विशेषज्ञ
क्यान्सर
कोलोरेक्टल क्यान्सरको कारण र उपचार
नेपालमा ठूलो आन्द्राको क्यान्सरका बिरामीको संख्या दिनानुदिन बढिरहेको छ । विकसित देशहरुमा ठूलो आन्द्राको क्यान्सरको समस्या सामान्य भइसकेको भए पनि नेपालमा यसबारे जनचेतनाको अभाव र समयमा निदान तथा उपचार...
डा. रामेश्वर भण्डारी कन्सल्टेन्ट कोलोरेक्टरल सर्जन
यौन तथा प्रजनन रोग
एचआईभीको उपचार गरे एड्सको अवस्थासम्म पुग्दैन
कुनैबेला एचआईभी यस्तो रोग थियो, जसबाट संक्रमण हुनेलाई समाजले तिरस्कार गर्ने भय हुन्थ्यो । अर्को यो रोग लागेपछि मरिन्छ भन्ने भय । जसले गर्दा रोगले भन्दा पनि शोकले ज्यान...
डा. लीना देवकोटा चिकित्सक
बालरोग
बदलिंदो मौसममा बच्चालाई भाइरल संक्रमणबाट कसरी बचाउने ?
मौसम परिवर्तनसँगै बालबालिका बिरामी हुने सम्भावना धेरै हुन्छ । बालबालिकाको रोगप्रतिरोधात्मक क्षमता वयस्कको तुलनामा कमजोर हुने हुनाले बदलिंदो मौसममा संक्रमण हुने जोखिम हुन्छ । त्यसैकारण बालबालिका बिरामी परिरहेका हुन्छन्...
डा. बाबुराम पाण्डे बालरोग विशेषज्ञ
स्नायु तथा नसा रोग
मेरुदण्डको उपचारमा ढिलाइ भए प्यारालाइसिस हुन सक्छ
मेरुदण्ड ३३वटा हाडिहरु मिलेर बनेको हुन्छ । जसले शरीरको पुरा संरचनालाइ सहयता दिन्छ । मेरुदण्ड हड्डीहरुको लामो स्तम्भ जसरी शरीरमा बसेको हुन्छ । जुन घाँटीदेखि तल्लो कम्मरसम्म फैलिएको छ...
डा. प्रकाश पौडेल कन्सल्टेन्ट न्युरोसर्जन
क्यान्सर
प्यान्क्रियाजको क्यान्सरका कारण र उपचार
प्यान्क्रियाज क्यान्सरलाई जटिल क्यान्सर मानिन्छ । प्यान्क्रियाज एक पाचन अंग हो, जसले पाचन रस र हार्मोन उत्पादन गर्छ । खाना पचाउन मद्दत गर्ने यो ग्रन्थीले पाचन इन्जाइमहरु निकाल्न र...
डा. पुण्यराम खर्बुजा सर्जिकल अन्कोलोजिस्ट
मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)
कुनै डरलाग्दो घटनाले पार्ने मानसिक आघातको के छ उपचार ?
कुनै दर्दनाक घटना घट्दा डर लाग्नु सामान्य हो । यसलाई एक्युट स्ट्रेस डिसअर्डर (तीव्र तनाव विकार) भनिन्छ । त्यसको असर केही क्षण, केही दिनसम्म रहन सक्छ, त्यो सामान्य नै...
डा. सुरज तिवारी मनोचिकित्सक
पेट तथा कलेजो रोग
कलेजो प्रत्यारोपणपछि ध्यान दिनुपर्ने कुरा
कलेजोले शरीरमा रहेको विषाक्त पदार्थलाई फिल्टर गर्ने काम गर्छ । साथै, यसले रगतमा चिनीको मात्रालाई सन्तुलनमा राख्ने काम पनि गर्छ । कलेजो एकदमै संवेदनशील अंग हो, जुन मदिरा तथा...
