काठमाडौं । ‘मैदा मन्द विष हो ।’ यो धारणा सर्वत्र व्याप्त छ । मैदालाई पोषणरहित ‘अस्वस्थ्यकर’ खानाको सूचीमा राखिन्छ । जबकि यस विपरीत हामीले दिनदिनै खपत गर्ने खानामा मैदाको...
अनुश्री आचार्य पोषणविद्
शरीरमा कलेजोले उत्पादन गर्ने बोसोजस्तो पदार्थलाई कोलेस्टेरोल भनिन्छ । भिटामिन डी, पाचन र एस्ट्रोजेन, प्रोजेस्टेरोन, टेस्टोस्टेरोन, कोर्टिसोल र एल्डोस्टेरोनजस्ता धेरै हार्मोन निर्माणको लागि कोलेस्टेरोल आवश्यक हुन्छ । विभिन्न प्रकारका...
काठमाडौं । कुनै पनि रोग लागेपछि उपचार गर्नुभन्दा रोग लाग्नै नदिन स्वास्थ्य र पोषणयुक्त खानाको महत्त्वपूर्ण भूमिका हुन्छ । स्वस्थ जीवनको लागि स्वास्थ्य र पोषणयुक्त खानाको महत्त्व भएजस्तै खराब...
वर्षायाममा अघिपछिभन्दा रोगले बढी सताउँछ । चर्को गर्मीले पसिना आउने, डिहाइड्रेसनको समस्या, उकुसमुकुस, अल्छीपन, आलस्यताको समस्या धेरै देखिन्छ । वर्षायाममा रुखाखोकी, झाडापखाला, टाइफाइड, फ्लुजस्ता रोगले बढी सताउँछ । त्यसैले...
अनुश्री आचार्य पोषणविद्
स्वस्थ खानपानको कुरा आउनासाथ फाइबर छुट्दैन । फाइबरयुक्त खानेकुरा खानुपर्छ भन्ने धेरै सुनिन्छ । फाइबर एक प्रकारको कार्बोहाइड्रेट हो, जुन वनस्पतिजन्य खानेकुराबाट पाइन्छ । यो मुख्यतया फलफूल गेडागुडी, ड्राइ...
माछाको परिकार स्वादिष्ट, छिटो पाक्ने, सजिलो तरीकाबाट पकाउन मिल्ने र छिटो पच्नेमा पर्छ । माछामा पौष्टिक तत्व पनि यथेष्ठ मात्रामा पाइन्छ । माछा विशेषगरी ओमेगा-३ फ्याटी एसिडको राम्रो स्रोत...
डा. अमृत भण्डारी आयुर्वेदिक चिकित्सक
काठमाडौं । नेपाली भान्सामा लसुनको प्रयोग अनिवार्यजस्तै मानिन्छ । मुख्यतः खानाको स्वाद बढाउन प्रयोग गरिने लसुन औषधीय गुणले पनि भरिपूर्ण रहेको हामीले सुनेका छौं । लसुनसँग सम्बन्धित अन्य पनि...
मासु थरीथरीका परिकारमा नलोभिने को नहोला र ? विवाह, पार्टी, भोजभतेर मासुका परिकारबिना अपूरोजस्तै मान्ने धेरै छन् । मासु पौष्टिक तत्वले भरिपूर्ण परिकार पनि हो, तर पच्न भने धेरै...
डा. विधाननिधि पौडेल पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ
काठमाडौं । शरीरको तौल घटाउनेबारे सोच्नासाथ धेरैको दिमागमा आउँछ कार्बोहाइड्रेटमा कटौती गर्ने । वजन घटाउन आहारमा कार्बोहाइड्रेटको मात्रा घटाउनु एक हदसम्म राम्रो पनि हो । त्यसैले अहिले तौल नियन्त्रण...
प्रणिती सिंह क्लिनिकल बेरियाट्रिक तथा पोषणविद्
कुन व्यक्तिलाई कस्तो डाइट दिंदा राम्रो हुन्छ भनेर अध्ययन गरेर डाइट प्लान दिने हो भने राम्रो पनि गर्छ। तर डा. मन्सुरको एफडीएच क्लिनिकमा दिइने डाइटमा प्रोटिन अनि फ्याटको मात्रा...
काठमाडौं । कफी अहिले सबैले रुचाउने पेय पदार्थमध्ये पर्छ । कसैलाई भेट्नुपर्यो कफी खाँदै गफिने गरिन्छ । कुनै मिटिङ गर्नुपर्यो कफी नै अर्डर गर्ने चलन छ । अझ कफीका...
