डिम्याट खाता

शेयर वा अन्य धितोपत्रमा गरिएको लगानीलाई सुरक्षित राख्ने ढुकुटी हो, तपाईको डिम्याट खाता । यसमा तपाईले शेयर, बन्ड, म्युचुअल फन्डका एकाइहरूमा गरिएको लगानीको अभिलेखलाई सुरक्षित गर्नुहुन्छ ।

यो डिम्याट खाता स्टक एक्सचेन्जमा धितोपत्र किनबेचका लागि प्रयोग गरिने तपाईको कारोबार खाता र बैंक खातासँग जोडिएको हुन्छ । जसले गर्दा आईपीओ परेपछि बैंक खाता डेबिट हुन्छ र डिम्याट खातामा शेयर जम्मा हुन्छ । यसैले डिम्याट खातालाई सुरक्षा र हेरविचार पनि चाहिन्छ । यहाँ तपाईले आफ्नो डिम्याट खाता कसरी सुरक्षित गर्न सक्नुहुन्छ भन्ने सुझाव प्रस्तुत गरिएको छ :

बलियो पासवर्ड प्रयोग गर्नुहोस्ः तपाईको अनलाइन डिम्याट खाता सेटअप गर्दा अक्षर, अंक र विशेष वर्ण मिश्रित अरूले थाहा पाउन नसक्ने बलियो पासवर्ड प्रयोग गर्नुहोस् । जन्ममिति वा नाम जस्ता सजिलै अनुमान गर्न सकिने जानकारीहरूलाई पासवर्डको रूपमा प्रयोग नगर्नुहोस् ।

नियमित रूपमा पासवर्ड परिवर्तन गर्नुहोस्ः आफ्नो लगइन र पासवर्डहरू नियमित रूपमा परिवर्तन गर्नुहोस् । जस्तै, प्रत्येक तीन महिनामा आफ्नो ‘मेरो शेयर’ तथा टीएमएसको परिवर्तन गर्नु सुरक्षाको दृष्टिले राम्रो मानिन्छ । पासवर्ड परिवर्तन गर्ने समयावधि तपाइँलाई सहज हुने हिसाबले राख्न सक्नुहुन्छ । धेरै खाताहरूको लागि एउटै पासवर्ड प्रयोग नगर्नुहोस् । लगइन गर्ने क्रममा पासवर्ड सेभ नगर्नुहोस् ।

फिसिङ इमेल र कलहरूबाट सावधान रहनुहोस्ः तपाईको खाता विवरण वा संवेदनशील जानकारी सोध्ने अनावश्यक इमेल, फोन कल वा एप्लिकेसन र वेबसाइट (अटोमेटिक आईपीओ भर्ने वेबसाइट) बाट सावधान रहनुहोस् । वैधानिक वित्तीय संस्थाले इमेल वा फोन मार्फत संवेदनशील जानकारी कहिल्यै सोध्दैनन् ।

आफ्नो यन्त्र सुरक्षित गर्नुहोस्ः तपाइँले आफ्नो डिम्याट खाता लगइन गर्न प्रयोग गर्ने यन्त्र (मोबाइल, ल्यापटप, ट्याब) सबैको पहुँचमा नछोड्नुहोस् । विशेषगरी बच्चाले चलाउने डिभाइसमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाका एप्लिकेसन नराख्नुहोस् ।

सार्वजनिक वाईफाईबाट जोगिनुहोस् : सार्वजनिक वाईफाई नेटवर्कबाट आफ्नो डिम्याट लगायत बैंक तथा वित्तीय कारोबार हुने खाता प्रयोग नगर्नुहोस्, किनकि सार्वजनिक वाईफाई नेटवर्क सुरक्षित नहुन सक्छ, वित्तीय लेनदेन गर्दा सुरक्षित र निजी नेटवर्क वा मोबाइल डाटा प्रयोग गर्नुहोस् ।

नियमित रूपमा आफ्नो खाता अनुगमन गर्नुहोस् : आफ्नो डिम्याट खाता विवरण र लेनदेन इतिहासलाई बेला–बेला अनुगमन गर्नुहोस् । कुनै प्रकारको अस्वाभाविक वा शंकास्पद लेनदेन देखिएमा तुरुन्त सम्बन्धित निकायमा रिपोर्ट गर्नुहोस् ।

सुरक्षित कम्प्युटर प्रयोग गर्नुहोस्ः डिम्याट खाता लगइन गर्न धेरैले प्रयोग गर्ने कम्प्युटर वा उपकरण प्रयोग नगर्नुहोस् । यसका लागि व्यक्तिगत, सुरक्षित कम्प्युटर वा स्मार्टफोन प्रयोग गर्नुहोस् ।

तपाईको इमेल सुरक्षित गर्नुहोस्ः तपाईको डिम्याट खातासँग लिंक गरिएको इमेल खाता सुरक्षित राख्नुहोस् । बलियो पासवर्डको प्रयोग र इमेल मार्फत पठाउने र प्राप्त गर्ने जानकारी बारे सावधान रहनुहोस् ।

तपाईको भौतिक कागजात सुरक्षित गर्नुहोस्ः यदि तपाईले भौतिक विवरण वा प्रमाणपत्र प्राप्त गर्नुभएको छ भने, तिनलाई सुरक्षित राख्नुहोस् ।

आफैंलाई शिक्षित गर्नुहोस्ः वित्तीय क्षेत्रका नवीनतम सुरक्षा खतरा र घोटाला बारे जानकारी लिनुहोस् । केही होशियार रहनुपर्छ भन्ने कुरा जान्नाले तपाईलाई ठगीको शिकार हुनबाट जोगिन मद्दत गर्छ ।

यी कुराहरूमा सतर्क रहँदा आफ्नो डिम्याट खातामा अनधिकृत पहुँच र धोखाधडीको जोखिमलाई उल्लेखनीय रूपमा कम गर्न सक्नुहुन्छ । याद गर्नुहोस्, तपाईको लगानीको सुरक्षा गर्न तपाई आफैं सक्रिय हुनुपर्छ ।