डा. वरुण श्रेष्ठ पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ
यौन तथा प्रजनन रोग
यस्ता हुन्छन् यौन प्रतिक्रियाका चार चक्र
दम्पतीको सम्बन्धलाई सुमधुर बनाउने र नजिक ल्याउने यौन क्रियाकलापलाई सोच्दा जति सहज लाग्छ, त्यति अभ्यासमा सहज छैन । यसलाई सही ढंगले बुझ्न नसक्दा दम्पतीले यौनसम्पर्कको पूर्ण आनन्द लिन सक्दैनन्...
डा. ऋत पौडेल मनोचिकित्सक तथा यौनविद्
पेट तथा कलेजो रोग
जाडोयाममा हाइपोथर्मियाको जोखिम
जाडोयाममा चिसोका कारण हुने समस्यामध्ये एक हो हाइपोथर्मिया । शरीरको तापक्रम घट्दै जाने समस्यालाई हाइपोथर्मिया भनिन्छ । जस्तै, मानिसको सामान्य तापक्रम ९८ दशमलj ४ डिग्री फरेनहाइड हुन्छ, त्यो तापक्रम...
डा. अवशेष भण्डारी जनरल फिजिसियन, पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ
मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)
इच्छाशक्ति कसरी बढाउने ?
एल्भिना सानै उमेरदेखि टेनिस खेल्थिन् । लगातार राम्रो टेनिस खेल्दै, उनले राज्य स्तरमा धेरै प्रतियोगिता जितेकी छिन् । राष्ट्रिय स्तरमा पनि उनको र्याङ्किङ राम्रो आयो, तर थाहा छैन एक्कासि...
छाला तथा सौन्दर्य रोग
जाडोमा छालामा हुने समस्या र बच्ने उपाय
जाडोयाममा छाला सुख्खा हुन्छ । घाम तापेर, कोठामा हिटर बालेर शरीरलाई न्यानो बनाउने गरिन्छ । जसकारण छाला अझ बढी सुख्खा हुन पुग्छ । चिसो मौसममा बाहिरी वातावरण पनि सुख्खा...
डा. मोहन भुसाल छाला, यौन तथा सौन्दर्य विशेषज्ञ
मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)
नकारात्मक भावनाबाट बच्ने ५ उपाय
मानिसको मनमा विभिन्न भावना आइरहेको हुन्छ, तीमध्ये केही नकारात्मक भावना पनि हुन्छन् । त्यस्तो भावना आउँदा एक किसिमको असहजता र तनाव पनि हुन्छ । जब यस्ता भावनाहरू आउँछन् हामी...
आहार तथा पोषण
आईसीयूका बिरामीलाई पोषणको कमी त भइरहेको छैन ?
काठमाडौं । धरानका ३० वर्षीय निरज कार्की एक्कासि बेहोस भएर ढले । उनलाई इमरजेन्सीमा अस्पताल पुर्याइयो । अस्पताल पुगेपछि पत्ता लाग्यो उनलाई स्ट्रोक भएको रहेछ । तत्काल शल्यक्रिया गर्नुपर्ने...
बालरोग
बालबालिकामा रोगप्रतिरोधात्मक क्षमता कसरी बढाउने ?
बालबालिका त्यसै पनि वयस्कको तुलनामा अलि बढी बिरामी परिरहन्छन् । जाडोयाममा त झन् बालबालिकाहरु कुनै न कुनै कारण बिरामी भइरहेका हुन्छन् । बिरामी भइरहनुमा इम्युनिटी पावर अर्थात् रोगप्रतिरोधात्मक क्षमता...
वाथ रोग (युरिक एसिड)
युरिक एसिडमा के खाने, के नखाने ?
चिसो बढेसँगै विभिन्न रोगको समस्या देखा पर्छ । त्यसमा एक हो युरिक एसिड बढ्नु । युरिक एसिड बढ्दा हाडजोर्नी सुन्निने, दुख्ने र झमझम गर्ने समस्या हुन्छ । जाडोयाममा धेरै...