डा. विधाननिधि पौडेल पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ
‘दिनहुँ गाईभैंसीको दूध पिउने व्यक्ति तगडा हुन्छन् ।’ यो भनाइ बुढापाकाको मुखबाट सबैले सुनेरै हुर्किएका हुन्छौं । बिहानको खाजामा र राति सुत्नुअघि एक गिलास दूध पिउने चलन हामीमध्ये धेरैको...
डा. पुनेश्वर केशरी आयुर्वेदिक चिकित्सक
यतिबेला धेरैको भान्सामा कटहरको तरकारी पाक्छ । यसमा पोटासियम, आइरन, क्याल्सियम, जिंक, भिटामिन-ए र भिटामिन-सी प्रशस्त मात्रामा पाइन्छ, जुन स्वास्थ्यका लागि फाइदाजनक हुन्छ । यद्यपि कटहरसँग कतिपय खानेकुरा आपसमा...
मोटोपन सुन्दा जति सामान्य लाग्छ, शरीरका लागि त्यति नै घातक समस्या पनि हो यो । आम समस्या नै बनेको मोटोपनलाई यो दशककै दीर्घ रोगको जोखिम गराउने कारकको रुपमा लिइएको...
व्यस्त जीवनशैली र खानपानमा उचित ध्यान पुर्याउन नसक्दा हिजोआज मानिसको प्रतिरक्षा प्रणाली कमजोर बन्दै गइरहेको छ । बिहान उठ्नेदेखि राति सुत्ने समय निश्चित छैन । खानाको हकमा पनि त्यस्तै...
काठमाडौं । कोलेस्टेरोल एक प्रकारको चिल्लो पदार्थ हो, जुन रगतमा पाइन्छ । कलेजोमा उत्पादन हुने यो कोलेस्टेरोलले शरीरका कोषिकालाई बिग्रिनबाट जोगाउँछ । कोलेस्टेरोलले शरीरमा हार्मोन र भिटामिन निर्माणमा पनि...
चर्को गर्मीमा काँक्रा खानुको मज्जा नै बेग्लै हुन्छ । धेरैजसो सलादकै रुपमा खाइने काँक्राले शरीरलाई हाइड्रेटेड राख्नुका साथै छालाको सौन्दर्य पनि बढाउँछ । काँक्राका बेफाइदा नै छैनन् भन्दा पनि...
मधुमेहका बिरामीले खानेकुरामा विशेष ध्यान दिनुपर्छ । खानेकुरामा नियन्त्रण गरिएन भने शरीरमा सुगरको मात्रा बढ्छ । हामीले दैनिक कति कार्बोहाइड्रेट लिन्छौं र त्यसबाट कति क्यालोरी बन्छ, त्यसलाई शरीरले प्रयोग...
के तपाईं प्रायः थकित र सास फेर्न गाह्रो भएको महसुस गर्नुहुन्छ ? अनुहार पनि फुस्रो देखिन्छ ? नङ पनि कमजोर देखिन्छन् ? यस्ता लक्षण देखिन्छन् भने शरीरमा आइरनको कमी...
डा. प्रशान्त त्रिपाठी इन्टनरल मेडिसिन
काठमाडौं । ‘जंकफुड धेरै खानुहुन्न यसमा अधिक मात्रामा नुन हुन्छ । कोल्डड्रिंक त झन् पिउनै हुँदैन, यसमा चिनी धेरै हुन्छ ।’ यस्तो भनेको हामी धेरै सुनिरहेका हुन्छौं । उच्च...
च्याउ भिटामिन र खनिज पदार्थको राम्रो स्रोत हो । च्याउ खाँदा विभिन्न रोग लाग्नबाट पनि बच्न सकिन्छ । अध्ययनअनुसार विश्वमा एक लाख ४० हजार प्रकारका च्याउ पाइनेमा १०० प्रकारका...
अनुश्री आचार्य पोषणविद्
गर्मीको समय छ, शरीरले शीतल कुराको चाह राख्छ । यस्तोमा खर्बुजा तिर्खा मेटाउन र शरीरमा पानीको मात्रा सन्तुलित गर्न उपयुक्त फलफूल बन्न सक्छ । खर्बुजामा प्रशस्त मात्रामा भिटामिन सी, ए,...
