शेयर बजार

बजारमा विभिन्न कारणले शेयरको मूल्यमा उतारचढाव आउँछ । यी उतारचढावहरू दैनिक, घण्टा वा मिनेट–मिनेटमा हुनसक्छन् । यहाँ केही प्रमुख कारणहरू प्रस्तुत गरिएका छन् जसले शेयरको मूल्यमा उतारचढाव ल्याउँछन् ।

आपूर्ति र मागः शेयर मूल्य उतारचढावको सबैभन्दा आधारभूत चालक आपूर्ति र माग हो । धेरै लगानीकर्ताले बेच्नु भन्दा स्टक किन्न चाहन्छन् भने मूल्य बढ्न जान्छ र यसको विपरीत किन्नु भन्दा बेच्न चाहन्छन् भने मूल्य घट्छ ।

आय प्रतिवेदनः कम्पनीले सामान्यतया त्रैमासिक वा वार्षिक आय प्रतिवेदन जारी गर्छन् जसले उनीहरूको वित्तीय कार्यसम्पादनको बारेमा जानकारी प्रदान गर्छ । कुनै कम्पनीले अपेक्षाभन्दा राम्रो आम्दानी भएको प्रतिवेदन प्रस्तुत गर्छ भने त्यसको मूल्य बढ्न सक्छ । निराशाजनक आम्दानी प्रतिवेदनले शेयर मूल्यमा गिरावट ल्याउन सक्छ ।

बजारको भावनाः लगानीकर्ताको भावना र धारणाले शेयर मूल्यमा महत्वपूर्ण प्रभाव पार्छ । कम्पनी वा समग्र अर्थतन्त्रसँग सम्बन्धित सकारात्मक समाचार वा घटनाहरूले लगानीकर्ताको विश्वास र शेयरको मूल्य बढाउन सक्छ, नकारात्मक समाचारले उल्टो प्रभाव पार्न सक्छ । समष्टिगत आर्थिक कारणः मुद्रास्फीति दर, ब्याजदर, रोजगारी स्तर जस्ता समष्टिगत आर्थिक कारणले लगानीकर्ताको निर्णय र शेयर मूल्यलाई प्रभाव पार्छ । उदाहरणका लागि उच्च ब्याजदरले अन्य लगानीहरू जस्तै शेयरलाई कम आकर्षक बनाउन सक्छ भने ऋणपत्रको आकर्षण बढाउन सक्छ ।

उद्योग र क्षेत्रगत प्रवृत्तिः एउटै उद्योग वा क्षेत्र भित्रका कम्पनीहरूको शेयर मूल्यहरू प्रायः एक समान हुन्छन् । त्यस्ता उद्योग वा क्षेत्र विशिष्ट प्रवृत्ति र विकासले त्यसभित्रका सबै कम्पनीहरूको शेयर मूल्यलाई असर गर्न सक्छ ।

कम्पनीको समाचारः नयाँ उत्पादन, सम्पत्ति खरिद वा बिक्री, प्रमुख कार्यकारी परिवर्तन, मर्जर, एक्विजिसन वा कानूनी मुद्दाहरूले कम्पनीको शेयर मूल्यमा उतारचढाव निम्त्याउन सक्छ ।

बजार समाचारः भूराजनीतिक घटना, युद्ध, नाकाबन्दी, नियामकीय परिवर्तन र विश्वव्यापी आर्थिक विकासहरू सहित विविध विषयका बजार समाचारले लगानीकर्ताको भावनालाई असर गर्न र स्टक मूल्यलाई प्रभाव पार्न सक्छ ।

प्राविधिक विश्लेषणः केही कारोबारीले प्राविधिक विश्लेषण प्रयोग गर्छन् । यसमा विगतको कारोबार मूल्य र परिमाणको तथ्यांक अध्ययन गर्ने र छोटो अवधिका व्यापारिक निर्णय गर्न विभिन्न चार्ट ढाँचा र संकेतकहरू प्रयोग गरिन्छ । प्राविधिक विश्लेषणले छोटो अवधिको मूल्य उतारचढावमा योगदान दिन सक्छ ।

सट्टेबाजी र अफवाहः भविष्यका घटना वा घटनाक्रमहरूको बारेमा अफवाह र अनुमानले स्टक मूल्यलाई केही समय असर गर्न सक्छ, पछि ती अफवाह निराधार साबित हुने भए पनि ।

कारोबार गतिविधिः उच्च कारोबार परिमाण र ठूला संस्थागत लगानीकर्ताको गतिविधिले स्टकको मूल्यलाई प्रभाव पार्न सक्छ । खरिद वा बिक्री गतिविधिमा अचानक वृद्धिले छिटो मूल्य वृद्धि निम्त्याउन सक्छ ।

बजार तरलताः कम तरलता भएका शेयरहरूको मूल्य तुरुन्तै बढ्ने र घट्ने किसिमका हुन्छन् । यस्ता कम्पनीहरूको मूल्य परिवर्तनका लागि धेरै कारोबार गर्नुपर्दैन, थोरै भए पुग्छ । उदाहरणको लागि कुथेली बुखारी स्मल हाइड्रोपावर लिमिटेड (KBSH) को २ लाख ४३ हजार ७०० कित्ता मात्रै आईपिओमा आएको थियो ।

बजार मनोविज्ञानः बजारमा लगानीकर्ताको सामूहिक मनोविज्ञानले भीडलाई पछ्याउँछ । यहाँ लगानीकर्ता आफ्नो स्वतन्त्र निर्णय गर्नुको सट्टा भीडले के गरिरहेको छ त्यसकै पछि लाग्छन् । यसले मूल्य तीव्र गतिमा बढाउन र घटाउन सक्छ ।

तसर्थ, मूल्यमा उतारचढाव शेयर बजारको स्वाभाविक प्रक्रिया हो भन्ने ख्याल गर्नुपर्छ । विभिन्न आर्थिक, राजनीतिक, प्राकृतिक तथा मनोवैज्ञानिक घटनाको संयोजनले शेयर बजारको मूल्य तल–माथि गर्छ । दीर्घकालीन लगानीकर्ता प्रायः कम्पनीको आधारभूत पक्ष र छोटो अवधिको मूल्यको सट्टा दीर्घकालमा वृद्धिको सम्भावनामा केन्द्रित हुन्छन् । अर्कोतर्फ कारोबारीहरू छोटो अवधिको मूल्य उतारचढावबाट लाभ उठाउन प्राविधिक र बजार विश्लेषण गर्छन् ।