आहार तथा पोषण
बदामले फाइदा मात्रै होइन बेफाइदा पनि गर्छ
बदाममा धेरै पोषक तत्व पाइन्छ । प्रोटिनको राम्रो स्रोत बदाम स्वास्थ्यका लागि निकै उपयोगी छ । तर खाने विधि जानिएन भने यसले फाइदाको सट्टा बेफाइदा पनि पुर्याउन सक्छ ।...
डा. राजु अधिकारी आहारविद् एवं जीवनशैली तथा योग प्रशिक्षक
बालरोग
बालबालिकामा एन्टीबायोटिकको प्रयोग कम गर्न जरुरी
काठमाडौं । चिकित्सकको परामर्शबिना वा स्वास्थ्य जाँच नगरी सोझै औषधि पसलमा गएर औषधि माग्ने र खाने चलन नेपालमा व्यापक छ । सिटामोलदेखि एन्टीबायोटिकसम्मको प्रयोग बिना कुनै संकोच धेरैले गरिरहेका...
छाला तथा सौन्दर्य रोग
छालारोगले निम्त्याउँछ मानसिक समस्या
शरीरमा लाग्ने कैयौं रोग जस्तै छाला रोगमा पनि स्नायु र मस्तिष्कबीच अन्तरसम्बन्ध हुन्छ । किनभने मानसिक समस्याले विभिन्न प्रकारका छाला रोग निम्त्याउन सक्छ भने कतिपयलाई यिनै छालारोग दीर्घकालीनसम्म भइराख्नाले...
डा. प्रज्ज्वल पुडासैनी छाला, यौन तथा कपाल प्रत्यारोपण विशेषज्ञ
प्रसूति तथा स्त्रीरोग
रजोनिवृत्तिबारे केही भ्रम र सत्य
सरदर आयु बढेसँगै महिनावारी रोकिएका (रजोनिवृत्ति) महिलाको संख्या पनि विश्वभर बढिरहेको छ । सन् २०२१ मा ५० वर्ष वा त्यसमाथिका महिलाको जनसंख्या विश्वभरका कुल महिला र बालिकाको २६ प्रतिशत...
दम एवं अस्थमा (श्वासप्रश्वास)
युवापुस्तामा फेसन नै बन्दैछ ई-सिगरेट, जोखिममा स्वास्थ्य
काठमाडौं । बेलायतमा बस्ने १२ वर्षीया सारा ग्रिफिनलाई गत सेप्टेम्बरमा दमले सतायो । केही दिनदेखि अस्पतालको कोमामा रहेकी साराहको अवस्था अहिले सुधार भइरहेको छ । तर भेप सेवन गर्ने...
संक्रामक रोग (फ्लु, कोरोना भाइरस)
मंसिर लागिसक्दा पनि किन घटेन डेंगुको जोखिम ?
काठमाडौं । मंसिर सुरु हुँदा पनि डेंगुको जोखिम कम भएको छैन । अघिल्ला वर्षको अवस्था हेर्ने हो भने डेंगु सामान्यतया जेठदेखि भदौसम्म तीव्र रूपमा फैलिएर असोज महिना लागेपछि बिस्तारै...
प्रसूति तथा स्त्रीरोग
कस्तो अवस्थामा गर्न सकिन्छ गर्भपतन ?
काठमाडौं । हुन त गर्भपतन गर्नु स्वास्थ्यको हिसाबले पनि राम्रो मानिंदैन । अझ सामाजिक रुपमा त यसलाई राम्रो मान्ने गरेको पाइँदैन । तर कतिपय अवस्थामा पर्याप्त सावधानी अपनाउँदा अपनाउँदै...
मुटु रोग (उच्च रक्तचाप)
जाडोयाममा स्ट्रोकको जोखिम किन बढी हुन्छ ?
जाडो महिनामा मस्तिष्कघात (स्ट्रोक)का बिरामीको संख्या बढ्छ । जापानमा गरिएको जनरल अफ न्युरोलोजी रिसर्च अनुसार गर्मीयामको तुलनामा जाडोमा तीन गुणा बढी स्ट्रोकको जोखिम हुन्छ । स्ट्रोक दुई कारणले हुन्छ,...