लीलबहादुर नेपाली पोषणविद्
गोलभेंडा भान्सा कहिल्यै नछुट्ने चीज हो । हरेक तरकारी, माछामासु, गेडागुडी पकाउँदा गोलभेंडा अनिवार्य नै मानिन्छ । यति मात्र होइन गोलभेंडालाई अचारको रुपमा पनि प्रयोग गरिन्छ । गोलभेंडाको अचारको...
काठमाडौं । फ्रेन्च फ्राइ अहिले धेरैले रचाउने आलुको परिकारमध्ये पर्छ । होटल, रेस्टुरेन्ट होस् वा घरमा, यो स्न्याक्सको रुपमा रोजाइमा पर्छ । अझ बच्चाको लागि त यो प्रिय परिकार...
काठमाडौं । केही व्यक्तिले भनेको सुनिन्छ- ‘स्वास्थ्यलाई फाइदा पुग्ने खानेकुरा खाएकै छु, तर पनि शरीर स्फूर्त छैन कसरी ?’ कहिलेकाहीं पौष्टिक खानेकुरा खाँदाखाँदै पनि पोषण नपुगेको जस्तो महसुस हुन...
डा. राजु अधिकारी आहारविद् एवं जीवनशैली तथा योग प्रशिक्षक
नेपालीमा उखान छ- रातो राम्रो गुलियो मीठो । तर मीठो गुलियो मात्रै हुँदैन अरु स्वाद पनि उत्तिकै हुन्छन् । जिब्रोले अमिलो, पीरो, नुनिलो, तीतो, टर्रो धेरै खालका स्वाद अनुभव...
डा. राजु अधिकारी आहारविद् एवं जीवनशैली तथा योग प्रशिक्षक
काठमाडौं । शरीरमा आवश्यक पर्ने पौष्टिक तत्व भिटामिन विभिन्न खानेकुराबाट मिल्छ । साधारणतया भिटामिन ए, बी, सी र डी लाई लिएर हामी सचेत हुन्छौं तर शरीरलाई अतिआवश्यक पर्ने भिटामिन...
लीलबहादुर नेपाली पोषणविद्
काठमाडौं । टन्टलापुर घामबाट घरमा फर्किएपछि फ्रिजको चिसो पानी पिउन कसलाई मन नपर्ला ? गर्मीसँगै थकाइले प्यास लागिरहेको अवस्थामा चिसो पानीले घाँटी भिजाउनुको मज्जा नै बेग्लै हुन्छ । तर...
काठमाडौं । ‘खाना खाँदा पानी पिउनु हुँदैन, यसले स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर गर्छ’ भनेको हामीले धेरै सुनेका छौं । खाना खानुअघि आधा घण्टाअघि र खाना खाएको आधा घण्टापछि मात्रै पानी...
काठमाडौं । मोटोपन अहिले धेरैका लागि टाउको दुखाइको विषय बनिरहेको छ । यसले शरीर भद्दा हुने मात्र होइन, रोगलाई समेत निम्त्याउँछ । त्यसैले मोटोपन घटाउन अहिले कोही जिम धाइरहेका...
सात्विक भोजनअन्तर्गत मानसिक र शारीरिक दुवै रुपमा स्वस्थ राख्न मद्दत गर्ने खानेकुरा पर्छन् । प्राकृतिक रुपमा सजिलै पकाउन सकिनु, भरपूर पोषण दिनु, शरीरलाई हल्का गराउनु, ऊर्जा दिनु सात्विक भोजनका...
सातु धेरैको लागि नौलो खानेकुरा होइन । यसले शरीरलाई स्फूर्त त राख्छ नै, धेरैबेरसम्म भोक मेटाउने काम पनि गर्छ । त्यसैले पहिले कुनै लामो यात्रा वा खेतबारीमा काम गर्दा...
दही, मोही मन नपराउने सायदै नेपाली होलान् । अझ गर्मी मौसममा चिसो मोही पिउनुको मज्जा नै बेग्लै हुन्छ । मोही पिइरहने बानी भएपनि यसमा पाइने पोषक तत्वका विषयमा भने...
के बुढ्यौलीलाई रोक्न सम्भव छ ? झट्ट सुन्दा यो प्रकृति विरोधी प्रश्न जस्तै लाग्न सक्छ । किनभने बुढ्यौली एक प्राकृतिक प्रक्रिया हो । हरेक मान्छे यो चरणबाट गुज्रिनुपर्ने हुन्छ...
आँखा चिम्लेर एकपटक सोच्नुहोस् त, तपाईं खाना खाँदा के के गर्नुहुन्छ ? कसरी खानुहुन्छ ? सम्भवतः खाना खाँदा मोबाइल चलाउनुहुन्छ, टीभी हेर्नुहुन्छ, गफ गर्नुहुन्छ । कहिले हतारमा खानुहुन्छ, कहिले...
