आहार तथा पोषण

मासु पच्न समय लाग्छ, सत्य कि भ्रम ?

हामीले विभिन्न व्यक्तिबाट धेरै पटक सुनिरहेका हुन्छौँ नि, ‘मान्छे मासु खाने जाति नै होइन, मासु खाने खालका दाँत र पचाउन सक्ने क्षमता मान्छेसँग छँदैछैन । जसले जे तर्क गरेपनि...

शरीरलाई नभइ नहुने पोषक तत्त्व, कुन खानामा के पाइन्छ ?

जन्मअघि आमाको गर्भबाट पाइने पोषण हाम्रो शरीर बनाउने प्रारम्भिक जग हो । जन्मपछिको आहार चयनले हाम्रो स्वास्थ्य, ऊर्जास्तर, रोगप्रतिरोधी क्षमता, मानसिक स्थिति र दीर्घकालीन जीवनशैली निर्धारण गर्छ । खानालाई...

मोदनाथ पौडेल पोषणविद्

यी हुन् संसारका सबैभन्दा स्वस्थ्यकर पाँच खाना, के छ महत्व ?

खानपिन जति स्वास्थ हुन्छ त्यति नै स्वास्थ्य राम्रो हुन्छ । जब स्वास्थ्य राम्रो हुन्छ, जीवन सहज र ऊर्जावान हुन्छ । त्यसैले स्वस्थ खाना खानु निकै जरुरी छ । स्वस्थ...

भोक लागेपछि खानु उचित कि भोक लाग्नुअघि ?

पाचन प्रणाली मानव शरीरको एक जटिल र महत्त्वपूर्ण प्रणाली हो, जसले खानालाई ऊर्जामा परिणत गर्ने, पोषक तत्त्वहरू अवशोषित गर्ने काम गर्छ । साथै बाँकी रहेको विकारयुक्त पदार्थ बाहिर निकाल्ने...

औषधीय गुणले भरिपूर्ण दालचिनी, धेरै खानु हानिकारक

दालचिनी हाम्रो भान्सामा सहजै उपलब्ध हुने मसला हो । मासु वा तरकारीको स्वाद बढाउन होस् वा चियाको, दालचिनी सबैमा उपयोगी हुन्छ । यसको आफ्नै मिठो स्वाद हुन्छ । साथसाथै...

खाली पेटमा खान नहुने ६ खानेकुरा, के हुन्छ असर ?

स्वस्थवर्द्धक खानेकुरा पनि उचित मात्रा वा उचित समयमा खाइएन भने त्यसले फाइदा गर्नुको सट्टा हानि पुर्‍याउन सक्छ । त्यसैले कुन खानेकुरा कहिले र कसरी खाने भन्नेबारे जान्नु निकै जरुरी...

डा. अमृत भण्डारी आयुर्वेदिक चिकित्सक

महिलाले खानैपर्छ यी पौष्टिक तत्त्व

महिलाको जैविक संरचना पुरुषको तुलनामा फरक हुने भएकाले स्वस्थ रहनका लागि उनीहरूलाई फरक पोषकतत्त्वको आवश्यकता पर्छ। उमेरका विभिन्न चरणमा उनीहरूको शरीरमा हर्मोनल परिवर्तन हुन्छन्, जसले स्वास्थ्यमा प्रत्यक्ष असर गर्छ...

प्रवीण भट्टराई पोषणविद्

हामीले खाना पकाउँदा प्रयोग गर्ने तेलले स्वास्थ्यमा कस्तो असर गर्छ ?

हाम्रो खानामा तेल नभई हुन्न । तरकारी पकाउने वा दाल झान्नेदेखि लिएर विभिन्न परिकार बनाउन तेलको प्रयोग हुन्छ । त्यसमाथि तारेको, भुटेको खानेकुरा भनेपछि हामीमध्ये धेरै जना हुरुक्कै हुन्छौँ...

आयुष अधिकारी पोषणविद्

राति अबेर खाँदा मोटोपन बढ्छ, के यो सत्य हो ?

राति अबेर खाना खानु हुँदैन । यसले स्वास्थ्यमा असर पार्छ । राति खाने बानीले मोटोपन बढ्छ । खानेकुरा सकेसम्म साँझमै खाएको राम्रो । यस्ता भनाइ धेरैले सुनेको हुनुपर्छ ।...

कामना आचार्य पोषणविद्

के हो संसारको सबैभन्दा स्वास्थ्यवर्द्धक खानेकुरा ?

भर्खर नुहाएको व्यक्तिको कपाल र खाएको व्यक्तिको गाला फरक देखिन्छ । बुढापाकाहरू यसै भन्छन्। सुन्दा यो भनाइ सामान्य लाग्छ । तर, यसको अर्थ गहन छ। जस्तो तपाइको खानपान हुन्छ,...

तौल घटाउन कम खानुको सट्टा खानामा क्यालोरी घटाउनुपर्छ

सामाजिक सञ्जाल र इन्टरनेटमा तौल घटाउने तरिकाबारे हजारौँ सुझाव, सल्लाह भेटिन्छन्, तर यीमध्ये प्रत्येक विधि सबैका लागि सही नहुन सक्छ

आयुष अधिकारी पोषणविद्

थोरै-थोरै कि एकैपटक धेरै, खाना खाने कुन तरिका राम्रो ?

स्वस्थ र तन्दुरुस्त रहन खाना खानु जरुरी हुन्छ । यसले शरीरलाई ऊर्जा र काम गर्ने शक्ति दिन्छ । आजको व्यस्त जीवनमा मानिससँग बसेर राम्रोसँग खाना खाने समय पनि हुँदैन...

अनुश्री आचार्य पोषणविद्

जाडोमा हृदयघातको जोखिम कम गराउने ८ खानेकुरा

जाडोयाममा मुटुको विशेष ख्याल राख्नुपर्छ । चिसो मौसममा रक्तनलीहरू खुम्चिन थाल्छन्, जसकारण रक्तसञ्चार कम हुन्छ । रक्तचाप बढेसँगै हृदयघातको जोखिम पनि बढ्छ । साथै मानिसहरू जसको जीवनशैली पहिले नै...

आयुष अधिकारी पोषणविद्

कस्तो हुनुपर्छ स्कुलको क्यान्टिन ?

शिक्षकहरू भन्छन्‌– ‘स्वस्थ, ताजा, पोषिलो र मौसमी खानेकुरा खानुपर्छ ।’ आमाबुवा भन्छन्‌– ‘आफ्नै घरको भान्सामा पाकेको खानेकुरा खानुपर्छ ।’ तर, विद्यार्थीलाई द्विविधा छ– एक त आफ्नै भान्सामा पाकेको खानेकुरा...

शरीरको प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउन के गर्ने ?

शरीरका विभिन्न अंगहरूको फरक-फरक जिम्मेवारी हुन्छ । शरीरलाई सुचारु रुपमा चलायमान राख्न मात्र हैन, यी अंगहरूमा कुनै समस्या आएमा त्यसलाई समाधान गर्न पनि शरीरमा केही तत्वले काम गर्छन् ।...

बबिता अधिकारी पोषणविद्

भेगन डाइट : स्वास्थ्यका लागि कति लाभदायक ?

वनस्पति-आधारित आहार जसलाई ‘भेगन डाइट’ पनि भनिन्छ । केही वर्षयता यसको लोकप्रियता बढ्दै गएको छ । विश्वभर भिगन डाइट अपनाउनेहरू बढ्दै गएका छन् । के हो भेगन डाइट ?...

आयुष अधिकारी पोषणविद्

चियासँग सम्बन्धित ७ भ्रम र तथ्य

प्राय: नेपालीको दिनको सुरुवात चियाबाट हुन्छ । दूध चिया, कालो चिया, ग्रिन टी र अन्य धेरै प्रकारका चिया पिउने चलन छ । लामो समयदेखि चिया पिउनु फाइदाजनक हो वा...

मिर्गौलाको समस्या भएकालाई कस्तो डाइट चार्ट ?

मिर्गौला उपचारमा स्वस्थ आहारको पनि महत्त्वपूर्ण भूमिका हुन्छ । स्वस्थ आहारले मिर्गौलालाई थप क्षतिबाट जोगाउन मद्दत गर्नुका साथै उच्च रक्तचाप र मधुमेह जस्ता सम्बन्धित समस्यालाई पनि नियन्त्रण गर्न मद्दत...

सुजा मोक्तान पोषणविद्

खाना र मुडबीच कस्तो सम्बन्ध हुन्छ ?

खाना शरीरका लागि मात्र हैन, दिमागका लागि पनि उत्तिकै महत्वपूर्ण हुन्छ । खानाले मुडमा पनि प्रभाव पार्छ । मस्तिष्कको संरचना र कार्यका लागि आहार र पोषक तत्त्व महत्वपूर्ण हुन्छ...

आयुष अधिकारी पोषणविद्

स्वस्थ भनिएका यी खानेकुरा कति स्वस्थ ?

हिजोआज मानिसहरू तन्दुरुस्त र स्वस्थ रहन स्वस्थकर खानाको खोजीमा हुन्छन् । तर बजारमा केही यस्ता खानेकुरा पनि उपलब्ध छन्, जसलाई हामी स्वस्थ मान्छौं तर वास्तवमा त्यो हाम्रो शरीरका लागि...

इनर्जी ड्रिङ्कले स्वास्थ्यमा पुर्‍याउन सक्छ हानि

इनर्जी ड्रिङ्कलाई सामान्यतया ऊर्जा प्रदान गर्ने पेय पदार्थको रूपमा बुझिन्छ । त्यसैले थकान मेट्न र शरीरमा शक्ति बढाउन धेरैले यसलाई सेवन गर्छन् । विशेषगरी युवावर्गमा यसको लोकप्रियता बढी छ...

प्रवीण भट्टराई पोषणविद्

भिटामिन सीको मात्रा धेरै भए के हुन्छ ?

भिटामिन सी शरीरका लागि सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण पोषक तत्त्वमध्ये एक हो । यसलाई ‘एस्कोर्बिक एसिड’ पनि भनिन्छ । यो पानीमा घुलनशील भिटामिन हो, जुन कागती, सुन्तला, गोलभेंडा, अमला, भुईंकटहर र...

आयुष अधिकारी पोषणविद्

पाचनशक्ति बलियो बनाउने ५ फाइबरयुक्त खानेकुरा

फाइबरयुक्त आहारले पाचन प्रणालीलाई सुधार्न, तौल नियन्त्रण गर्न र समग्र स्वास्थ्यलाई बढावा दिन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । फाइबरयुक्त खानेकुरा खाँदा पाचन प्रक्रियामा मात्र सुधार हुँदैन, यसले स्वास्थ्यका धेरै पक्षलाई...

आयुष अधिकारी पोषणविद्

शरीरलाई किन महत्वपूर्ण छ पोटासियम र म्याग्नेसियम ?

धेरैलाई भिटामिन र क्याल्सियमको बारेमा केही थाहा हुन्छ । पोटासियम र म्याग्नेसियम पनि हाम्रो स्वास्थ्यका लागि धेरै महत्त्वपूर्ण छन् भन्नेमा भने धेरै व्यक्ति अनभिज्ञ हुन्छन् । पोटासियम पोटासियम एक...

