आईपीओ

पछिल्लो समय नेपालमा आईपीओ निष्काशन गरेका कम्पनीहरू मध्ये संख्या र पूँजीको आधारमा ठूला रहेका दुई कम्पनी हुन् नेपाल पुनर्बीमा कम्पनी लिमिटेड र नेपाल इन्फ्रास्ट्रक्चर बैंक । यी दुई कम्पनीको आईपीओमा आवेदन दिने सबै लगानीकर्ताले सेयर पाएका थिए । दोस्रो बजारमा सूचीकृत भएपछि आईपीओ पाउने लगानीकर्ताले आकर्षक मूल्यमा सेयर बिक्री गर्न पाएपछि सेयर बजारमा आमसर्वसाधारणको आकर्षण ह्वात्तै बढेको थियो ।

नेपाल पुनर्बीमा कम्पनी लिमिटेड (NRIC) :

नेपाल पुनर्बीमा कम्पनीले १ अर्ब ६० करोड रुपैयाँ बराबरको आईपीओ बिक्री गर्ने उद्देश्यले नेपाल धितोपत्र बोडसँग अनुमति मागेको थियो । कम्पनीको आईपीओमा बिक्री प्रबन्धकको काम आरबीबी मर्चेन्ट बैंकिङले गरेको थियो ।

आईपीओ अगाडि पुनर्बीमा कम्पनीको चुक्ता पूँजी ८ अर्ब ४० करोड रुपैयाँ रहेको थियो भने आईपीओ बिक्रीपछि पूँजी १० अर्ब रुपैयाँ पुगेको थियो । यस आईपीओलाई रेटिङ एजेन्सी इक्रा नेपालले औसतभन्दा माथिल्लो आधार जनाउने ‘ग्रेड २’ रेटिङ दिएको थियो ।

नेपाल पुनर्बीमा कम्पनीले २०७६ चैत ४ गतेदेखि आईपीओ निष्काशन गरेको थियो । कम्पनीले प्रति कित्ता १०० रुपैयाँ अंकित मूल्यमा १ करोड ६० लाख कित्ता आईपीओ जारी गरेको हो ।

कम्पनीले ७३ हजार ५०० कित्ता कर्मचारीहरूलाई र ५ प्रतिशतले हुन आउने ८ लाख कित्ता शेयर सामूहिक लगानी कोषका लागि बाँडफाँट गरेको थियो । बाँकी १ करोड ५१ लाख २६ हजार ५०० कित्ताको लागि सर्वसाधारणले आवेदन दिएका थिए । उक्त शेयरमा लगानीकर्ताले न्यूनतम १० कित्तादेखि अधिकतम १० हजार कित्तासम्म आवेदन दिनसक्ने व्यवस्था गरिएको थियो ।

कम्पनीको आईपीओमा ४ लाख ९ हजार ७२२ जनाले ५ अर्ब ७५ करोड ४७ लाख ३५ हजार रुपैयाँ बराबरको शेयर माग गर्दै आवेदन दिएका थिए । यो कम्पनीले आह्वान गरेभन्दा ३.६८ गुणा धेरै आवेदन हो ।

यस आईपीओमा रीतपूर्वक आवेदन दिएका ३ लाख ९० हजार ६३८ जनाले शेयर पाएका थिए । जसमा १० कित्ताका लागि आवेदन दिने २७ हजार ७ सय ४८ जनाले १० कित्ता नै शेयर पाए । यसैगरी २० कित्ताका लागि आवेदन दिने १५ हजार ५९० जनाले २० कित्ता नै शेयर हात पारेका थिए ।

त्यस्तै, ३० कित्ताका लागि आवेदन दिने १ लाख २७ हजार ७२३ जनाले ३० कित्ता नै शेयर पाए भने ४० कित्ताका लागि आवेदन दिने २० हजार ९२९ जनाले ४० कित्ता नै शेयर पाएका थिए । ५० देखि १० हजार कित्तासम्मका लागि आवेदन दिने ३ लाख १३ हजार ६४८ जनाले पनि ४० कित्ता शेयर हात पारेका थिए ।

यो आईपीओमा ५० देखि १० हजार कित्तासम्मका लागि आवेदन दिने ३ लाख १३ हजार ६४८ जनामध्येबाट गोलाप्रथामार्फत ७७ हजार २४५ जनाले थप १० कित्ता शेयर पाएका थिए ।

दोस्रो बजारमा कम्पनीको शेयर कारोबार हुँदा सुरु भएको दिनमै नकारात्मक सर्किट ब्रेक लागेको थियो । सुरुवाती ४० मिनेटमा नै यस कम्पनीको शेयर मूल्य १० प्रतिशत घटेर ३८२ रुपैयाँमा कारोबार झरेको थियो भने कम्पनीको ४२४ रुपैयाँमा पहिलो कारोबार भएको थियो ।

नेपाल इन्फ्रास्ट्रक्चर बैंक (NIFRA) :