काठमाडौं । पोलेको मासु भन्नासाथ हाम्रो मुखमा पानी आउँछ । चाहे त्यो सुकुटी (ड्राइ) होस् वा आलो । रापिलो आगोमा पोलेर खानुको खास स्वाद छ । उसिनेर, बफ्याएर भन्दा...
त्यसो त चिनी र नुन आपसमा पृथक छन् । स्वादको हिसाबले होस् वा गुणको । यद्यपि कतिपय अवस्थामा चिकित्सकहरु भनिरहेका हुन्छन्, ‘नुन बढी नखानु, चिनी सकभर नखानु ।’ के...
डा. राजु अधिकारी आहारविद् एवं जीवनशैली तथा योग प्रशिक्षक
खानपान र रक्तचापबीच खास साइनो छ । रक्तचाप बढाउने वा सन्तुलित राख्ने भन्ने कुरा हामी के खान्छौं भन्ने प्रश्नले पनि निर्धारण गर्छ । हामीले खाने कतिपय खानेकुरा यस्ता छन्,...
डा. कमल शर्मा लम्साल वरिष्ठ मुटुरोग विशेषज्ञ
‘ओमेगा थ्री फ्याटी एसिड’ यो नाम हामीमध्ये धेरैले सुनेका पनि छैनौं होला सायद । जबकि हाम्रो शरीरका लागि अत्यन्तै महत्वपूर्ण पोषकतत्व हो यो । कतिपय बोसो शरीरले आफैं पनि...
वर्षा भट्टराई पोषणविद्
आफ्नो कमाइ रंगीन झोलहरूमा खर्च गर्नुको कुनै औचित्य छैन । औषधि पसलमा गएर रंगीन झोल किन्नुभन्दा अगाडि डाक्टरलाई सोध्नुस्- 'के साँच्चै मलाई भिटामिन जरूरी छ ?'
जब जब स्वस्थ खानपानको कुरा आउँछ, फाइबर छुट्दै छुट्दैन । भनिन्छ, ‘फाइबरयुक्त खानेकुरा खानुपर्छ ।’ फाइबर एक प्रकारको कार्बोहाइड्रेट हो, जुन वनस्पतिजन्य खानेकुराबाट पाइन्छ । यो मुख्यतया फलफूल तथा...
उच्च रक्तचाप हुनुका पछाडि केही कारण छन् । जस्तो कि, वंशाणुगत, मिर्गौला र मुटुको समस्या, तनाव आदि । त्यससँगै यसमा मुख्य जिम्मेवार मानिन्छ खानपानलाई पनि । धेरै मात्रामा नुन,...
रसुवा र सिन्धुपाल्चोक जिल्लाका ग्रामीण बस्तीमा भूकम्प र कोरोना महामारीले स्वास्थ्य सेवाको पहुँच खुम्चिएको र पोषिलो खानेकुराको अभाव भएकाले बालबालिकामा कुपोषणको समस्या झांगिएको छ ।
स्वस्थ रहन शरीरमा पर्याप्त मात्रामा पोषक तत्व आवश्यक हुन्छ । भिटामिन, मिनरल्सलगायत आवश्यक सबै पोषक तत्व स्वस्थकर खानपानबाट प्राप्त गर्न सकिन्छ । यदि खानाको माध्यमबाट शरीरलाई आवश्यक पर्ने पोषक...
मोटोपन कसरी घटाउने ? यसमा सबैभन्दा प्रचलित दुई विधि छन्, खानामा कटौती गर्ने वा कडा शारीरिक व्यायाम गर्ने । खानाको मात्रा कम गर्दा वा कति छाक खाना नै छाड्दा...
कार्यव्यस्तताले हो वा जाँगर नचलेर, अहिले प्रायः हामी एकै पटक दुई–तीन दिनलाई पुग्नेगरी खाना पकाउँछौं । फ्रिजमा राख्छौं । र, चाहिएको बेला तताएर खान्छौं । त्यसो त भान्सामा पाकेका...
आयुर्वेदमा अमलालाई अमृत फल भनिएको छ। अमला (एम्ब्लिका अफिसिनालिस)लाई विभिन्न स्वास्थ्योपचारका लागि आयुर्वेदिक औषधिमा व्यापक रूपमा प्रयोग गरिन्छ/गरिंदै आएको छ। अमला भारत वर्षमा शताब्दीयौंदेखि यसको औषधीय गुणहरूको लागि प्रयोग...