तिहारमा दिइने भाइमसलाका के छन् फाइदा ?

तिहारमा दिदीबहिनी भाइमसला किन्न र तयार पार्न व्यस्त छन् । यो तयारी विशेषगरी भाइटीकाको दिनका लागि हो । सो दिन आफ्नो दाजुभाइलाई टीका लगाएपछि दिदीबहिनीले बाह्र मसलाको मिश्रण दिन्छन्...

बबिता अधिकारी पोषणविद्

‘स्वस्थ खाने प्लेट’ : स्वास्थ्यका लागि एक प्रभावकारी अवधारणा

स्वस्थ आहार स्वस्थ जीवनशैलीको प्रमुख हिस्सा हो । अमेरिकाको हार्वर्ड विश्वविद्यालयको पोषण विशेषज्ञहरूले ‘स्वस्थ खाने प्लेट’ अवधारणा विकास गरेका छन्, जसले विभिन्न खाद्य समूहहरुको सन्तुलित सेवनका लागि मार्गदर्शन गर्छ...

बजारमा खानेकुरा किन्दा के-के हेर्ने ?

बजारमा सामान किन्दा के हेरिन्छ ? प्राय: सबैले सामान बाहिर राखिएको मिति र तोकिएको शुल्क हेर्छन् । तर यी दुई मात्र हेरेर पुग्दैन । यदि च्याउसरी फैलिएका अखाद्य वस्तु...

बबिता अधिकारी पोषणविद्

माटोमुनि फल्ने यी खानेकुरा, जसले शरीरलाई दिन्छन् भरपुर पोषण

प्रकृतिले खाद्य सामग्रीलाई पनि माटोमुनि लुकाएर सुरक्षित स्थान दिएको छ । यसो हुनुको कारण यी विशेष तरकारीको पौष्टिकता, स्वास्थ्य लाभ र औषधीय गुण हुन् । अदुवा, चुकन्दर, प्याज र...

डा. पुनेश्वर केशरी आयुर्वेदिक चिकित्सक

प्याकेटबन्द फ्रुट जुसको नालीबेली, यो वास्तवमै पिउनयोग्य छ ?

‘फ्रुट जुस खाँदा रोगप्रतिरोधात्मक क्षमता बढ्छ ।’ ‘फ्रुट जुसमा पर्याप्त भिटामिन र मिनरल्स पाइन्छ ।’ ‘फ्रुट जुस पिउँदा बच्चाले सम्पूर्ण पोषक तत्व प्राप्त गर्छन् ।’ ताजा फलफूलको जुस होइन...

८ प्रि-बायोटिक खाना जसले पेट स्वास्थ्य सुधारमा मद्दत गर्छ

मानिसको शरीरमा असल र खराब गरी दुई किसिमका जीवाणु हुन्छन् । असल जीवाणुहरु आन्द्राका लागि लाभदायक हुन्छन् र खराब जीवाणुसँग लड्न मद्दत गर्छ । असल जीवाणुमा प्रो–बायोटिक, प्रि–बायोटिक आदि...

उच्च रक्तचाप भएका लागि ‘डाइट चार्ट’ : कस्तो खानपान गर्ने ?

उच्च रक्तचाप किन हुन्छ ? यसका केही कारण छन् । त्यसमध्ये एउटा प्रमुख कारण हो, खानपान । कति यस्ता खानेकुरा छन्, जसले रक्तचाप बढाउँछ । जस्तो चुरोट, रक्सी, जंकफुड,...

खानेकुरामा मिठास भर्ने ‘कर्न सिरप’ कति स्वस्थकर ?

केही दशक यता कर्न स्टार्च सिरप खानेकुराहरुमा व्यापक रूपमा प्रयोग भएको पाइन्छ । व्यापक प्रयोग हुनुको कारण भनेको सिरपले परिकारलाई हेर्दा आकर्षक र खाँदा जिब्रो लोभ्याउने स्वादिलो बनाइदिन्छ ।...

बबिता अधिकारी पोषणविद्

शरीरलाई नभई हुन्न नुन, तर कति ?

नुनले स्वाद मात्र होइन, शरीरलाई स्वस्थ राख्न पनि महत्वपुर्ण छ । नुनमा सोडियम हुन्छ । यसले शरीरमा पानीको मात्रा सन्तुलित राख्छ । साथै यसले कोषिकाहरुमा पोषक तत्व अवशेषित गर्न...

दशैंको खानपान : मधुमेहका बिरामीले के कुरामा ध्यान दिने ?

दशैंको स्वादिलो खानेकुराले दशैंलाई रमाइलो बनाउँछ, तर खानपानमा ध्यान नदिंदा चाडपर्वमा दीर्घरोगीलाई थप समस्या हुनसक्छ । अझ मधुमेहको समस्या त झन् खानपानसँग सम्बन्धित हुन्छ । त्यसैले मधुमेहको समस्या भएकाहरूले...

मासु र मदिरा एकसाथ खाँदा घाँटीमा हड्डी अड्किने जोखिम (भिडियो)

दशैंका बेला अस्पतालका नाक कान घाँटीरोग विभाग बिरामीको भीडभाड निकै हुन्छ । यसो हुनुको मुख्य कारण दशैंमा मासु धेरै खाइने भएकाले घाँटीमा हड्डी अड्किने समस्या बढ्छ । जसकारण अस्पताल...

डा. ओमप्रकाश यादव नाक, कान तथा घाँटीका सिनियर शल्यचिकित्सक

दशैंमा ताजा मासु कसरी जाँच्ने ?

नेपालका धेरै मासु पसल वैज्ञानिक तवरले निर्माण र सञ्चालन भएका छैनन् । त्यहाँ हुने लापरवाहीको कारण उपभोक्तामा ब्याक्टेरियल संक्रमण हुने, जुकाका लार्भाहरू शरीरमा प्रवेश गर्ने तथा विभिन्न खालका रोग...

क्वारेन्टिनकै अगाडिबाट यातनापूर्वक पशु ढुवानी

मासुका लागि हरेक दिनजसो अत्याधिक मात्रामा पशुप्राणी भित्र्याइने गरिन्छ । खासगरी राँगाभैंसी, खसीबाख्रा बोकेका गाडीको त्यहाँ लस्कर लाग्छ । हामीले स्वाद मानी–मानी खाने मासुको स्रोत हुन् यी । तर यी...

निरोगी खसी-बोका कसरी छान्ने ?

नेपालीको राष्ट्रिय पर्व बडादशैं जहाँ बलि प्रथाले ओतप्रोत पर्वको रुपले पनि जानिन्छ । त्यति मात्रै नभएर मान्यजनहरुको हातबाट टीका र आशीर्वाद थाप्ने र मीठो-मसिनो खाने पर्वका रूपमा यसको चिनारी...

दशैंका परिकार खाँदा स्वास्थ्यको ख्याल कसरी राख्‍ने ?

दशैं भन्नेबित्तिकै विभिन्न प्रकारका परम्परागत खाना झल्को आउँछ मासुका परिकार, सेलरोटी र लड्डु जस्ता मिठाईहरू घरघरमा पाक्छन् । मिष्ठान्न भोजन दशैंको नौ दिनै पाकेका हुन्छन् । घरमा होस् वा...

चाडपर्वमा मोटोपन बढ्छ, कसरी नियन्त्रण गर्ने ?

दशैं जस्ता चाडपर्वमा मनलाग्दी खाने, पिउने गरिन्छ । अरूको कुरा छाडौं, स्वास्थ्यप्रति सजगहरू पनि भनिरहेका हुन्छन्- ‘चाडपर्वमा त मस्त खाने हो, रम्ने हो !’ यसको नतिजा चाहिं चाडपर्व सकिएलगत्तै...

नेपालीले कुन सप्लिमेन्ट खानैपर्छ ?

खानाबाट शरीरलाई विभिन्न प्रकारका पोषक तत्त्व प्राप्त हुन्छ । तर जब खानाले यी पोषक तत्त्वहरूको कमीलाई पूरा गर्न सक्दैन, तब शरीरमा पोषक तत्त्वको कमी हुन्छ । यो कमी पूरा...

आयुष अधिकारी पोषणविद्

मखाना वास्तवमै ‘सुपर फुड’ हो ?

काठमाडौं । भारतीय अभिनेत्री रविना टण्डनले एक अन्तर्वार्तामा भनेकी छिन्, ‘आजभोलि मखाना ट्रेन्डिङमा छ । तर म त तीन दशकदेखि खाजाको रुपमा मखाना खान्थें । कम क्यालोरी र धेरै...

यी ५ टिप्स अपनाएर तौल घट्ने होइन, बढ्न सक्छ

धेरै मानिस वजन कम गर्ने हतारमा कुनै पनि भ्रामक जानकारी वा सल्लाहको भर पर्छन् । कतिपय मानिस तौल घटाउन किटो डाइट, लो कार्ब डाइट गर्छन् । कसैले भने तौल...

आयुष अधिकारी पोषणविद्

प्राकृतिक र अर्गानिक खानामा के फरक छ ?

पछिल्लो समय मानिस आफ्नो स्वास्थ्यप्रति निकै सचेत देखिन्छन् । त्यसैले कृत्रिम, केमिकल वा जंकफुड खानुको सट्टा स्वस्थकर र रसायन रहित खानेकुरा खोज्छन् । अहिलेको समयमा अर्गानिक खानातर्फ मानिसको झुकाव...

कोदो पोषक तत्वको भण्डार, तर कसरी खाने ?

कोदोलाई पोषिलो अन्न मानिन्छ । पोषक तत्वको कुरा गर्ने हो भने यसमा क्याल्सियम, कार्बोहाइड्रेट, फस्फोरस, आइरन, प्रोटिन, चिल्लो पदार्थ, थाइमिन र रेसादार वस्तु पाइन्छ । यसमा चामल र मकैभन्दा...

तामा : स्वाद मात्र होइन, स्वास्थ्यलाई पनि फाइदा

नेपालको रैथाने खानामा जिब्रोलाई स्वादिलो पार्ने एउटा परिकारको नाम लिनुपर्‍यो भने निर्धक्क लिन सकिने नाम हो, तामा मिसाइएको परिकार । यसको परिकार बन्दा भान्छा बास्नाले मगमग हुन्छ । तरकारीको...

बढ्दो उमेरसँगै खानपानमा परिवर्तन गर्नु किन जरुरी छ ?

उमेर बढ्दै जाँदा शरीरको पोषक तत्त्वको आवश्यकता पनि परिवर्तन हुँदै जान्छ । यस्तोमा उमेरसँगै खानपानमा परिवर्तन गर्नुपर्ने हुन्छ, उमेर अनुसारको खानपान नहुँदा विभिन्न समस्या निम्तिन सक्छ । धेरैजसो मानिसले...