एनआईबीएल एस क्यापिटल बिक्री प्रबन्धक रहेको नेपाल इन्फ्रास्ट्रक्चर बैंकले ८ अर्ब रुपैयाँको ८ करोड कित्ता आईपीओ जारी गरेको थियो । प्रति कित्ता १०० रुपैयाँका दरले आईपीओ खुला भएको थियो ।

बैंकको अधिकृत पूँजी ४० अर्ब, जारी पूँजी २० अर्ब तथा चुक्ता पूँजी १२ अर्ब रुपैयाँ थियो । बैंकले २०७५ माघ २८ गते नेपाल राष्ट्र बैंकबाट राष्ट्रियस्तरको पूर्वाधार विकास बैंकका रूपमा काम गर्न स्वीकृति पाएर फागुन २२ गतेदेखि कारोबार सुरु गरेको हो ।

मुलुकभित्र तथा मुलुक बाहिरबाट दीर्घकालीन स्रोत संकलन गरी देशको पूर्वाधार विकासका परियोजनाहरूमा लगानी गर्ने उद्देश्यले यो बैंक स्थापना गरिएको हो । बैंकले जलविद्युत्, सौर्य ऊर्जा, होटल, रिसोर्ट, फनपार्क, केवलकार, शिक्षा, स्वास्थ्य लगायत पूर्वाधार क्षेत्रका उपयुक्त परियोजनाहरूमा लगानी  गर्दै जाने योजना बनाएको छ ।

बैंकमा सरकारको १० प्रतिशत, बीमा कम्पनीहरूको १८.९७ प्रतिशत, वाणिज्य बैंकहरूको २०.८९ प्रतिशत, निजी तथा सूचीकृत कम्पनीहरूको ५.१५ प्रतिशत, व्यक्तिगत ४.९९ प्रतिशत तथा सर्वसाधारणको ४० प्रतिशत स्वामित्व रहेको छ ।

आईपीओमा आवेदन दिने लगानीकर्ताको संख्याले नयाँ रेकर्ड राखेको थियो । आईपीओमा उक्त समयसम्मकै उच्च १५ लाख २९ हजार ४६० जनाले १८ करोड १२ लाख ८६ हजार ७२० कित्ताका लागि आवेदन दिएका थिए । कम्पनीले २०७७ माघ २ गतेदेखि माघ ६ गतेसम्म सर्वसाधारणका लागि ७ करोड ५८ लाख ४० हजार कित्ता आईपीओ खुला गरेको थियो ।

यस आधारमा, सर्वसाधारणले मागभन्दा २.३९ गुणा बढी आवेदन दिएका थिए । सीडीएस एन्ड क्लियरिङको तथ्यांक अनुसार नेपालमा त्यतिबेला कुल डिम्याट खाताको संख्या २६ लाख १० हजार ८६२ रहेको थियो । यस हिसाबले कुल डिम्याट खातामध्ये ५८.५८ प्रतिशत आवेदन परेको थियो ।

कम्पनीले कुल ८ करोड कित्ता शेयरमध्ये ०.२० प्रतिशत अर्थात् १ लाख ६० हजार कित्ता शेयर कर्मचारीहरूका लागि र ५ प्रतिशतले हुने ४० लाख कित्ता शेयर सामूहिक लगानी कोषलाई छुट्याएर बाँकी शेयर सर्वसाधारणमा जारी गरेको थियो ।

बैंकको आईपीओमा आवेदन दिएकामध्ये ६ हजार २७६ जनाको आवेदन रद्द भएको थियो । योग्य आवेदकमध्ये १० देखि ५० कित्तासम्म माग गर्ने सबैलाई माग बमोजिम शेयर बाँडफाँट गरिएको थियो । माग अनुसार कुल १ करोड १२ लाख १९ हजार ८० कित्ता शेयर बाँडफाँट गरिएको हो । यस्तै, ६० देखि २ लाख कित्तासम्म माग गर्ने सबैलाई ५० कित्ताका दरले कुल ५ करोड ९७ लाख २०० कित्ता शेयर बाँडफाँट भएको थियो ।

यसरी बाँडफाँट गरिसकेपछि बाँकी रहन गएको ४९ लाख २० हजार ७२० कित्ता शेयर भने ६० देखि २ लाख कित्तासम्म आवेदन दिएकामध्ये ४ लाख ९२ हजार ७२ जनालाई गोलाप्रथा मार्फत १० कित्ता थप गरिएको थियो । यसरी इन्फ्रास्ट्रक्चरको आईपीओमा अधिकतम ६० कित्तासम्म शेयर हात पारेका थिए ।

प्रि–ओपन सेसनमा यसको पहिलो कारोबार प्रतिकित्ता ३४० रुपैयाँमा भएको थियो । नेप्सेले इन्फ्रास्ट्रक्चरले पहिलो कारोबारका लागि न्यूनतम ११३ रुपैयाँ ६२ पैसादेखि अधिकतम ३४० रुपैयाँ ४६ पैसासम्म रेन्ज तोकेको थियो । यस आधारमा उच्चतम रेन्जबाट कारोबार सुरु भएको देखिन्छ ।