काठमाडौं । उच्च रक्तचापलाई चिकित्सकीय भाषामा ‘हाइपरटेन्सन’ भनिन्छ । यसको अर्थ हुन्छ, मुटु र रक्तनलीहरुमा दबाब बढ्नु । विना लक्षण पनि सुस्त गतिमा यसले शरीरलाई गलाउँदै लैजान सक्ने भएकाले...
डा. माधव विष्ट मुटुरोग विशेषज्ञ
मोटोपन, मधुमेहजस्ता समस्याका कारण अहिले कतिपयले चामलको विकल्पको रूपमा अरू नै खानेकुरा रोज्ने गरेका छन् । तर पनि हाम्रो मुख्य खान्की चामल नै हो, जुन पुस्तौंदेखि हाम्रो भान्सामा पाक्दै...
काठमाडौं । स्वाद र पोषणका लागि मान्छेले आँखा चिम्लेर खाने पेय हो दूध । खासगरी गाईवस्तुको दूध मान्छेको सर्वप्रिय पेय हो । मान्छेबाहेक अरू कुनै पनि जनावरले अर्को प्राणीको...
काठमाडौं । जिब्रोलाई हामी अक्सर गाली गर्छौं, स्वादे जिब्रो भन्दै । किनकि हामी जिब्रोको स्वादमा लोभिंदा स्वास्थ्यलाई समेत ख्याल गर्न भुल्छौं । जिब्रोसँगै सम्बन्धित अर्को प्रचलित भनाइ पनि छ,...
हाम्रो नियमित खाजा जस्तै भएको छ- चाउचाउ र बिस्कुट । भोक टारिहाल्नुपर्यो ? चाउचाउ उमालेर खाइदिन्छौं । बिहान चियासँग के खाने ? बिस्कुट खोज्न थाल्छौं । बालबच्चालाई खुसी बनाउनुपर्यो...
डा. हेमराज कोइराला वरिष्ठ योग तथा प्राकृतिक चिकित्सक एवं वरिष्ठ विशेषज्ञ रिजेनेरेटिव मेडिसिन
काठमाडौं । चाडपर्वमा घरमा सेलरोटी, पुरीजस्ता परिकारहरु पाक्छन् । यस्ता खानेकुराको लागि तेल पनि धेरै खपत हुन्छ, साथै समय पनि । तारेर पकाइने खानेकुरामा तेल त्यसै बाँकी रहने भएकाले...
खानामा कुनै एउटा खाद्य समूहमा मात्रै ध्यान दिनुभन्दा चिनी, चिल्लो तथा नुन धेरै हुने प्रशोधित खानाको खपत अत्यन्तै कम गर्नु, ठिक्क मात्र भोजन (अथवा अल्पभोजन) गर्नु र तौल बढ्न...
काठमाडौं । जापानी उखान छ- बिहानको खाना आफूले खानु, दिउँसो साथीसँग बाँडेर खानु र रातिको खाना शत्रुलाई दिनु । यसले दैनिक खानाको तालिका कस्तो हुनुपर्छ भन्ने औंल्याउँछ । बिहान भरपेट...
काठमाडौं । शिशु जन्मिएदेखि ६ महिनासम्म आमाको दूध मात्रै खुवाइन्छ । शिशुको उमेर ५-६ महिना पुगेपछि दूधसँगै पूरक खाना पनि खुवाउन थालिन्छ । ६ महिनासम्म बच्चाको पाचन प्रणाली कमजोर...
अनुश्री आचार्य पोषणविद्
काठमाडौं । गर्भावस्थामा आफ्नो बच्चाप्रति जति उत्सुकता र उत्साह हुन्छ, उत्तिकै भय पनि । भय यसकारण कि कतै बच्चामा कुनै जन्मजात समस्या त देखिने होइन ? हरेक आमाबुवा चाहन्छन्,...
काठमाडौं । जाडोयाममा उत्पादन हुने सखरखण्ड कार्बोहाइड्रेट, प्रोटिन, भिटामिन, मिनरल्स, पोटासियम, फस्फोरसको राम्रो स्रोत भएको पोषणविद् डा. भुपाल बानियाँ बताउँछन् । ‘सखरखण्डमा पाइने यी सबै पोषकतत्त्व शरीरको लागि फाइदाजनक...