गुणस्तरीय खाद्यवस्तु उत्पादन गर्न उद्योगले ध्यान दिनुपर्ने १४ कुरा

मानव उपभोगका लागि तयार गरिएका खाद्यवस्तुले उपभोक्तालाई सन्तुष्टि दिन्छ । कुनै प्रकारको प्रतिकूल असर गर्दैन भन्ने मान्यताको सुनिश्चितता हुनु नै खाद्य स्वच्छता हो । खाद्यवस्तु स्वच्छ बनाउन उत्पादन, प्रशोधन,...

शरीरमा भिटामिन बी-१२ कति हुनुपर्छ ?

भिटामिन बी-१२ को कमी शरीरका लागि हानिकारक हुनसक्छ । किनकि यो भिटामिनले शरीरमा डीएनएको मर्मत, कार्य र रातो रक्तकोषिकाहरुको निर्माणमा मद्दत गर्छ । यस्तो अवस्थामा यसको कमी भएमा शरीरले...

आयुष अधिकारी पोषणविद्

आफूखुसी खानु हुँदैन भिटामिन सप्लिमेन्ट पनि

अनगिन्ती ब्रान्डका नाममा सप्लिमेन्टहरू सिरप, ट्याब्लेट, एनर्जी बार, पेय पदार्थ वा पाउडरका बजारमा उपलब्ध छन् । यी सप्लिमेन्टहरुले शरीरमा भिटामिन, मिनरल्स, क्याल्सियम, आइरन र प्रोटिन जस्ता पोषक तत्वहरूको कमीलाई...

तीजको दर खाँदा र व्रत बस्दा के कुरामा ध्यान दिनैपर्छ ?

तीजको व्रत बस्ने अघिल्लो दिन दर खाने परम्परा छ । भोलिपल्ट तीजको दिन केही पनि नखाई व्रत बस्ने भएकाले शरीरलाई चाहिने पोषक तत्वको कमी नहोस् भनेर अघिल्लो राति दर...

प्रतिमा सेन केसी पोषणविद्

जिंक शरीरलाई किन जरुरी हुन्छ ?

शरीरलाई राम्रोसँग काम गर्न पोषक तत्त्व चाहिन्छ । खानाको माध्यमबाट पोषक तत्त्वहरूले शरीरलाई स्वस्थ राख्न, अंगहरुलाई राम्रोसँग काम गर्न र रोगहरूबाट बच्न शरीरको रोगप्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउन मद्दत गर्छ ।...

मुटुको समस्या भएकालाई कस्तो खानपान ?

मुटुलाई स्वस्थ राख्न खानाले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । स्वस्थ खाना स्वस्थ शरीरको आधार हो र अस्वस्थ खाना रोगको घर हो भन्ने गरिन्छ । खराब खानपानकै कारणले कोलेस्टेरोल, तौल बढ्ने...

भोक लागेको बेला खाना नखाँदा शरीरलाई कस्तो हानि पुग्छ ?

मोटोपनको समस्याले धेरैलाई सताइरहेको छ । मोटोपन कम गर्न मानिसहरूले विभिन्न डाइट-प्लान अपनाउँछन् । केही व्यक्ति त तौल घटाउनमा यति केन्द्रित हुन्छन् कि उनीहरू भोक लाग्दा पनि खाना खाँदैनन्...

कोलेस्टेरोल नियन्त्रण गर्ने ७ खानेकुरा

स्वस्थ कोषिकाहरू, भिटामिन डी, पाचन र इस्ट्रोजेन, प्रोजेस्टेरोन, टेस्टोस्टेरोन, कोर्टिसोल र एल्डोस्टेरोन जस्ता धेरै हर्मोनको निर्माणका लागि कोलेस्टेरोल आवश्यक हुन्छ । कोलेस्टेरोल दुई प्रकारका हुन्छन्- एलडीएल र एचडीएल ।...

अनुश्री आचार्य पोषणविद्

जाइफलको आयुर्वेदमा के महत्व छ ?

मासुमा थोरै जाइफल मिसाइदिनुपर्छ, स्वाद र सुगन्ध दोब्बर हुन्छ । मासु मात्र होइन, अरु झोलिलो खानेकुरामा जाइफल प्रयोग गर्न सकिन्छ । जाइफललाई आयुर्वेद तथा संस्कृतमा ‘जाति फल’ भनिन्छ ।...

डा. पुनेश्वर केशरी आयुर्वेदिक चिकित्सक

मोटोपन घटाउन उपयोगी १६ जडीबुटी

नेपालमा विशिष्ट प्रकारका जडीबुटीहरु पाइन्छ । यस्ता जडीबुटीहरूको सन्तुलित र नियमित सेवन गर्नाले शरीरमा भएको अतिरिक्त बोसो र अन्य विषाक्त पदार्थ बाहिर निस्किएर शरीर स्वस्थ रहन्छ । आफूले सहन...

शरीरलाई किन जरुरी छ भिटामिन ?

शरीरलाई स्वस्थ राख्न चाहिने विभिन्न तत्त्वमध्ये एक हो भिटामिन । शरीरलाई आवश्यक कार्बोहाइड्रेट, प्रोटिन, बोसो (चिल्लो पदार्थ), पानी र मिनरल (खनिज) तत्त्व जस्तै भिटामिन पनि एक हो । शरीरलाई...

आयुष अधिकारी पोषणविद्

बच्चाले खाना खान मान्दैनन्, के गर्ने ?

काठमाडौं । कपनकी ऋषिका हुमागाईं खाना खानै मान्दिनन् । खान खुवाउने बेला अभिभावक उनको पछि पछि कुद्नुपर्छ । मोबाइल तथा टिभी नहेरी त झन् खाना खाँदै खान्नन् । ऋषिकाको...

औषधीय गुणले भरिपूर्ण घोडताप्रे

घोडताप्रे बहुउपयोगी वनस्पति हो । यो ‘क्लोनल प्लान्ट’ वर्गको एक सामान्य वनस्पति हो । यसको वैज्ञानिक नाम सिन्टेला एसियाटिका हो । बारी, बगैंचामा भेटिने यो वनस्पति प्राचीनकालदेखि नै औषधिका...

कार्बोहाइड्रेटयुक्त खानेकुरा पूर्ण रुपमा छोड्दा के हुन्छ ?

धेरैजसोले कार्बोहाइड्रेटलाई तौल बढाउने कारण मान्छन् । त्यही कारण उनीहरु आफ्नो छाकबाट कार्बोहाइड्रेटयुक्त खानेकुरा कटौती गर्छन् । के वास्तवमा यो सही हो त ? कतिले भनिरहेका हुन्छन् ‘कार्बोहाइड्रेटयुक्त खानेकुरा...

अनुश्री आचार्य पोषणविद्

‘जंक फुड’ विष नै हो

‘जंक फुड’ भन्ने कुरा सत्य नभए के बालबालिकालाई जन्मिने वित्तिकै बिस्कुट चटाउन मिल्छ ? आमाको दूध शिशुको लागि सर्वोत्तम भोजन हो भन्ने कुरा अब बेठिक भन्दिने ? असल र...

भिटामिन बी किन आवश्यक छ, कुन-कुन खानेकुरामा पाइन्छ ?

शरीर स्वस्थ रहन अन्य पोषक तत्व जस्तै भिटामिन बीको पनि महत्वपूर्ण भूमिका हुन्छ । भिटामिन बीले शरीरको कोषले गर्ने काममा मद्दत गर्छ । यसकै मद्दतले खानेकुरा शक्तिमा परिवर्तन हुन्छ...

डा. अनाम प्याकुरेल जनरल प्राक्टिसनर

खानालाई ‘जंक’ भन्नु ठीक हो त ?

अहिले ‘जंक फुड’, ‘पत्रु खाना’ जस्ता शब्द निकै प्रचलनमा छन् । विशेषगरी आफूलाई पोषणविद् भन्ने र खाद्य पदार्थको सम्बन्धमा धेरथोर सतही ज्ञान भएका व्यक्तिहरुले यो शब्द निकै प्रयोग गर्ने...

प्रतीक जोशी खाद्य अनुसन्धान अधिकृत

गर्मीमा धेरै अण्डा खाँदा समस्या हुन्छ ?

अण्डा उच्च प्रोटिन र पोषक तत्व भरपुर पाइने खानेकुरा हो । जिम वा शारीरिक व्यायाम गर्नेहरुका ला त अण्डा अपरिहार्य डाइट हो । तर गर्मीयाममा धेरै अण्डा खानु स्वास्थ्यका...

महिलाले दैनिक आहारमा समावेश गर्नुपर्ने ५ तत्व

श्रीमान्, छोराछोरी र परिवारका सदस्यहरूको हेरचाह गर्दागर्दै महिलाले आफ्नै स्वास्थ्यलाई भने बेवास्ता गरिरहेका हुन्छन् । तर परिवार स्वस्थ राख्न आफू पनि स्वस्थ हुनु जरुरी हुन्छ । पुरुषको तुलनामा महिलालाई...

शरीरमा क्याल्सियमको कमी भए के हुन्छ ?

क्याल्सियम शरीरको लागि अति आवश्यक तत्त्व हो । यसले हड्डी र दाँतलाई मजबुत बनाउन मद्दत गर्छ । शरीरमा पाइनेमध्ये अधिकांश क्याल्सियम हड्डीमा पाइन्छ । क्याल्सियमकै कारण मुटु, मांसपेशी, रगत...

आयुष अधिकारी पोषणविद्

कर्कलोको तरकारी गुणकारी

‘कर्कलो कोक्याउँछ’ भनेको धेरै सुनिन्छ । कोक्याउने भएकाले यसलाई खान निकै सावधानी अपनाउनुपर्ने हुन्छ । कर्कलोको तरकारी भन्नेबित्तिकै कोक्याउने त होला भन्ने धेरैको सोचाइ हुन्छ । तर कर्कलो गुणाकारी...

लीलबहादुर नेपाली पोषणविद्

धेरै कोल्ड कफी पिउँदा स्वास्थ्यलाई हुन्छ हानि

अहिले अत्याधिक गर्मीको समय छ । शरीर र अनुहार पसिनाले असिनपसिन छ । यस्तोमा दिमागले चिसो पेय खोज्छ । चिसो पेयमा धेरैको रोजाइमा लस्सी र जुस पर्छ । आजभोलि...

अर्गानिक खानेकुरा कसरी चिन्ने ?

काठमाडौं । पछिल्लो समय अर्गानिक खानेकुराप्रति मानिसहरूको मोह बढेको छ । अर्गानिक खानेकुराको माग र लोकप्रियता बढेसँगै अर्गानिक खाद्य स्टोर, अर्गानिक तरकारी तथा फलफूल पसल व्यापक रुपमा खुलेका छन्...

दाल कसरी हाम्रो खानाको अभिन्न हिस्सा बन्यो ?

काठमाडौं । हरेक नेपाली भान्साघरमा प्राय: नछुट्ने परिकार हो दाल । हामीमध्ये अधिकांशलाई दाल विनाको खाना अपूरो लाग्छ । दाल स्वादिलो परिकार हो, यसमा लगाइएको तड्काले स्वादलाई अलग उचाइमा...

बूढापाकालाई कस्तो खानेकुरा ?