डा. राजीव शाह ब्रेन तथा स्पाइनल सर्जन
आहार तथा पोषण
कुभिण्डोको जुस पिउँदाका फाइदा के छन् ?
कुभिण्डो गर्मीको मौसमी तरकारी हो । यसको तरकारी मात्र होइन, मिठाई पनि बनाएर खाने चलन छ । कुभिण्डोको तरकारी खाने चलन त लामो समयदेखि नै छ । तर पछिल्लो...
मधुमेह तथा थाइराइड रोग
तरिका जाने मधुमेह नियन्त्रण गर्न गाह्रो छैन
मधुमेहलाई ‘खानदानी रोग’ भनिन्छ । किनकि विलासी र आरामदायी जीवन बिताउनेहरु बढी यस रोगको सिकार हुने गर्छन् । मिठो मसिनो खाने, आरामपूर्वक बस्ने, निष्क्रिय रहनेहरुलाई मधुमेहको जोखिम उच्च हुन्छ...
वाथ रोग (युरिक एसिड)
औंला पड्काउने बानीले निम्त्याउन सक्छ हाडजोर्नीको समस्या
अल्छी लाग्दा औंला, घाँटी पड्काउने धेरैको बानी हुन्छ । कम्प्युटरमा काम गर्दा वा केही सोच्दा बारम्बार आफ्नो औंला पड्काउने धेरैले गरिरहेका हुन्छन् । यसले आलस्य र थकानबाट छुटकारा दिने...
आहार तथा पोषण
रातो मासुभन्दा सेतो मासु खानु किन राम्रो ?
सामान्यतया रातो मासुभन्दा सेतो मासु तुलनात्मक रुपमा स्वास्थ्यवर्द्धक मानिन्छ । चिकित्सक तथा पोषणविद्ले सेतो मासु नै खान सुझाइरहेका हुन्छन् । मासु प्रोटिनको मुख्य स्रोत पनि हो । किन रातो...
मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)
पटका पड्काएर रमाउनेहरू परपीडक मनोविज्ञानले ग्रस्त
पटका पड्काएर कोही किन रमाउँछन् ? यसको दुईवटा पाटो छ । एउटा उसको पारिवारिक संस्कार, दोस्रो उसको परपीडक मनोवृत्ति । तिहार आफैमा यस्तो चाड हो, जसमा पशुपक्षी र...
मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)
भूकम्प पीडितलाई राहतसँगै जरुरी छ मनोपरामर्श पनि
प्राकृतिक प्रकोप कति खेर आउँछ पत्तो हुँदैन । आएपछि कति धनजनको क्षति हुन्छ, त्यो पनि अनुमान गर्न सकिंदैन । प्राकृतिक विपत्तिमध्ये भूकम्पल् ल्याउन क्षति अझ भयानक हुन्छ । २०७२...
डा. विजय ज्ञवाली साइको थेरापिस्ट तथा अकुपञ्चरिस्ट
आहार तथा पोषण
चिनी नखाँदैमा केही हुन्छ र ?
बिहानको चियादेखि मिठाईसम्म । चिनीले हाम्रो खानामा मात्रै होइन, जीवनमा पनि मिठास थप्छ । यो चिनीबिना हामीले मिठाई, चकलेट, केक वा सफ्ट ड्रिंक्स जस्ता खानेकुरा खान पाउने थिएनौं ।...
आहार तथा पोषण
दाल, भात, तरकारीमा कुन पोषक तत्व पाइन्छ ?
शरीरका लागि खानाको आवश्यकता भनेको गाडी चल्नका लागि इन्जिन जस्तै हो । खानाले नै शरीरलाई बनाउँछ । शरीरलाई तन्दुरुस्त राख्न, चलायमान राख्न, ऊर्जावान बनाउन र समग्र शरीरलाई स्वस्थ बनाउन...