काठमाडौं । ओट्स अर्थात् जौ अहिले सहरी क्षेत्रका धेरैको डाइट चार्टमा पर्ने गरेको छ । ओट्सले शरीरलाई फिट र सुन्दर राख्न मद्दत गर्ने हुनाले सर्वसाधारणदेखि सेलिब्रिटीसम्मको रोजाइमा परेको पोषणविद्...
काठमाडौं । जति-जति साँझ छिप्पिंदै जान्छ, दरबारमार्ग-ठमेल क्षेत्रको मादकता पनि बढ्दै जान्छ । अँध्यारो रातलाई चिर्ने झिलिमिली उज्यालो, पश्चिमा हार्डरकदेखि नेपाली दोहोरीसम्मको ककटेल ध्वनि, हुक्काको धुँवा र मदिराको मिश्रित...
काठमाडौं । तौल बढ्दा शरीर भद्दा देखिने त छँदैछ । यसले स्वास्थ्यमा निकै समस्या ल्याउँछ । मोटोपनका कारण उच्च रक्तचाप, मधुमेहजस्ता दीर्घरोगको जोखिम बढ्छ । त्यसैले अहिले शरीरको तौल...
हाम्रो परम्परागत खान्की हो दाल, भात, तरकारी र अचार । अधिकांश नेपालीको भान्सामा पाक्ने यो परिकार आफैंमा परिपूर्ण छ । अर्थात् शरीरलाई जरुरी सम्पूर्ण पोषक तत्व हाम्रो यही थालीमा...
डा. राजु अधिकारी आहारविद् एवं जीवनशैली तथा योग प्रशिक्षक
काठमाडौं । मोटोपन घटाउने, मधुमेहलाई काबुमा राख्ने र उच्च रक्तचाप नियन्त्रण गर्ने एक सूत्रीय प्याकेज अहिले खुब चल्तीमा छ । दीर्घरोगबाट जादुयी ढंगले छुटकारा पाइन्छ भन्ने प्रचारबाजीसँगै थुप्रै सर्वसाधारण...
प्रा.डा. लोचन कार्की जनरल फिजिसियन
मह जति स्वादिलो हुन्छ, उत्तिकै गुणकारी पनि । खासमा औषधिय गुणले भरिपूर्ण हुन्छ मह । त्यसैले त मान्छेले निर्धक्क मह खान्छन् । चाहे पाउरोटीमा दलेर होस् वा कागती पानीमा...
अहिले चामलको विकल्पमा धेरैले च्याख्ला खाने गर्छन् । के चामलको साटो मकैको च्याख्ला उपयुक्त हुन्छ ? धेरैको मनमा यो प्रश्न हुनसक्छ । उपलब्ध हुँदा मकैको च्याख्ला खानु पनि स्वास्थ्यको...
मीठो स्वाद र बास्ना हुने टिमुर नेपाली भान्सामा मसलाको रूपमा प्रयोग हुन्छ । धेरैले यसलाई घरेलु औषधिको रूपमा पनि प्रयोग गर्छन् । टिमुरको प्रयोग अचारमा बढी हुने गर्छ ।...
मःम, चाउमिन, समोसा, रोटी, पराठा, चिप्स, बिस्कुट, चाउचाउ, थुक्पा । यी हाम्रा दैनिक खाजा-नास्ताका सूची हुन्, जुन मैदाबाट बन्छन् । यसको अर्थ हाम्रो आहारमा मैदा अनिवार्य जस्तै हुन थालेको छ...
डा. राजु अधिकारी आहारविद् एवं जीवनशैली तथा योग प्रशिक्षक
सर्वव्यापी भनाइ नै छ, ‘शिशुको लागि आमाको दूध अमृत समान हुन्छ ।’ अतः नवजात शिशुका लागि जब अन्य भोजन हुँदैन, आमाको दूध नै उनीहरुका लागि सम्पूर्ण आहार हुन्छ ।...
‘आलु खाएपछि मोटोपन बढ्छ ।’ ‘मधुमेहमा आलु खानै हुन्न ।’ ‘म त खानपानप्रति एकदम सजग छु, आलु र चामल खाँदिनँ ।’ आलु खान हुन्छ कि हुँदैन ? आलु स्वास्थ्यका...
काठमाडौं । हामीले खाएको खानाबाट पाचनयन्त्रले शरीरलाई आवश्यक पोषकतत्व ग्रहण गर्छ । त्यही पोषकतत्वले हामीलाई तन्दुरुस्त राख्न सहयोग गर्छ । तर खाएको सबै खानेकुरा पच्छ भन्ने छैन । खाना...