काठमाडौं । उमेर बढ्दै जाँदा मांसपेशी कमजोर हुने, हड्डी कमजोर हुने जस्ता धेरै शारीरिक समस्या उत्पन्न हुन थाल्छन् । उमेर बढ्दै जाँदा पाचन प्रक्रिया सुस्त हुन्छ । कतिपयलाई खानेकुराको...

चिनीले क्यान्सर हुन्छ ?

काठमाडौं । चिनी धेरै खाएर क्यान्सर हुन्छ भन्ने खबर अहिले सामाजिक सञ्जालमा सुनिंदै आएको छ । विज्ञहरुले त खानामा जतिसक्दो चिनी नमिसाउन समेत सुझाव दिन्छन् । के वास्तवमै चिनीले...

पनीरले कोलेस्टेरोल बढाउँछ ?

शाकाहारीको प्रिय परिकार हो पनीर । अन्यलाई मासु प्रिय भएजस्तै हो शाकाहारीका लागि पनीर । चाडपर्वमा शाकाहारी भान्सामा यो नछुट्ने खानेकुरा हो । पनीर खाँदा स्वादिष्ट हुने मात्र नभई...

डा. उमा कोइराला पोषणविद

दही सर्वोत्तम पेय हो ?

दही कसरी बन्यो होला ? यस्तो सर्वोत्तम पेय बनाउन कसले सिक्यो होला ? चाखलाग्दो प्रश्न हुन् यी । पौराणिक ग्रन्थहरुमा दहीको प्रसंग पाइन्छ । भगवान श्रीकृष्णले बाल्यकालमा दही चोरेर...

लामो आयु बाँच्न कस्तो डाइट प्लान अपनाउने ?

खानपान र जीवनशैली अव्यवस्थित हुँदा स्वास्थ्यमा विभिन्न समस्या निम्तिन्छ । यसले दीर्घरोदेखि अकस्मात् मृत्युसम्मको जोखिम हुनसक्छ । स्वास्थ्य विज्ञहरुका अनुसार हामीले जे खाएपनि त्यसले स्वास्थ्यमा प्रत्यक्ष असर पार्छ ।...

पपकर्नले हानि त गरिरहेको छैन ?

खासगरी सिनेमा हलमा पपकर्नको खपत धेरै हुने गरेको छ । पपकर्न खाँदै सिनेमा हेर्नुको मज्जा छुट्टै हुन्छ । पपकर्न सादादेखि विभिन्न फ्लेबरमा समेत पाइन्छ । सिनेमा घर मात्र होइन,...

प्रणिती सिंह क्लिनिकल बेरियाट्रिक तथा पोषणविद्

१६ वा १८ घण्टे फास्टिङ : निम्त्याउन सक्छ विभिन्न स्वास्थ्य समस्या

काठमाडौं । पछिल्लो समय मोटोपन नियन्त्रण गर्न र विभिन्न रोगबाट मुक्त हुन ‘इन्टरमिटेन्ट फास्टिङ’ बस्ने चलन छ । जस्तो कि १६ घण्टे, १८ घण्टे उपवास । यस्तो फास्टिङमा समयलाई...

स्कुलको खानपानले पनि निम्त्याउँदैछ बालबालिकामा ग्यास्ट्रिक र अल्सरको समस्या

पहिले प्रायजसो वयस्कलाई मात्रै ग्यास्ट्रिक र अल्सरको समस्या देखिन्थ्यो । तर हिजोआज स्कुल, कलेज पढ्ने बालबालिका र किशोरकिशोरी धेरैलाई ग्यास्ट्रिकको समस्या देखिन्छ । यसो हुनुमा बदलिंदो खानपान र जीवनशैली...

प्रा. डा. सुवास भट्टराई वरिष्ठ पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ

ब्रेकफास्टबारे ठूलो द्विविधा : अनिवार्य खानैपर्छ कि आवश्यक छैन ?

काठमाडौं । ब्रेकफास्ट अर्थात् नास्ता । यो सर्वव्यापी शब्द मात्र नभई जीवन पद्धति पनि हो । रातभरको विश्रामपछि खालीपेटमा केही खाएर दिनको आरम्भ गर्ने प्रचलन छ । त्यही बिहानको...

शरीरलाई यसकारण जरुरी हुन्छ म्याग्नेसियम

हाम्रो शरीर बन्न र चलायमान हुन धेरै खालका पोषक तत्व आवश्यक हुन्छ । जसमध्ये एक हो म्याग्नेसियम । शरीरमा प्रमुख सात प्रकारका खनिज हुन्छन्, एसियम, कोलोराइड, म्याग्नेसियम, फस्फोरस, पोटासियम,...

डा. अनाम प्याकुरेल जनरल प्राक्टिसनर

मधुमेहका बिरामीले आँप खान हुन्छ कि हुँदैन ?

अहिले बजारमा आँपको सिजन छ । मौसम अनुकूल फलफूल सेवन गर्नु स्वास्थ्यका लागि लाभदायक पनि मानिन्छ । आँप स्वादिलो त हुन्छ नै यसबाट शरीरलाई आवश्यक पोषक तत्त्व पनि मिल्छ...

मोदनाथ पौडेल पोषणविद्

हाम्रा बालबालिकाले पौष्टिक खानेकुरा पाएका छन् ?

के हाम्रा बालबालिकाहरुले स्वस्थ खानेकुरा खाइरहेका छन् ? के साँच्चै उनीहरुले उमेर अनुकूल पर्याप्त पोषक तत्वहरु पाइरहेका छन् त ? शतप्रतिशत छैन । किनभने पाँच वर्षमुनिका करिब एक लाख...

बबिता अधिकारी पोषणविद्

खानामा प्रोटिनको मात्रा बढी वा कम हुँदा कस्तो समस्या हुनसक्छ ?

राम्रो स्वास्थ्यका लागि प्रशस्त प्रोटिनयुक्त आहारको सेवन गर्नुपर्छ भन्ने आम धारणा छ । तर कुनै पनि मानिसको शरीरलाई कति मात्रामा प्रोटिनको आवश्यकता पर्छ भन्ने कुरा उसको शरीर, तौल, मांसपेशी,...

आयुष अधिकारी पोषणविद्

मेवा पेटका लागि कसरी ‘रामवाण’ ?

पेटको स्वास्थ्यका लागि त ‘रामवाण’ नै मानिन्छ मेवा । यसमा पाइने पपेन नामक एन्जाइमले पाचन प्रणाली सुधार गर्नुका साथै कब्जियत हुनबाट जोगाउँछ । मेवामा एन्टिअक्सिडेन्ट पनि पाइन्छ । यसले...

डा. उमा कोइराला पोषणविद

तौल घटाउने सप्लिमेन्ट खान सुझाउँदैनन् चिकित्सक, बजारमा किन छ्यापछ्याप्ती ?

काठमाडौं । पछिल्लो समय जीवनशैली परिवर्तनसँगै मोटोपनको समस्याबाट पीडित हुनेको संख्या बढ्दो छ । बढेको वजनलाई कम गराउन मानिसहरु विभिन्न उपाय अपनाउने गर्छन् । कोही व्यायाम गर्न थाल्छन्, कोही...

कृत्रिम रुपमा पकाइएका फलफूलबारे जान्नैपर्ने कुरा

ताजा अनि पाकेका फलफूलमा पर्याप्त मात्रामा भिटामिन, खनिज, एन्टिअक्सिडेन्ट पाइने हुँदा यसले गर्मीमा शीतलता र तत्काल ऊर्जा प्रदान गर्न मद्दत गर्छ । पानीको मात्रा पर्याप्त हुने हुँदा ताजा फलफूलले...

राँगाको मासुमा हुनसक्छ फित्तेजुका, के हानि गर्छ ?

काठमाडौं । भक्तपुरको दुई पोखरीस्थित एक होटल व्यवसायी भन्छन्- ‘राँगाको ताजा मासुमा पनि जुका भेटिन्छ । काट्दा काट्दैको मासुमा कसरी जुका पर्छ ?’ मःम वा अन्य परिकार बनाउनका लागि...

फुड लेबल के हो, त्यसमा के-के लेखिएको हुन्छ ?

बजारमा सजिलै पाइने प्याकेट बन्द खानेकुरा हाम्रो खानाको मुख्य हिस्सा भएको छ । तर ग्राहकहरूले त्यस्ता प्याकेटबन्द खाद्यवस्तु किन्दा प्रायः त्यसको म्याद सकिने मिति र यसको मूल्य हेर्छन् ।...

चुकन्दरले वास्तवमै शरीरमा रगत बढाउँछ ?

काठमाडौं । दैनिक जिम जाने, व्यायाम गर्ने र उच्च रक्तचापको समस्या भएकालाई पोषणविद्हरु चुकन्दर खाने सल्लाह दिन्छन् । शरीरमा रगतको कमी हुँदा र रगतमा हेमोग्लोबिनको कमी छ भने पनि...

प्राकृतिक रुपमा पाचनप्रणाली सुधार गर्ने ११ तरिका

स्वस्थ रहनका लागि मानिसहरु विभिन्न कुरा अपनाइरहेका हुन्छन् । खानपानको शैलीदेखि व्यायामसम्मका कुरा यसमा पर्छन् । तर स्वस्थ रहनका लागि चलिरहेको आहार तथा जीवनशैली परिवर्तन गरे मात्रै पनि पुग्छ...

के हुन्छ जब हामी धेरै नुन खान्छौं ?

नुन सोडियम क्लोराइडबाट बनेको खनिज हो, जसमा ४० प्रतिशत सोडियम र ६० प्रतिशत क्लोराइड हुन्छ । शरीरका लागि सीमित मात्रामा नुन आवश्यक हुन्छ, किनकि शरीरमा पानीको मात्रा नियन्त्रित राख्नका...

सहरमा बस्नेलाई किन जरुरी छ भिटामिन डी सप्लिमेन्ट ?

भिटामिन ‘डी’ चिल्लोमा घुल्ने स्टेरोइडल (कोलेस्टेरोलबाट बनेको) भिटामिन हो । यो प्राकृतिक रुपमा दूध तथा दूधबाट बनेका परिकार, अन्डा, फिस आयल, माछामासु लगायतका खानेकुरामा पाइन्छ । तर भिटामिन डी...

अनुश्री आचार्य पोषणविद्

ओमेगा-३ सप्लिमेन्ट : कति र किन खाने ?

आजभोलि बजारमा धेरै नाम सुनिएको सप्लिमेन्टको नाम हो, ओमेगा–३ फ्याटी एसिड । यो पोलिस्याचुरेटेड फ्याटी एसिड हो, जुन वनस्पतिमा पाइन्छ । भट्मास, चिया सिड, ओखर र विभिन्न थरीका माछा...

डा. अनाम प्याकुरेल जनरल प्राक्टिसनर

७ सर्वोत्तम पेय, जुन घरमै बनाउन सकिन्छ

गर्मी बढ्दो छ । तिर्खा लाग्दा के पिउने ? यतिबेला चिसो पेयले आँत भर्न मन लाग्छ । अतः यसका थुप्रै विकल्प छन् । पानी वा जुसका अतिरिक्त केही यस्ता...