आहार तथा पोषण
काँचो फलफूल र तरकारी स्वास्थ्यका फाइदाजनक
सबैभन्दा पौष्टिक खाना कुन हो ? काँचो कि पकाएको ? सायदै कसैसँग होला यस प्रश्नको तत्काल जवाफ छ । किनकि दुवै प्रकारका खानेकुराको आ–आफ्नै विशेषता छन् । तर हाम्रो...
अनुश्री आचार्य पोषणविद्
इन्डोक्राइन (हर्मोन रोग)
मेलाटोनिन हार्मोन घटबढ भएमा के समस्या हुन्छ ?
मेलाटोनिन पाइनल ग्रन्थिले उत्पादन गर्ने एक हार्मोन हो । यसको मुख्य काम निद्रा व्यवस्थापन गर्नु हो । मेलाटोनिन हार्मोन घटबढ भएमा निद्रामा गडबडी हुन्छ । शरीरमा मेलाटोनिन हार्मोनको उत्पादन...
डा. अमित झा बालबालिका तथा किशोरकिशोरी मनोचिकित्सक
क्यान्सर
किन कम उमेरमै स्तन क्यान्सरको सिकार हुँदैछन् महिला ?
भारत हरियाणाको गुडगाउँकी २७ वर्षीया प्रियंकाले एक दिन अचानक दायाँ स्तनमा गाँठो आएको महसुस गरिन्, जुन छुँदा साह्रो थियो । उनले यो कुरा आफ्नो साथीलाई बताइन् । महिनावारी हुनुअघि...
स्नायु तथा नसा रोग
पार्किन्सन किन हुन्छ, के छ उपचार ?
आजभोलि पार्किन्सनको समस्याबाट पीडित हुने संख्या बढ्दो छ । यो न्युरो डिजेनेरेटेज डिसअर्डर अर्थात् मस्तिष्कको नसा खुइलिंदै जाने रोग हो । स्नायु प्रणालीसँग सम्बन्धित यो रोग नसर्ने रोगमा पर्छ...
डा. घनश्याम खरेल न्युरोलोजिस्ट
प्रसूति तथा स्त्रीरोग
महिनावारी पर सार्ने औषधि खान चिकित्सकले सुझाउँदैनन्
तिहार मुखैमा छ । तिहार मान्छेलाई मात्रै होइन, पशुपन्छीलाई पनि पुजिने पर्व हो । दाजुभाइ र दिदीबहिनीबीचको आत्मीयताको पर्वका बेला महिलालाई एउटा छुट्टै तनावले पनि सताउन सक्छ, त्यो हो...
डा. कुमकुम झा स्त्री तथा प्रसूतिरोग विशेषज्ञ
प्राथमिक उपचार
उपचारमा आउने जटिलता र चिकित्सकीय त्रुटि
मानिसहरुले हजारौं वर्षदेखि मानव शरीरको जटिलताको गुत्थी सुल्झाउने प्रयत्न गर्दै आएका छन् । तर छाला र मांशपेशीभित्र लुकेको मानव शरीरको रहस्य अझै चिकित्सा विज्ञानका लागि चुनौती नै रहेको छ...
डा. विनोद बिजुक्छे अर्थोपेडिक तथा स्पाइन सर्जन
Login
+कृपया ध्यान दिनुहोस्:
- अब तपाइले कमेन्ट गर्नका लागि अनिवार्य रजिस्ट्रेसन गर्नुपर्ने छ ।
- आफ्नो इमेल वा गुगल, फेसबुक र ट्वीटरमार्फत् पनि सजिलै लगइन गर्न सकिने छ ।
- यदि वास्तविक नामबाट कमेन्ट गर्न चाहनुहुन्न भने डिस्प्ले नेममा सुविधाअनुसारको निकनेम र प्रोफाइल फोटो परिवर्तन गर्नुहोस् अनि ढुक्कले कमेन्ट गर्नहोस्, तपाइको वास्तविक पहिचान गोप्य राखिने छ ।
- रजिस्ट्रेसनसँगै बन्ने प्रोफाइमा तपाइले गरेका कमेन्ट, रिप्लाई, लाइक/डिसलाइकको एकमुष्ठ बिबरण हेर्नुहोस् ।