डा. अवशेष भण्डारी जनरल फिजिसियन, पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ
कुखुरा पहिले भयो कि अण्डा ? यो प्रश्न जति जेलिएको छ उत्ति नै विरोधाभास छ- ‘अण्डा खानु हुन्छ कि हुँदैन’ भन्ने सवाल पनि । पोषणविद् भन्छन्, ‘अण्डा प्रोटिनको राम्रो...
डा. अनिल भट्टराई सहप्राध्यापक तथा कार्डियोभास्कुलर सर्जन
अहिले हाम्रो थालीमा अनेकथरी व्यञ्जन छन् । दाल, तरकारी, अचार, माछामासु, दही, दुध, घिउ, सागसब्जी, सलाद, मीठाई । यद्यपि भोक नै नभएपछि हाम्रो जिब्रोले यी व्यञ्जनको स्वाद कसरी पाउने...
पहिले पहिले माछामासुसँग दही मिसाएर खान हुँदैन भनिन्थ्यो । दुध र मासु एकसाथ खाँदैनथे । तर, अहिले यी खानेकुरा एकसाथ पकाएर पनि खाने प्रवृत्ति छ । यी खानेकुरा आफैमा...
काठमाडौं । मनकारी पनि छ यो सहर । यस सहरले हुनेखाने मात्र होइन, गरिखानेलाई पनि आश्रय दिएको छ । महंगी र खर्चिलो बजारले यहाँ ढाड थिचेको मात्र छैन, सस्तो...
पोषणका लागि उत्पादन, उत्पादनका लागि वातावरणमा ल्याइने सुधारबाट विश्वव्यापी सुखी जीवनको आधार तयार हुन्छ । यसआधारले मानव खुशीपन सूचकांकको स्तरलाई उकास्छ ।
काठमाडौं । ‘चिल्लो, पिरो नखानु ।’ पहिले–पहिले कुनै समस्या लिएर अस्पताल पुगेका बिरामीलाई चिकित्सकले यसै भन्थे । बिरामीका लागि खाने भन्दा नखाने कुराको सूची लामो हुन्थ्यो । तर आजभोलि...
डा. अवशेष भण्डारी जनरल फिजिसियन, पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ
नुन नहुँदो हो त हाम्रो हरेक गाँस खल्लो हुन्छ । र, यस्तो खल्लो खानपानलाई हाम्रो जिब्रोले सोझै अस्वीकार गरिदिन्छ । यसको सोझो अर्थ हो, नुनले हाम्रो जिब्रोलाई लोभ्याइसकेको छ...
डा. राजु अधिकारी आहारविद् एवं जीवनशैली तथा योग प्रशिक्षक
काठमाडौं । टेकु पेट्रोलपम्पबाट बायाँतर्फ मोडिएर करिब पाँच मिनेट पैदल हिंडेपछि विष्णुमती खोलाको आडैमा भेटिन्छ, ह्युमत बधशाला । भुईंमा रगतको आहाल छ, यत्रतत्र हड्डीहरु छरिएका छन् । त्यही हड्डीमा...
काठमाडौं । कुनै शुभकार्यमा वा खाना खाइसकेपछि अन्तिममा मिठाइ वा केही गुलियो खाने चलन छ । मिठाइ भनेपछि सबैको मुख रसाइहाल्छ, अनि गुलियो खानेकुरा एकपटक खाँदैमा केही हानी गर्दैन...
काठमाडौं । पछिल्लो समय भिटामिन ‘डी’ को कमी स्वास्थ्य क्षेत्रमा एउटा ठूलो समस्याको रुपमा देखा परेको छ । नेपालको सन्दर्भमा हेर्ने हो भने झन् धेरै व्यक्तिमा भिटामिन ‘डी’ को...
अकु. सुदर्शन बस्नेत अकुपञ्चरिस्ट
काठमाडौं । जनैपूर्णिमाको दिन टुसा उम्रिएको गेडागुडीबाट बनाइएको क्वाँटी खाने चलन छ । क्वाँटी यस पर्वको खास खानेकुरा हो । धेरै प्रकारका गेडागुडीलाई मिसाई त्यसलाई भिजाएर राखिन्छ र टुसा...
‘क्वाँटी’ खासगरी जनैपूर्णिमामा खाने गरिन्छ । फरक-फरक गेडागुडीको मिश्रणबाट बनेको क्वाँटी स्वादिलो हुनुका साथै शक्तिवद्र्धक पनि हुन्छ । यो खास नेवारी परिकारमध्ये एक हो । ‘क्वाँटी’ शब्द नेपाल भाषाको...