डा. पुनेश्वर केशरी आयुर्वेदिक चिकित्सक

मुटुलाई स्वस्थ राख्ने अनस्याचुरेटेड फ्याट कुन खानेकुराबाट पाइन्छ ?

शरीरलाई बोसो (फ्याट) जरुरी हुन्छ, जुन हामी खानेकुराको माध्यमबाट प्राप्त गर्छौं । तर कस्तो बोसो तत्व ? यसमा भने सतर्क हुनुपर्छ । किनभने हामीले विभिन्न माध्यमबाट खाने बोसो तत्व...

प्रा. डा. राजेन्द्र कोजु मुटुरोग विशेषज्ञ

रासायनिक पदार्थ हालेर पकाइएको आँप चिन्ने ६ तरिका

मीठो र रसिलो आँप मन नपराउने सायदै होलान् । तर आँपलाई छिटो पकाउन र रसिलो बनाउन धेरै रसायनको प्रयोग गरिने कुरा बेलाबेलामा सुनिन्छ । रसायन र कीटनाशकहरू स्वास्थ्यका लागि...

सुजा मोक्तान पोषणविद्

भिटामिनले शरीरमा के काम गर्छ ?

शरीरलाई स्वस्थ राख्न चाहिने ६ प्रकारका तत्वमध्ये एक हो, भिटामिन । शरीरलाई आवश्यक कार्बोहाइड्रेट, प्रोटिन, बोसो (चिल्लो पदार्थ), पानी र मिनरल (खनिज) तत्व जस्तै भिटामिन पनि एक हो ।...

कल्पना राजवंशी पोषणविद्

तिर्खा लाग्दा पानी पिउने कि जुस ?

गर्मीमा शरीरबाट पसिना धेरै निस्किने भएकाले छिनछिनमा तिर्खा लागिरहेको हुन्छ । त्यसैले जाडोयामको तुलनामा गर्मीमा पानीको कमी महसुस भइरहन्छ, जसलाई डिहाइड्रेसन भनिन्छ । टाउको दुख्नु, ओठ, मुख सुक्नु, थकान...

प्रा.डा. लोचन कार्की जनरल फिजिसियन

प्रोटिन भरपुर पाइने ५ खानेकुरा, जुन मासुको विकल्प हुनसक्छन्

प्रोटिन हाम्रो शरीरको लागि एक उत्तम पोषक तत्व हो, जसले शारीरिक र मानसिक रुपमा स्वस्थ बनाउन महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । खासगरी प्रोटिनले मांसपेशीको वृद्धिविकासमा सहयोग गर्छ । साथै तौल...

तारेको खाना खाँदा डिप्रेसनको जोखिम बढ्छ ?

भर्खरै गरिएको एक अध्ययनले धेरै भुटेको, तारेको खाना खाने व्यक्तिमा डिप्रेसन वा एन्जाइटीको उच्च जोखिम हुने देखाएको छ । भुटेको खानाको बारम्बार उपभोगले एन्जाइटीको १२ प्रतिशत जोखिम र डिप्रेसनको...

यी ६ रोगमा उपयोगी हुन्छ सिस्नु

सिस्नुलाई अंग्रेजीमा ‘युटिका डिऐका’ स्टिङिङ नेटल भनिन्छ । किनभने यसमा हुने रौंदार काँडाको स्पर्शले बिच्छीले टोकेझैं छालामा पीडा हुन्छ । नेसनल लाइब्रेरी अफ मेडिसिनका अनुसार सिस्नु युरोपेली देशरुमा १५...

भूपाल बानियाँ पोषणविद्

बिरामीलाई खाना तयार गरेर अस्पतालमै पुर्‍याइदिने ‘पोषक फुड्स’ (भिडियो)

काठमाडौं । परिवारको कुनै सदस्य बिरामी भएर अस्पताल भर्ना हुनुपर्‍यो भने घरका अन्य सदस्यले पनि बिरामीको हेरचाहको लागि अस्पतालमा नै धेरै समय बिताउनुपर्छ । अस्पताल भर्ना भएका बिरामीलाई औषधि...

धेरै चिनी खाँदा शरीरमा पर्छ यी ५ असर

धेरै चिनी खाँदा मधुमेहको जोखिम त छँदैछ, यसले अन्य स्वास्थ्य समस्या पनि निम्त्याउन सक्छ । पेय पदार्थ, मिठाइ, केक लगायत धेरै खानेकुरामा चिनीको प्रयोग गरिने भएकाले यसबाट सजिलै टाढा...

धेरै चिया-कफी पिउँदा स्वास्थ्यमा कस्तो समस्या हुन्छ ?

धेरै जनाको बिहानको सुरुवात प्राय: चिया वा कफीबाट हुन्छ । चिया, कफी साथीहरू भेट भएर घण्टौं गफगाफ गर्ने माध्यम पनि हो । त्यसैले चिया वा कफीलाई दैनिकीको अभिन्न अंग...

प्याकेटफुड स्वास्थ्यका लागि राम्रो कि नराम्रो ?

अनुसन्धानहरुले देखाएका छन्, कुनै पनि ग्राहकले खाद्यवस्तुको प्याकेट किन्न ६ देखि १० सेकेन्ड मात्र लिन्छन् । ग्राहकहरूले खाद्यवस्तु किन्दा प्रायः त्यसको म्याद सकिने मिति र यसको मूल्य हेर्छन् ।...

बच्चाले मोबाइल, टिभी नहेरी खाना खाँदैनन् ? यस्ता छन् ९ टिप्स

आजभोलि साना बच्चाहरूलाई खाना खुवाउन सजिलो छैन । उनीहरुलाई टिभी र स्मार्टफोनको लत यति धेरै लागेको छ कि ती सामग्री नहेरी खाना खान तयार हुँदैनन् । बालबालिकाको जिद्दीलाई मानेर...

१० खानेकुरा, जुन हुन् फाइबरको राम्रो स्रोत

फाइबरले शरीरमा कुचोले जस्तो काम गर्छ । त्यसैले फाइबरलाई पेट सफा गर्ने ब्रस समेत भनिन्छ । यसले आन्द्रामा टाँसिएर बसेका खानेकुरालाई धक्का दिएर पेटलाई सफा गर्छ । फाइबरले पाचन...

दूध र मासुमा हुनसक्छ एन्टिबायोटिक, शरीरलाई कति हानि गर्छ ?

काठमाडौं । हामी मासु किन खान्छौं ? सम्भवत: धेरैको जवाफ हुनसक्छ, ‘स्वादिलो भएर ।’ मुखको स्वाद फेर्नका लागि धेरैको भान्सामा माछामासु पाक्ने गरेको छ । मासु आफैंमा प्रोटिनको स्रोत...

प्याकेटबन्द खानेकुरामा ‘आईएसओ’ लेखिएको छ भने के बुझिन्छ ?

हामीले कुनै सामान किन्दा ‘आईएसओ’ मान्यता प्राप्त भनेर खोलमा लेखेको देख्छौं । अनि विज्ञापनमा पनि यस्तै देखिरहेका हुन्छौं । खासमा ‘आईएसओ’ भनेको के हो त ? भन्ने जिज्ञासा धेरैमा...

‘जंकफुड त बच्चाका लागि विषजस्तै हो’

काठमाडौं । ‘जंकफुड हानिकारक छ’ भनी चर्को स्वरमा निरन्तर खबरदारी गरिरहेकी छिन्, डा. अरुणा उप्रेती । लेख, अन्तर्वार्ता मात्र होइन, सामाजिक सञ्जालबाट पनि उनी यही कुरा जोडतोडले भनिरहेकी छिन्,...

भिटामिन ईको कमी हुँदा शरीरमा के हुन्छ ?

भिटामिन ईले मासंपेशी बलियो बनाउने, रगत पातलो बनाउने काम गर्छ । साथै यसले एन्टिअक्सिडेन्टका रुपमा पनि काम गर्छ । रोगप्रतिरोधक क्षमतालाई बलियो बनाउन र शरीरमा हुने विभिन्न एलर्जीबाट जोगाउन...

कल्पना राजवंशी पोषणविद्

एभरेष्ट र एमडीएच मसलामा क्यान्सर गराउने पदार्थ, खास कुरा के हो ?

भारतबाट उत्पादन हुने ‘एभरेष्ट’ र ‘एमडीएच’ ब्रान्डका केही प्याकेटबन्द मसलामा कीटनाशक एथिलिन अक्साइड पाइएको छ । हङकङको खाद्य सुरक्षा विभागले यस्तो दाबी गरेको हो । त्यहाँ अहिले यी दुवै...

रिफाइन्ड तेल कसरी चिन्ने ?

खानेकुरा पकाउन रिफाइन्ड तेलको प्रयोग निकै हुन्छ । उच्च तापक्रम अर्थात् २०० डिग्री सेल्सियसमा उमालेर प्रशोधित गरिएको तेललाई रिफाइन्ड तेल सकिन्छ । यसमा तेलको गन्ध हटाउन र सफा देखाउन...

प्रणिती सिंह क्लिनिकल बेरियाट्रिक तथा पोषणविद्

कस्तो अवस्थामा दूध पिउनु उचित हुन्न ?

दूधमा प्रोटिन, भिटामिन ए, बी-१, बी-१२, भिटामिन डी, पोटासियम र म्याग्नेसियम भरपुर हुन्छ । माछामासु नखाने व्यक्तिका लागि दूध प्रोटिनको मुख्य स्रोत हो । दूधलाई यसकारण पनि पूर्ण भोजन...

भान्छाको औषधि प्याज

हामीले पकाउने प्राय: तरकारीमा प्याज अनिवार्य जस्तै प्रयोग भएको हुन्छ । त्यसैले हरेकको भान्छामा प्याज राखिएकै हुन्छ । दाल पकाउँदा होस् वा मासु पकाउँदा, आजभोलि त जुनसुकै तरकारीको परिकारमा...

डा. पुनेश्वर केशरी आयुर्वेदिक चिकित्सक

गर्मीयाममा अपचको समस्या किन हुन्छ ?

खाना पचाउनमा रक्तसञ्चारको खास भूमिका हुन्छ । रक्तसञ्चारले नै पेटमा खानेकुरा सोस्न र पचाउन मद्दत गर्छ । तर यो पाचनक्रिया गर्मीयाममा धीमा हुन पुग्छ । किनभने मौसमी प्रभावले जब...

डा. विधाननिधि पौडेल पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ

१७ कुरा, जुन किराना पसल वा मार्टले खानेकुरा बेच्दा ध्यान दिनैपर्छ

हामीले खरिद गर्ने दैनिक उपभोग्य खानेकुराले कतै हाम्रो स्वस्थ्यलाई सोझै खराब पो बनाइरहेको छ कि ? यसमा संशय मात्र होइन चनाखो पनि हुनुपर्छ । स्वस्थ्यवर्द्धक, स्वच्छ, ताजा खानेकुरा खानु...

रातिको खानामा भात कि रोटी ?

अधिकांश नेपालीले मुख्य खानाका रूपमा भातलाई नै लिने गरेको पाइन्छ । त्यसैले नेपालीको खानामा बिहान–बेलुकी नै भात हुने गर्छ । तर जब मोटोपनले सताउँछ, त्यसलाई नियन्त्रण गर्न भने बेलुकाको...

