डिम्याट खाता

१. धितोपत्र विद्युतीय रूपमा राख्न सकिन्छः डिम्याट खाताको मुख्य काम भनेको धितोपत्रहरू विद्युतीय रूपमा राख्नु हो । यसबाट धितोपत्र हराउने, चोरी हुने, च्यातिने, जल्ने वा अन्य किसिमबाट नष्ट भएर जाने जोखिम कम हुन्छ ।

२.खरिद-बिक्रीमा सहजताः दोस्रो बजारमा कारोबार गर्नका लागि डिम्याट खाता अनिवार्य गरिएको छ । स्टक एक्सचेन्जमा ब्रोकर मार्फत कारोबार गर्दा खरिद गरेपछि आफ्नो डिम्याट खातामा धितोपत्र -शेयर, ऋणपत्र, म्युचुअल फन्ड) प्राप्त गर्न र बिक्री गरेको हो भने धितोपत्र हस्तान्तरण गर्न सजिलो हुन्छ ।

३. राफसाफ प्रक्रिया छिटोः डिम्याट खाता सञ्चालन आएपछि दोस्रो बजारमा भएको कारोबार छिट्टै राफसाफ हुन थालेको छ । कारोबार भएको तेस्रो दिनमै बिक्रीकर्ताको बैंक खातामा नगद र खरिदकर्ताको डिम्याट खातामा धितोपत्र जम्मा हुन्छ । यसले बजारको कारोबारलाई चुस्त बनाएको छ ।

४.थोरै लागतः धितोपत्रको अभौतिकीकरणले गर्दा कारोबार शुल्क पनि क्रमशः घट्दै आएको छ । थोरै शुल्कमा करोडौं रुपैयाँको धितोपत्र किनबेच गर्न सकिन्छ ।

५.सुरक्षित र पारदर्शीः डिम्याट खाताले लगानीकर्तालाई उच्चस्तरको सुरक्षा प्रदान गर्छ । धितोपत्र घट-बढको विवरण पनि पारदर्शी किसिमले अभिलेख गरिएको हुन्छ ।

६. पोर्टफोलियो व्यवस्थापनमा सहजता: तपाइँले सजिलैसँग आफ्नो लगानी पोर्टफोलियो अनलाइन मार्फत व्यवस्थापन गर्न सक्नुहुन्छ । डिम्याट स्टेटमेन्टले तपाइँको होल्डिङ र खरिद-बिक्रीको विस्तृत रेकर्ड प्रदान गर्छ । जसले पोर्टफोलियो व्यवस्थापनलाई सरल बनाउँदै लैजान्छ ।

७.बोनस शेयर र नगद लाभांशः सीडीएसको प्रणालीमा अभिलेख व्यवस्थित हुने हुँदा कम्पनीले दिने बोनस शेयर तथा नगद लाभांश समयमै डिम्याट खाता र बैंक खातामा आउँछ ।

८.जुनसुकै स्थानबाट पहुँचः तपाइँले आफ्नो डिम्याट खातालाई इन्टरनेट सुविधा भएको जुनसुकै स्थानबाट सञ्चालन गरी लगानी व्यवस्थापन गर्न सक्नुहुन्छ ।

९.ऋण सुविधाः धेरै बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूले तपाइँको डिम्याट खातामा भएको धितोपत्र रोक्का राखेर ऋण दिने गर्छन् । डिम्याट खातामा यसरी धितोपत्र रोक्का राख्न पनि सजिलो छ ।

१०.आईपीओ आवेदनः कम्पनी वा सरकारले सर्वसाधारणका लागि धितोपत्रको प्राथमिक निष्काशन (आईपीओ) गर्दा डिम्याट खाता आवश्यक हुन्छ । डिम्याट खाता भएका लगानीकर्ताहरूले आईपीओमा सजिलै लगानी गर्न सक्छन् ।

११. करको हिसाब-किताबः पूँजीगत लाभ कर गणना र त्यसको अभिलेख पनि डिम्याट खाताबाट सजिलै गर्न सकिन्छ ।

यसबाहेक लगानीकर्ताले डिम्याट खाता खोल्दा, नवीकरण गर्दा, धितोपत्र रोक्का राख्दा, लेनदेन गर्दा लाग्ने शुल्कका बारेमा थाहा पाइराख्नुपर्छ ।