हरेक पुरुषले सुन्दर परिकल्पना गरेको हुन्छ, आफू एक दिन बुवा बनुँ भनेर । तर विभिन्न कारणले पुरुषको सन्तान उत्पादन गर्ने क्षमतामा कमी आइरहेको हुन्छ । कामको तनाव, अनिद्रा, धुम्रपान...
काठमाडौं । तपाईं बजारमा एकसरो नजर लगाउनुहोस्, त्यहाँ ‘प्याकेट खाना’को भण्डार नै हुन्छ । कुरकुरे, चाउचाउ, बिस्कुट, दालमोठ, चकलेट, पाउरोटी, जुस, ससेस । कति हो कति । अब आफ्नो...
काठमाडौं । अहिले बर्खायाम चलिरहेको छ । यो बेला छिनछिनमा मौसम बदलिरहन्छ । जसकारण एकछिन अगाडि गर्मी हुँदा लगाएको लुगा पानी परेर मौसम चिसो भएसँगै अनुकूल नहुन सक्छ ।...
आयोडिन र नुनको विषयमा हामीले धेरै कुरा सुन्दै आएका छौं । नुन र आयोडिन शरीरका लागि आवश्यक तत्व हो । तर यसको मात्राको विषयमा विभिन्न प्रश्न पनि उठिरहेका छन्...
३१ जेठ, काठमाडौं । उपवासका विभिन्न विधि प्रचलित छन् । पछिल्लो समय विभिन्न रोगबाट मुक्त हुन वा मोटोपन नियन्त्रण गर्न समेत उपवास अर्थात् फास्टिङ गर्ने प्रचलन बढेको छ । जस्तो...
अनुश्री आचार्य पोषणविद्
खाना शरीरका लागि हो भनिन्छ, तर अझ बढी यसको सम्बन्ध मस्तिष्कसँग जोडिएको हुन्छ । त्यसैले हामी जतिबेला मनले खाना माग्छ त्यतिबेला खान्छौं । तर कतिपय मानिस रिस उठ्दा वा...
केही दिनअघि मात्र स्वास्थ्यलाई हानी–नोक्सानी पुर्याउने कार्बाइड प्रयोग गरेर पकाइएको आँप बजारमा निर्वाध बिक्री भइरहेको खबरले चिन्तित तुल्यायो । किनकि, म पनि त्यही बजारको उपभोक्ता हुँ र राम्रा रसिला...
चिकित्सक भन्छन्, ‘तेल स्वास्थ्यका लागि हानिकारक छ ।’ पोषणविद् भन्छन्, ‘तेल (फ्याट) शरीरका लागि अति जरुरी छ ।’ विज्ञापन भन्छ, ‘तेलले मुटु बलियो बनाउँछ ।’ समाज भ्रममा छ ।...
अण्डालाई मानिसहरुले यसकारण लिन्छन् कि यो हजारौं वर्षदेखि मानव अस्तित्वको केन्द्र हो । तर पनि यो अण्डा नै त हो भनेर मानिसहरुले त्यति गम्भीरताका साथ लिंदैनन् । यदि क्याल्सियम...
पानको पातको प्रयोग नेपाल, भारत लगायत दक्षिण एसियाली मुलुकमा धेरै हुने गर्दछ । यसलाई पान मसला बनाएर खाने प्रचलन विशेषगरी नेपालको तराई र भारतमा धेरै छ । बहुउपयोगी लहरेदार...
काठमाडौं । एक वयस्क मानिसलाई दिनमा १५ सय क्यालोरी शक्ति चाहिन्छ । यदि १३ सय क्यालोरी भन्दा कम भएमा शरीरको ऊर्जा पनि कम हुँदै जान्छ । जसकारण मानिस दुब्लाउँदै...
‘चामल खाँदै नखानुहोस्, आलु छुनै हुन्न ।’ यस्तै प्रचार गर्दै कतिपयले मोटोपन नियन्त्रण गर्ने सूत्र दिइरहेका छन् । चामल र आलु कार्बोहाइड्रेटको प्रमुख स्रोत हुन् । कार्बोहाइड्रेटयुक्त खानेकुराले मोटोपन...
अनुश्री आचार्य पोषणविद्
‘एब्स आर मेड इन द किचेन, नट द जिम ।’ तपाईं चाहे तर्तरी पसिना चुहाउनुहोस् वा कडा व्यायाम गर्नुहोस् । बेतोडले दौडनुहोस् वा बेपत्तासँग उफ्रनुहोस् । तर, पुट्ट पेट...