भूपाल बानियाँ पोषणविद्

नुनबारे जान्नैपर्ने कुरा

नुन हाम्रो खानाको अनिवार्य हिस्सा हो । खानेकुरामा नुन कमी वा बढी हुँदा खानाको स्वाद नै परिवर्तन गरिदिन्छ । तर नुनको बढी प्रयोग हानिकारक हुनसक्छ । उच्च रक्तचाप जस्ता...

आयुष अधिकारी पोषणविद्

प्रजनन् क्षमता बढाउने १० खानेकुरा

गर्भधारणका लागि पुरुषको स्पर्म (शुक्राणु)को गुणस्तर राम्रो हुनु र महिलाको डिम्ब अर्थात् अण्डा पनि गुणस्तरीय हुनु अति आवश्यक छ । तर बढ्दो तौल, खराब खानपान, अत्याधिक तनाव र बढ्दो...

डा. मनिष सिंह आयुर्वेदिक चिकित्सक

इन्टरमिटेन्ट फास्टिङले मुटुरोगबाट मृत्यु हुने जोखिम ९१ प्रतिशतले बढाउँछ : अध्ययन

अहिले निकै चर्चामा रहेका आठघण्टे, १६ घण्टे जस्ता फास्टिङले मुटुरोग र यसबाट हुने मृत्युको जोखिम बढाउने एक अध्ययनले देखाएको छ । नेसनल हेल्थ एण्ड न्युट्रियसनले गरेको अध्ययनअनुसार जो व्यक्ति...

मासु कति खाने ?

मासुलाई प्रोटिनको राम्रो स्रोतको रूपमा मानिन्छ । मासुबाट प्राप्त हुने प्रोटिनमा बढी ‘बायोलोजिकल भ्यालु’ हुन्छ । यसको अर्थ मासुमा भएको प्रोटिनलाई शरीरले बढी सोस्न र प्रयोग गर्न सक्छ ।...

शिशुलाई फर्मूला दूध खुवाउन हुन्छ ?

शिशुलाई दिइने डिब्बाबन्द फर्मूला दूध अहिले व्यापक प्रचलनमा छ । अष्ट्रेलियामा त एक तिहाई बढी शिशुलाई यही दूध खुवाइरहेको तथ्यांक छ । फर्मूला दूधका लागि वैश्विक स्तरमा आमाबुवाले करोडौं...

गर्मीमा खानेकुरा जोगाउने ६ उपाय

नेपालमा जाडो मौसम समाप्त भएसँगै घाम चर्किने र तापक्रम बढ्ने क्रममा छ। बढ्दो तापक्रम सँगै खाद्यवस्तुजनित रोगहरूका घटना पनि क्रमशः बढ्दै जान्छन् किनभने चिसो मौसमको तुलनामा न्यानो तापक्रममा हानिकारक...

तिर्खा लाग्दा पानीको साटो कोल्ड ड्रिंक पिउँदा के हुन्छ ?

काठमाडौं । गर्मीमा धेरैजसो मानिस सफ्ट ड्रिंक वा चिसो पेय पदार्थ पिउन रुचाउँछन् । कतिले त तिर्खा लाग्दा पानीको विकल्पमा पनि कोल्ड ड्रिंक पिउने गर्छन् । यसलाई पिउनाले केही...

दूध पिउँदा स्वास्थ्यमा फाइदा मात्रै पुग्छ त ?

समाजमा एउटा विश्वास छ- दूध मानव शरीरको लागि फाइदाजनक छ र यो एक स्वस्थ पेय हो । धेरैलाई राति सुत्नुअघि एक गिलास तातो दूध पिउने बानी पनि हुन्छ ।...

भिटामिन बी-१२ को कमी हुँदा स्वास्थ्यमा कस्तो असर पार्छ ?

धेरै पटक हामीले जानकारीको अभावमा केही कुरालाई बेवास्ता गर्छौं, जुन स्वास्थ्यका लागि हानिकारक साबित हुनसक्छ । भिटामिन बी-१२ को कमीलाई बेवास्ता गर्दा धेरैलाई स्वास्थ्य समस्या भइरहेको छ । विश्वभर...

गुलियो चिनीको तीतो असर

नेपाली समाजमा भनाइ छ- ‘रातो राम्रो गुलियो मीठो ।’ गुलियो भन्नेबित्तिकै चिनी जोडिइहाल्छ । चिनी यस्तो कुरा बनेको छ कि जुनबिना जिब्रोको स्वाद नै फिक्का भइरहेको महसुस हुन्छ ।...

डा. जीवन प्रसाईं लेखक तथा अनुसन्धानकर्ता

‘फ्याट’सँग सम्बन्धित तीन भ्रम

स्वस्थ आहारको कुरा आउँदा मानिसहरू प्रोटिन सेवनमा बढी ध्यान दिन्छन् । साथै भिटामिन र मिनरल्समा पनि ख्याल पुर्‍याउँछन् । तर फ्याट (बोसो)बाट भने टाढा भाग्न थाल्छन् । सबैको दिमागमा...

अनुश्री आचार्य पोषणविद्

खानासँग सम्बन्धित ६ कुरा, जुन तौल घटाउन उपयोगी हुन्छ

काठमाडौं । धेरै मानिसको समस्या बनेको छ मोटोपन । एकाएक शरीरमा बढेको वजन नियन्त्रण गर्न नसक्दा चिन्ता बढिरहेको छ । वजन घटाउन अनेक प्रयास गर्दा पनि धेरैले चाहेअनुसारको नतिजा...

आयुष अधिकारी पोषणविद्

चुकन्दरले शरीरमा रगत बढाउँछ ?

शरीरमा हेमोग्लोबिनको कमी भएमा पोषणविद्हरुले चुकन्दर खाने सल्लाह दिन्छन् । दैनिक जिम जाने, व्यायाम गर्ने, उच्च रक्तचापको समस्या भएका व्यक्तिका लागि पनि चुकन्दर खान सुझाइन्छ । के साँच्चै चुकन्दरले...

अनुश्री आचार्य पोषणविद्

भोक लाग्ने प्रक्रिया के हुन्छ ?

भोक लाग्नु प्राकृतिक प्रक्रिया हो । भोक लाग्नु भनेको शरीरले खाना माग गर्नु हो । यो स्वस्थ रहेको सूचक पनि हो । भोक लाग्दा पेट खाली भएको महसुस हुने,...

डा. नरनाथ पाण्डे जनस्वास्थ्यविद्

पाँच खानेकुरा, जुन गर्भावस्थामा लाभदायक हुन्छ

गर्भावस्थामा स्वास्थ्यसँगै खानपानमा पनि विशेष ख्याल राख्नुपर्छ । यसबेला पौष्टिक तत्वले भरिपूर्ण खानेकुरा खानुपर्ने हुन्छ । गर्भावस्थामा आइरन, क्याल्सियम, फोलिक एसिड, प्रोटिनलगायत विभिन्न पौष्टिक तत्वको जरुरी हुन्छ । यसको...

डा. कीर्तिपाल सुवेदी प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ

शाकाहारी सुत्केरीले के खाने ? मासुको विकल्पमा छन् यी ७ खानेकुरा

सुत्केरीलाई के खुवाउने ? नेपाली समाजमा यसको तयारी रेसेपी छ, ‘लोकल कुखुराको झोल ।’ ‘प्रशस्तै ज्वानो मिसाएर बनाइएको तात्तातो कुखुराको झोल खान दिइयो भने सुत्केरी चाँडै तंग्रिन्छन् । शरीरको...

बेसारमा हुने मिसावट कति घातक ?

बेसारले परिकारलाई आकर्षक बनाउने मात्रै नभई यो औषधीय गुणले पनि भरिपूर्ण हुन्छ । फूल फुल्ने विरुवाको प्रजातिमा पर्ने बेसार आयुर्वेद चिकित्सामा निकै महत्वपूर्ण मानिन्छ । किनभने यसमा एन्टिअक्सिडेट, एन्टिइन्फ्लेमेटरी,...

मान्छेको मुख्य आहार माछामासु होइन, शाकाहार हो

मानिस आफ्नो व्यक्तिगत इच्छा वा खाद्य संस्कृतिअनुसार दैनिक विभिन्न परिकारको छनोट गरी खाने गर्छ । जहाँसम्म स्वादिष्ट परिकारको छनोटको कुरा छ, विश्वभरि माछामासुलाई अत्यन्त स्वादिष्ट एवं बलवर्द्धक खानेकुराको रुपमा...

डा. जीवन प्रसाईं लेखक तथा अनुसन्धानकर्ता

कब्जियतमा मुख बार्नु हानिकारक हुनसक्छ

मलद्वार, पेट र आन्द्रासम्बन्धी स्वास्थ्य समस्या लिएर अस्पताल आउनेको संख्या बढिरहेको छ । यीमध्ये कब्जियतको समस्याले पिरोल्नेको संख्या पनि उल्लेख्य छ । पहिले ४० वर्षमाथिको उमेर समूहका व्यक्तिमा यो...

डा. प्रभाकर शाह जनरल तथा ल्याप्रोस्कोपिक सर्जन

लसुनमा के कस्तो औषधीय गुण हुन्छ ?

लसुनको स्वादबारे त धेरै बखान गर्नुपर्दैन । काँचो खाँदा यो पर्रर पिरो स्वादको हुन्छ । जब यसलाई दाल, तरकारीमा मिसाइन्छ स्वाद बदलिन्छ । मूलत: नेपाली भान्सामा लसुनको प्रयोग स्वादकै...

डा. अमृत भण्डारी आयुर्वेदिक चिकित्सक

राम्रो पेटले आरोग्य, आयु, सौन्दर्य बढाउँछ, कसरी यसलाई स्वस्थ राख्ने ? (भिडियो)

वास्तवमा मीठो खानुलाई सुख भन्छन् । तर, वास्तविक सुख भनेको जे–जस्तो रुखोसुखो खाए पनि मज्जाले पचाउन सकियोस् । मान्छेहरू अहिले बचाउनमा ध्यान दिन्छन् तर पचाउनमा दिंदैनन् । बचाउनेमा जत्तिकै ध्यान दिनुपर्छ पचाउनेमा...

डा. राजु अधिकारी आहारविद् एवं जीवनशैली तथा योग प्रशिक्षक

के हो ट्रान्स फ्याट ?

ट्रान्स फ्याट अंग्रेजी शब्द हो । ट्रान्स फ्याट धेरै कम सुन्नमा आएको शब्द पनि हो । यसबारे धेरैलाई जानकारी छैन । अंग्रेजी भाषामा पनि सन् १९७८ मा मात्र अंग्रेजी...

डा. प्रेमराज वैद्य सिनियर कार्डियो भास्कुलर सर्जन

खानेकुरा कसरी बासी हुन्छ ?

दाल, भात, तरकारी वा पकाएका कुनैपनि खानेकुरा केही समयपछि ठुस्स गन्हाउन थाल्छ । खाँदा अमिलो हुन्छ । र, स्वाद फिका लाग्छ । विशेषतः गर्मी माैसममा । पकाएको खानेकुरा लामो...

भूपाल बानियाँ पोषणविद्

परम्परागत खानपान : हाम्रा पुर्खाहरु कति वैज्ञानिक थिए ? (भिडियो)

पुर्खाहरुबाट नयाँ पुस्तामा संस्कार र संस्कृति हस्तान्तरण हुने माध्यम भनेकै खाना हो । भोजन एउटा संस्कृतिको महत्वपूर्ण आयाम हो । आज हामीले जे खाइरहेका छौं, त्यो हिजो पुर्खाहरुले तयार...

डा. राजु अधिकारी आहारविद् एवं जीवनशैली तथा योग प्रशिक्षक

मेथीले वास्तवमै मधुमेहदेखि कोलेस्टोरलसम्म नियन्त्रण गर्छ ?

यस्तो नेपाली भान्सा नहोलान्, जहाँ मेथी छैन । त्यसैले मेथीको स्वादबारे त केही भनिरहनै परेन । जबकि यो औषधीय गुणले भरिपूर्ण मानिन्छ । आयुर्वेद एवं प्राकृतिक चिकित्सामा मेथीलाई अनेक...

डा. पुनेश्वर केशरी आयुर्वेदिक चिकित्सक

योमरी : कति स्वादिलो, कति पोषिलो ?

मंगलबार नेवार समुदायले योमरी पूर्णिमा मनाउँदैछ । नेवारहरुबीच पनि ठाउँ अनुसार यो पर्व मान्ने चलनमा आंशिक भिन्नता हुनसक्छ । तर पनि योमरी पुन्ही (धान्य पूर्णिमा) को दिन काठमाडौं उपत्यका...

प्रा. डा. सुमनराज ताम्राकार प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ

प्रोटिन के हो ? शरीरका लागि किन जरुरी छ ?

प्रोटिन एमिनो एसिडहरू मिलेर बनेको यौगिक हो । एमिनो एसिडहरू मिलेर बन्ने प्रोटिन मानव शरीरका लागि अत्यावश्यक थुप्रै पोषक तत्त्वमध्ये एक हो । जुन हामीले हाम्रो खानामार्फत प्राप्त गर्न...

फलफूल राति खान मिल्छ ?

फलफूलमा फाइबर र एन्टीअक्सिडेन्ट भरपुर हुन्छ । फलफूल दैनिक खाँदा छाला आकर्षक हुने र रोगप्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउन मद्दत पुग्छ । फलफूल खाने खास यही समय भन्ने त छैन, तर...

डा. प्रकाश ज्ञवाली आयुर्वेदिक चिकित्सक

‘मलाई धेरै अल्छी लाग्छ, कारण के हुनसक्छ ?’

हिँड्न मन लाग्दैन । खान, खेल्न, पढ्न, काम गर्न पनि जाँगर चल्दैन । ज्यान भारी लाग्छ । किन यस्तो हुन्छ ? शारीरिक थकान वा अरु सामान्य कारणले यस्तो महसुष...

प्रा.डा. लोचन कार्की जनरल फिजिसियन

के वास्तवमै ग्रीन टिले मोटोपन र रक्तचाप नियन्त्रण गर्छ ?

स्वस्थ्यवर्द्धक पेयको रुपमा ग्रीन टि पिउने प्रचलन बढ्दो छ, नेपाली समाजमा पनि । उपभोक्ताले यसलाई ‘स्वाद भन्दा पनि स्वस्थ्यका लागि’ भन्दै पिउने गरेका छन् । अर्कोतिर उत्पादक एवं विक्रेताले...

थकान र मुड स्वीङ हुन्छ ? अमिनो एसिड कमी भएको संकेत पनि हुन सक्छ

हाम्रो शरीरलाई स्वस्थ रहन, रोग र कुपोषणबाट बच्न विभिन्न प्रकारका पोषक तत्व चाहिन्छ । जुन पोषकतत्व हामी स्वस्थ र सन्तुलित खानाबाट प्राप्त गर्न सक्छौं । सन्तुलित आहार भनेको त्यो...

आईसीयूका बिरामीलाई पोषणको कमी त भइरहेको छैन ?

काठमाडौं । धरानका ३० वर्षीय निरज कार्की एक्कासि बेहोस भएर ढले । उनलाई इमरजेन्सीमा अस्पताल पुर्‍याइयो । अस्पताल पुगेपछि पत्ता लाग्यो उनलाई स्ट्रोक भएको रहेछ । तत्काल शल्यक्रिया गर्नुपर्ने...

बदामले फाइदा मात्रै होइन बेफाइदा पनि गर्छ

बदाममा धेरै पोषक तत्व पाइन्छ । प्रोटिनको राम्रो स्रोत बदाम स्वास्थ्यका लागि निकै उपयोगी छ । तर खाने विधि जानिएन भने यसले फाइदाको सट्टा बेफाइदा पनि पुर्‍याउन सक्छ ।...

डा. राजु अधिकारी आहारविद् एवं जीवनशैली तथा योग प्रशिक्षक

कुभिण्डोको जुस पिउँदाका फाइदा के छन् ?

कुभिण्डो गर्मीको मौसमी तरकारी हो । यसको तरकारी मात्र होइन, मिठाई पनि बनाएर खाने चलन छ । कुभिण्डोको तरकारी खाने चलन त लामो समयदेखि नै छ । तर पछिल्लो...

रातो मासुभन्दा सेतो मासु खानु किन राम्रो ?

सामान्यतया रातो मासुभन्दा सेतो मासु तुलनात्मक रुपमा स्वास्थ्यवर्द्धक मानिन्छ । चिकित्सक तथा पोषणविद्ले सेतो मासु नै खान सुझाइरहेका हुन्छन् । मासु प्रोटिनको मुख्य स्रोत पनि हो । किन रातो...

चिनी नखाँदैमा केही हुन्छ र ?

बिहानको चियादेखि मिठाईसम्म । चिनीले हाम्रो खानामा मात्रै होइन, जीवनमा पनि मिठास थप्छ । यो चिनीबिना हामीले मिठाई, चकलेट, केक वा सफ्ट ड्रिंक्स जस्ता खानेकुरा खान पाउने थिएनौं ।...

दाल, भात, तरकारीमा कुन पोषक तत्व पाइन्छ ?

शरीरका लागि खानाको आवश्यकता भनेको गाडी चल्नका लागि इन्जिन जस्तै हो । खानाले नै शरीरलाई बनाउँछ । शरीरलाई तन्दुरुस्त राख्न, चलायमान राख्न, ऊर्जावान बनाउन र समग्र शरीरलाई स्वस्थ बनाउन...

काँचो फलफूल र तरकारी स्वास्थ्यका फाइदाजनक

सबैभन्दा पौष्टिक खाना कुन हो ? काँचो कि पकाएको ? सायदै कसैसँग होला यस प्रश्नको तत्काल जवाफ छ । किनकि दुवै प्रकारका खानेकुराको आ–आफ्नै विशेषता छन् । तर हाम्रो...

अनुश्री आचार्य पोषणविद्

शरीरको तौल घटाउने सर्वोत्तम उपाय के हो ? यस्तो छ ध्रुव राठीको विश्लेषण (भिडियोसहित)

इन्टरनेटमा सबैभन्दा बढी खोजिनेमध्ये एउटा जिज्ञासा हो, ‘हाउ टु लुज वेट ?’ अर्थात तौल कसरी घटाउने ? साथसाथै विश्वभर नयाँ बर्षमा गरिने आम प्रतिबद्धता पनि संभवत यही हो कि,...

यसकारण हानिकारक हुन्छ दालमोठ र भुजिया

दालमोठ र भुजियालाई प्राय: घरमा स्न्याक्सको रुपमा प्रयोग गरिएको देखिन्छ । चाडपर्व, भेला, जमघटमा दालमोठ र भुजिया हुने नै गर्छ । यसलाई बच्चादेखि वृद्धसम्मले रुचाएको पाइन्छ । चियासँग होस्...

अनुश्री आचार्य पोषणविद्

छत्तीसगढको शाकाहारी पाहुना

राति ८ बजेको थियो, हवाईमार्ग हुँदै हामी भारत छत्तीसगढको रायपुर ओर्लंदा । रायपुरको यो मेरो पहिलो यात्रा थियो । भोक लागिरहेको थियो । हामी खानाको खोजीमा लाग्यौं । अक्सर...

के हुन्छ ? जब अरुचि हुँदा पनि हामी खाना खान्छौं

काठमाडौं । शरीरमा कुनै भाइरल संक्रमण, ब्याक्टेरियाको संक्रमण र कुनै चोटपटक लाग्दा ज्वरो आउँछ । ज्वरो आउँदा खान मन नलाग्ने, खाए पनि नरुच्ने हुन्छ । यस्तो बेला जबर्जस्ती खान...

खानेकुरा तेलमा तार्दा ध्यान दिनुपर्ने ६ कुरा

काठमाडौं । चाडपर्वको सिजन सुरु भइसकेको छ । रमाइलो माहोल, कामबाट छुट्टी र भेटघाटले चाडपर्वलाई उल्लासमय बनाउँछ । यससँगै जोडिएर आउँछ मिष्ठान्न परिकार । चाडबाडमा हलका खानेकुरा भन्दा तारेका...

खाना, पेट र दिमागको रोचक साइनो

हामीलाई थाहै छ, हामी जे खान्छौं त्यसले हाम्रो शरीरको मांसपेशी र छालामा पोषण मिल्छ । तर, दिमागमा यस्तो असर के हुन्छ ? यसको जवाफ खोज्नका लागि मनग्ये शोध भएको...

के खाने दरमा ? यसरी बनाउन सकिन्छ विशेष परिकार

काठमाडौं । तिहारमा सेलरोटी, दशैंमा खसीको पक्कु, असार १५ मा दही-चिउरा भनेजस्तै दर तीजको विशेष खान्की हो । दर एउटा भोजन मात्रै होइन, यो संस्कृति र मानिसको मानसिकतासँग जोडिएको...

किवी फल : स्वास्थ्यमा के-के फाइदा गर्छ ?

त्यसै त किवी फल भन्नसाथ मुख रसाउँछ । नेपाली जिब्रोले यो फलको स्वाद चाखेको भने धेरै समय बितेको छैन । लगभग डेढ दशक यता मात्र मध्य पहाडका घर आँगनमा...

धेरै मासु खाँदा के हुन्छ ?

काठमाडौं । मासु जिब्रोको लागि स्वादिलो त हुन्छ नै, यो प्रोटिनको राम्रो स्रोत पनि हो । बदलिंदो खानपान शैलीसँगै मासु दिनहुँ खाने चलन पनि बढिरहेको छ । तर यसरी...

एयरफ्रायरमा पकाएको खाना कति स्वस्थकर ?

अहिले जीवनयापन खर्च निकै बढिरहेको छ । त्यसमा पनि बढ्दो महंगीले खानामा हुने खर्च दिनप्रतिदिन बढ्दो छ । यस्तोमा एयरफ्रायरमा खाना पकाउँदा तेलको बचत गर्न सकिन्छ । यसमा खाना...

खानेकुराबाटै घटाउन सकिन्छ कोलेस्टेरोल

काठमाडौं । शरीरमा कोलेस्टेरोल बढ्ने समस्या अहिले धेरैलाई छ । कोलेस्टेरोलको समस्या मुख्यत: दुई कारणले हुन्छ, वंशाणुगत र खानेकुरा । यसबाहेक तनावले पनि कोलेस्टेरोल बढाउन सक्छ । कोलेस्टेरोल बढेसँगै...

प्रणिती सिंह क्लिनिकल बेरियाट्रिक तथा पोषणविद्

यस्ता छन् ज्वानोका फाइदैफाइदा

तेलमा ज्वानो फुराएर बनाएको परिकारको स्वाद र सुगन्ध बेग्लै हुन्छ । धेरैलाई थाहा नहुन सक्छ, यसमा भरपुर मात्रामा औषधीय गुण पनि हुन्छ । त्यसैले आयुर्वेदमा यसलाई बहुउपयोगी औषधिको रुपमा...

मेवादेखि कफीसम्म, गर्भावस्थामा यी खानेकुरा नखाएकै बेस

गर्भावस्थामा कसैलाई मीठोमसिनो खानेकुराको तलतल लाग्छ । कसैलाई अमिलो–पिरो खान मनपर्छ, कसैलाई गुलियो । यसबेला मस्तिष्कले न्युरोपेपटाइड हर्मोन उत्पादन गर्छ, जसले अत्यान्तै भोक जगाउने काम गर्छ । भूगोल अनुसार...

किन खाने क्वाँटी ?

क्वाँटी खानाले हाम्रो शारीरिक, मानसिक, संवेगात्मक र सामाजिक स्वास्थ्य पनि स्वस्थ हुनेमा कुनै शंका छैन । गर्भवती, स्तनपान गराउने महिला, बच्चा, किशोरकिशोरी र वृद्धहरूका लागि त यो निकै वरदानयुक्त...

यसरी बनाउन सकिन्छ स्वादिलो क्वाँटी

काठमाडौं । जनैपूर्णिमामा क्वाँटी खाने चलन छ । पहिला पहिला नेवार समुदायमा सीमित क्वाँटी अचेल सबै मानिसबीच लोकप्रिय बनेको छ । क्वाँटीमा चना, मस्याङ, मुगी, बोडी, मास, भटमास, ठूलो...

यसकारण लाग्छ थकाइ

थकान महसुस हुनु प्राकृतिक प्रक्रिया नै हो । यात्रा गर्दा, उकालोओरालो गर्दा, कुनै काम गरेपछि थकाइ लाग्नु सामान्य हो । शरीर एउटा मेसिन जस्तै हो, जुन निरन्तर चलिरहन सक्दैन ।...

यसकारण चाहिन्छ शरीरलाई भिटामिन

भिटामिनको सेवनले हामीलाई स्वस्थ बनाउँछ भनेको त हामीले धेरै सुनेका छौं । तर भिटामिन शरीरलाई किन चाहिन्छ र यसले के गर्छ ? भन्ने कुरा भने कमैलाई मात्र थाहा होला...

अयला : सांस्कृतिक पेय

काठमाडौं । नेवार समुदायले भोजभतेर, जात्रा, कार्जे वा आगन्तुकलाई स्वागत गर्ने न्यानो पेय हो, अयला । मादक पदार्थको श्रेणीमा राखिए पनि नेवारलगायत कतिपय समुदायमा यसलाई सगुनको रुपमा लिने गरिन्छ...

अस्पतालमा किन चाहिन्छ पोषणविद् ?

‘खाना नै औषधि’ भन्ने गरिन्छ । सामान्य मान्छेलाई त सही खानपान जरुरी हुन्छ नै । त्यो भन्दा बढी बिरामीका लागि हुन्छ । जब कसैलाई रोग लाग्छ, उपचार गर्छन् ।...

अन्यको तुलनामा तोरीको तेल कसरी राम्रो ?

तरकारीमा तेल अनिवार्य जस्तै मानिन्छ । तोरी, सूर्यमुखी र भटमासका तेल बजारमा पाइन्छन् । तेलले तरकारीलाई स्वादिलो बनाउने त छ नै स्वास्थ्यका लागि पनि यो महत्वपूर्ण हुन्छ । त्यसमा...

ओमेगा-३ फ्याटी एसिडको सप्लिमेन्ट खाँदा के हुन्छ ?

ओमेगा थ्रि फ्याटी एसिड’ झट्ट सुन्दा अनौठो लागेपनि यो हाम्रो शरीरका लागि जरुरी पोषकतत्व हो । शरीरलाई स्वस्थ राख्नका लागि मिनरल्स, भिटमिन, प्रोटिन, क्याल्सियम जस्तै ओमेगा थ्रि फ्याटी एसिड...

क्यान्सरबाट जोगिन कस्तो खानपान गर्ने ?

कुनै पनि रोगको प्रमुख कारण खानपान नै हो । किनकि खानपान नमिल्दा पाचन प्रक्रियामा गडबडी हुन्छ र शरीरमा रोग लाग्छ । अस्वस्थ खानपान क्यान्सरको पनि कारण बन्न सक्छ ।...

प्रा. डा. विवेक आचार्य क्यान्सररोग विशेषज्ञ

के हुन्छ जब हामी पानी पिउँछौं ?

मानव शरीरको ७० प्रतिशत भागमा पानी हुन्छ । रगत, मांसपेशी, हड्डी सबैमा पानी हुन्छ । पानीले खाना पचाउने, रगत बनाउन, डिहाइड्रेसन तथा पानीको कमी हुन नदिन र शरीरमा भएको...

अनुश्री आचार्य पोषणविद्

मासुको विकल्पमा छन् यी खानेकुरा

पाहुना आउँदा होस् वा भोजभतेरमा, मासु पाक्ने गर्छ । जिब्रोको स्वाद फेर्नु परेमा हामी मासु नै पकाउने गर्छौं । किनभने हामीलाई मासु मीठो लाग्छ । मान्छेले मासुलाई आफ्नो भोजन...

प्रणिती सिंह क्लिनिकल बेरियाट्रिक तथा पोषणविद्

मासुमा पोषण त हुन्छ, तर रोग पनि बढाइरहेको छ

काठमाडौं । अहिले मासु खान छाड्नेको जमात विश्वभर नै बढ्दो छ । बीबीसीमा प्रकाशित एक रिपोर्ट अनुसार आफ्नो स्वास्थ्य सुधार्नेदेखि पर्यावरण र जनवारको हितको लागि मासु छाड्नेहरुको संख्या थपिंदै...

मात्रा मिलाएर नखाए रोगको कारक बन्न सक्छ घिउ

काठमाडौं । मीठो दाल, भात, तरकारी र अचार । त्यसमा एक चम्चा घिउ भयो भने स्वाद नै बेग्लै हुन्छ । खाना रुचाउनुका साथै शरीर पनि हृष्टपुष्ट हुने भन्दै घिउ...

पाउरोटी : सदाबहार नास्ता तर कति स्वस्थकर ?

पाउरोटी सजिलो र सहजै पाइने खानेकुरा हो । बिहान चियासँगै पाउरोटी खाने धेरै नेपालीको बानी नै छ । यो निम्नदेखि उच्च वर्ग सबैले रुचाउने खानेकुरा हो भन्दा पनि हुन्छ...

दीर्घायुका लागि कस्तो भोजन गर्ने ?

शरीरलाई तन्दुरुस्त राख्न स्वस्थ र सन्तुलित आहारको सेवन गर्नु अति आवश्यक हुन्छ । आयुर्वेदका अनुसार यदि ठीकसँग खाना खाइयो भने लामो समयसम्म रोगबाट टाढा रहनुका साथै यसले दीर्घायु पनि...

खानेकुराको कारणले पनि मुड खराब हुन्छ ?

मानिसलाई रिस उठ्नु प्राकृतिक स्वभाव नै हो । फरक यति हुन्छ, कसैलाई छिटो र धेरै रिस उठ्छ भने कसैलाई निकै कम । के कारणले यस्तो हुन्छ त ? समयले...

डा. पुनेश्वर केशरी आयुर्वेदिक चिकित्सक

किन खाने सलाद ?

प्रकृतिले यस्ता खानेकुरा पनि दिएको छ, जुन काँचै खानु निकै लाभदायक हुन्छ । यसमा पर्छ सलाद । सलाद काँचो, उसिनेर, बफ्याएर तयार खान सकिन्छ । पहिला होटलको मेन्युमा राखिने...

अनुश्री आचार्य पोषणविद्

के हुन्छ ? जब बिहान खाली पेटमा लसुन खाइन्छ

‘बाह्र मसला एक लसुन’ । नेपाली समाजमा प्रचलित यो भनाइले मसलाको रुपमा लसुन कति अपरिहार्य छ भन्ने जनाउँछ । खासगरी लसुनले माछामासु र तरकारीको स्वाद दोब्बर बढाइदिन्छ । तर...

मधुमेह भएकाले कुन-कुन फलफूल खान हुन्छ ?

मधुमेहका बिरामीले धेरै खानेकुरा बार्नुपर्छ भनेको निकै सुनिन्छ । मधुमेह भएकाले यो खान हुन्छ, यो हुँदैन, गुलियो त झनै खानुहुँदैन भनेको धेरै सुनिन्छ । तर के मधुमेह भएका व्यक्तिले गुलियो...

शरीरलाई आइरन किन चाहिन्छ ?

प्रोटिन, भिटामिन, खनिज पदार्थ, कार्बोहाइड्रेट, फाइबर, गुड फ्याट, कोलेस्टेरोल र आइरन मानव शरीरका लागि चाहिने अत्यावश्यक पोषक तत्व हुन् । अन्य सबै पोषक तत्वबारे चर्चा भइरहे पनि आइरनबारे भने...

जंकफुड : स्वादिलो तर किन खान नहुने ?

बालबच्चालाई फकाउन होस् वा मुखको स्वाद फेर्न । झटपट पेट भर्न होस् वा सजिलै छाक टार्न । हाम्रा लागि तयार छन् थरीथरी खानेकुरा । चाउचाउ, कुरकुरे, चिप्स, बिस्कुट, चाउचाउ,...

अनुश्री आचार्य पोषणविद्

मिश्री कति गुणकारी ?

मिश्रीलाई चिनीको विशुद्ध रुप मानिन्छ । स्वादका लागि जति प्रख्यात छ उति नै गुणकारी पनि छ मिश्री । खासगरी खीर र अन्य गुलियो परिकार बनाउन प्रयोग गरिने मिश्रीका धेरै...

डा. पुनेश्वर केशरी आयुर्वेदिक चिकित्सक

खानै हुन्न मैदा ?

काठमाडौं । ‘मैदा मन्द विष हो ।’ यो धारणा सर्वत्र व्याप्त छ । मैदालाई पोषणरहित ‘अस्वस्थ्यकर’ खानाको सूचीमा राखिन्छ । जबकि यस विपरीत हामीले दिनदिनै खपत गर्ने खानामा मैदाको...

अनुश्री आचार्य पोषणविद्